Boeken Boeken Een enkel ticket naar Auschwitz: NMBS liet nazi-deportatietreinen tegen betaling rijden In de Senaat heeft historicus Nico Wouters het langverwachte rapport voorgesteld over de rol van de NMBS tijdens de Tweede Wereldoorlog. De nazi’s betaalden de NMBS om Joden, dwangarbeiders, verzetslui en politieke tegenstanders over het spoor te deporteren.
Opinie | Kamiel Vermeylen Opinie | Kamiel Vermeylen 'Het Belgische EU-voorzitterschap begint met een pijnlijke achterstand' Als stichtend lid van de Europese Unie staat België te boek als een uitgesproken pro-Europees land. Toch hollen we steeds meer achter de feiten aan.
Wetenschap Wetenschap Door het oog van de naald: de mens was bijna uitgestorven Uitsterven hoort bij het leven en creëert kansen voor nieuwigheden. Maar sommige soorten zijn ooit door een genetische flessenhals gekropen.
Boeken Boeken Maffia: waarom op Sicilië de familiebanden sterker waren dan elders in Europa De Amerikaanse auteur Louis Ferrante behoorde tot de Gambino-maffiaclan in New York en zat acht jaar in de gevangenis. Een voorpublicatie uit zijn nieuwe boek Borgata: de start van een imperium.
Geschiedenis Geschiedenis Na de collaboratie: waarom de Belgische staat 242 mensen ter dood bracht In De laatste 242 onderzoeken vier historici de feiten die ertoe hebben geleid dat tussen 1944 en 1950 in België 242 mensen werden terechtgesteld. Hun verhaal leert hoe complex het was om ordelijk afscheid te nemen van jaren van oorlog en barbarij.
Opinie | Eric Mehdi van der Ven Opinie | Eric Mehdi van der Ven '11 november herinnert ons eraan dat vrede en democratie niet vanzelfsprekend zijn' 'Oorlogsherdenking is geen eenvoudige daad van verering, maar een complexe en vaak politiek geladen herinnering aan de offers die zijn gebracht voor vrede en vrijheid', schrijft historicus Eric van der Ven naar aanleiding van 11 november, de dag waarop het einde van WOI wordt herdacht.
Opinie | Maartje van der Laak Opinie | Maartje van der Laak 'Waarom ‘heksen’ federaal eerherstel moeten krijgen' In Gent wordt deze week een herdenkingsplaat onthuld voor alle Gentse slachtoffers van heksenvervolging die tot nu nu toe gekend zijn. Historici Maartje van der Laak en Jonas Roelens pleiten voor een federaal eerherstel voor de slachtoffers. 'In onze streken verloopt het nemen van politieke verantwoordelijkheid opvallend stroef.'
Geschiedenis Geschiedenis Pionier David Kirke overleden: afscheid van de allereerste bungeejumper De pas overleden Brit David Kirke bedacht het bungeejumpen. Zijn elitaire kolderbrigade, de Dangerous Sports Club, bewees dat idioten ook mensen zijn.
Opinie | Olivier Boehme Opinie | Olivier Boehme '‘It’s the economy, stupid!’ Is dat zo?' 'Het streven naar welvaart als politiek en maatschappelijk project, zoals nog steeds vele westerlingen dat vandaag evident vinden, is doorheen tijd en ruimte helemaal niet de onbetwiste regel', schrijft historicus Olivier Boehme. Eerder dit jaar verscheen zijn boek 'Scepsis. Over wankelend vooruitgangsgeloof'.
Boeken Boeken Een onafhankelijk België: wie had daar eigenlijk om gevraagd? In 1830 scheurde België zich af van Nederland en werd het onafhankelijk. Niemand had er eigenlijk om gevraagd, niet in het noorden en niet in het zuiden. Toch gebeurde het.
Boeken Boeken 'De nazi’s hebben in Sobibor een bizarre efficiëntie aan de dag gelegd in het ombrengen van mensen' In Het donkerste donker beschrijft onderzoeksjournalist Rosanne Kropman de aangrijpende geschiedenis van Sobibor, een relatief onbekend vernietigingskamp in nazi-Duitsland. In anderhalf jaar tijd werden daar meer dan 170.000 joden vergast, tot een succesvolle gevangenenopstand in oktober 1943, nu 80 jaar geleden. Wij bieden u hier een fragment aan. 'Het zijn aantallen waar je je geen voorstelling meer bij kunt maken. Maar daar, op die open plek in dat desolate Poolse bos, met die zeef in mijn handen, worden de doden langzaam echt.'
Wereld Wereld In kaart: een korte geschiedenis van het Israëlisch-Arabische conflict Hoe zijn de grenzen van Israël in de loop der jaren veranderd? En waarom kwamen de Palestijnse autonome gebieden verspreid te liggen in twee aparte regio's? Een korte geschiedenis van het aanslepende conflict tussen Joden en Arabieren, aan de hand van kaarten.
Opinie | Philippe Destatte Opinie | Philippe Destatte ‘De geschiedenis laat zien dat terrorisme vele vormen kan aannemen' 'De geschiedenis ontkracht het idee dat wat er met onze generaties gebeurt uniek, nieuw of ongekend is', schrijft de Waalse historicus Philippe Destatte. Hij buigt zich in deze bijdrage over de moeilijkheid om tot een sluitende definitie van terrorisme te komen.
Onderwijs Onderwijs Waarom we Bart De Wever moeten bedanken voor de volle geschiedenisaula's Vlaanderen heeft meer aandacht dan ooit voor zijn eigen geschiedenis, en dat is de grote verdienste van de N-VA. Het land en de bevolking kunnen er maar wel bij varen.
Opinie | Bram De Ridder Opinie | Bram De Ridder 'Soepelere taalregels aan universiteit? Waarom net historici internationalisering vrezen' 'Elke voorzet richting meer internationalisering is dus, ironisch genoeg, tegelijk een voorzet richting meer ‘woke’ in de geschiedenisopleidingen' schrijft Bram De Ridder naar aanleiding van de discussie over de internationalisering van opleidingen aan de Vlaamse universiteiten.
Opinie | Dany Neudt Opinie | Dany Neudt 'Tegen 2030 moet elke Belg de naam kennen van minstens één verzetsheld' Vandaag wordt in het Fort van Breendonk het einde van de gruwel van de nazi-bezetting herdacht. Historicus Dany Neudt hield er deze toespraak, waarin hij uitlegt waarom we de publieke herinnering aan het verzet levend moeten houden. 'De verzetsverhalen zijn geen oude anekdotes uit een ver vervlogen tijd. Ze resoneren perfect met de tijden van vandaag.'
Geschiedenis Geschiedenis Conrad Detrez in Brazilië: seminarist, guerillastrijder en schrijver tegen wil en dank Een priester in spe die de kerk de rug toekeerde, een revolutionair die het socialisme afviel en een bekroonde auteur die ongelukkig werd van het schrijven: de eeuwig zoekende Conrad Detrez was het allemaal.
Opinie | Lia van Bekhoven Opinie | Lia van Bekhoven 'Gestolen werken uit het British Museum? Gênant, maar niet verrassend' Lia Van Bekhoven staat stil bij de problemen waar het British Museum de afgelopen maanden en jaren mee te maken kreeg.
Boeken Boeken ‘Ook Hitler was een romanticus’: dichters Jeroen Messely en Benno Barnard in gesprek In zijn verbluffende dichtbundel Nieuwe zwanenzangen filosofeert Jeroen Messely over de romantische obsessies van Hitler, de gevaren van naïeve natuurverheerlijking en de noodzaak van een intellectueel burgerdom.
Geschiedenis Geschiedenis Hoe de kleinzoon van Albert I iemand doodschoot (en ermee wegkwam) ‘De tarotkaarten zeggen dat jij koning wordt’, zei zijn moeder, de Belgische prinses Marie José. In plaats daarvan werd Vittorio Emanuele van Savoye een ongeleid projectiel.
Opinie | Han Van der Horst Opinie | Han Van der Horst 'Dietse dromen zijn ook een drug: dat maakt de Apollo van het Schoon Verdiep onzeker' 'Groot-Nederland is een mythe. Wat zou het een zegen zijn als Vlaanderen en Wallonië beseften dat de geschiedenis ze tot elkaar veroordeeld heeft', schrijft de Nederlandse historicus Han Van der Horst. Hij reageert op een recent interview waarin N-VA-voorzitter Bart De Wever zijn oproep herhaalt voor een Vlaams-Nederlands samengaan.
Opinie | Lia van Bekhoven Opinie | Lia van Bekhoven 'Holocaust op Britse bodem? Weinigen kennen de geschiedenis van van nazi-kampen op Alderney' 'In de landelijke obsessie met het oorlogsverleden wordt de Duitse bezetting van de Britse Kanaaleilanden gewoonlijk overgeslagen', schrijft Lia van Bekhoven vanuit Londen. Achter het parlement zal daar binnenkort een nieuw herdenkingsmonument gebouwd worden als aandenken aan de Holocaust.
Boeken Boeken Historicus Simon Schama: 'Vaccinatie is niet enkel een medisch gegeven' De Oekraïner Waldemar Haffkine redde rond 1900 miljoenen Indiërs van de cholera- en pestdood. Hij wist dat vaccinatie ook een sociaal gegeven is, zegt Simon Schama, en dat hebben wij tijdens de coronapandemie te weinig beseft.
Geschiedenis Geschiedenis In Flanders Fields: wie herdenkt de Duitse doden? Met For Evermore gaat het In Flanders Fields Museum dieper in op de oorlogsbegraafplaatsen na de Eerste Wereldoorlog, ook die voor Duitse doden.
Geschiedenis Geschiedenis Waar blijft de bloei van de moslimwereld? Waarom zien we in de meeste landen met een moslimmeerderheid een hoge mate van autoritarisme en een laag niveau van sociaal-economische ontwikkeling? Ahmet T.Kuru, hoogleraar politieke wetenschappen en directeur van het Centrum voor Islamitische en Arabische Studies aan San Diego State University (VS), vertelt in Islam. Bloeiperiode en hedendaagse crisis in de moslimwereld hoe hij is opgegroeid met die vraag.
Geschiedenis Geschiedenis Kunsthistorica Wendy Wauters: 'De Antwerpse heilige voorhuid was lange tijd absolute publiekstrekker' Vindt u het ook zo bizar dat de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal niet in de Vlaamse canon is opgenomen? Kunsthistorica Wendy Wauters doet het Antwerpse monument met een zinderende geschiedenis recht.
België België 63 jaar Congolese onafhankelijkheid: ‘Leraren moeten worden opgeleid om kolonisatie te kunnen doceren’ Nu de Congolees Paul Panda Farnana werd opgenomen in de Canon van Vlaanderen zal zijn naam bij het algemene publiek bekender in de oren klinken. Politicologe en Congo-specialiste Nadia Nsayi licht zijn rol in de Belgische geschiedenis toe: ‘Hij was de eerste Congolees die zich publiekelijk uitsprak tegen de kolonisatie’.
België België Activisten vragen gedenkteken voor slachtoffers Antwerpse ‘mensenzoo’ Aan het Antwerpse Koninklijk Museum voor Schone Kunsten (KMSKA) staat vrijdag een herdenking gepland voor de zeven dodelijke Congolese slachtoffers van een ‘mensenzoo’ die tijdens de wereldtentoonstelling van 1894 georganiseerd werd. Actievoerders eisen een gedenkteken.
Geschiedenis Geschiedenis Historicus David Bear: 'De Ottomanen waren geen exotische bruten' De Ottomanen waren geen exotische bruten uit het Oosten, zegt historicus Marc David Baer, maar Europeanen die religieuze tolerantie hoog in het vaandel voerden.
Geschiedenis Geschiedenis Historica Katja Hoyer: 'De stichters van de DDR waren stalinistischer dan Stalin' Communistische leiders wisten zich geen blijf met de DDR. 'De stichters waren stalinistischer dan Stalin.'
Boeken Boeken Filosofe Simone Weil: 'Ze vond de stem die we niet horen het interessantst, die van de uitgebuite mens' Tachtig jaar na haar hongerdood kan de Frans-Joodse filosofe Simone Weil op steeds meer interesse rekenen. Alicja Gescinska en Jan Mulock Houwer leggen de kern van haar denken bloot.
Geschiedenis Geschiedenis Yvan Engels: de jonge verzetsheld die zichzelf opofferde voor zijn strijdmakkers Over de jonge Oostendse verzetsstrijder Yvan Engels is in de oorlogsarchieven nagenoeg geen informatie te vinden. Gelukkig is er zijn zus Diana, inmiddels 93 jaar oud. Ze is verheugd dat het heldhaftige verhaal van haar oudere broer eindelijk verteld wordt.
Opinie | Maarten Larmuseau Opinie | Maarten Larmuseau 'Het echte DNA van Vlaanderen staat (nog) niet in de canon' 'Kan de afkomst van ons erfelijk materiaal ook een vermelding krijgen in de Canon van Vlaanderen?' vraagt docent genetische genealogie Maarten Larmuseau (KU Leuven). 'De vergeten vroege bronstijd was een scharniermoment waarop Vlamingen hun genen kregen.'
Maatschappij Maatschappij Historicus Koert Debeuf: 'Ik had veel vooroordelen tegenover het Midden-Oosten'
Geschiedenis Geschiedenis Hortense Daman: hoe de jongste verzetsheld van België aan de nazigruwel kon ontsnappen Hortense Daman wordt algemeen beschouwd als het jongste verzetslid van België. Het dertienjarige meisje stond buiten op straat toen ze de Duitse Stuka-gevechtsvliegtuigen hun eerste moordende raids op de Philipsfabriek vlakbij zag uitvoeren. De oorlog was begonnen. Haar leven zou ingrijpend veranderen.Door Tim Van Steendam
Onderwijs Onderwijs Geschiedenis Olympiade bekroont familiefoto's die ‘een kleine wereldgeschiedenis’ tonen Voor een publiek van bijna 1000 enthousiaste scholieren zijn vrijdagmiddag de winnaars bekendgemaakt van de tweede Geschiedenis Olympiade. De hoofdprijs ging naar ‘Familiefoto’s vertellen geschiedenis’, een slim concept van een klas vijfdejaars van het Sint-Maarteninstituut in Aalst.
Geschiedenis Geschiedenis 8500 namen van verzetslieden voorgelezen in Breendonk: 'Gewone mensen die buitengewone dingen deden' Vanavond start een groots eresaluut aan verzetslieden in het Fort van Breendonk. Zo willen bezieler Dany Neudt en anderen ‘gewone mensen die buitengewone dingen deden’ uit de vergetelheid terugfluiten.
Geschiedenis Geschiedenis Werd Vincent van Gogh kunstenaar terwijl hij van de Borinage naar de Vlaamse Ardennen liep? Werd Vincent van Gogh kunstenaar terwijl hij van de Borinage naar de Vlaamse Ardennen liep? En waarom kent niemand zijn leraar Pieterszen nog?
Geschiedenis Geschiedenis Verzetsheldin Sieske Vliexs: portret van een kindsoldaat van het Geheim Leger
Geschiedenis Geschiedenis Rector Luc Sels (KU Leuven): ‘Maak werk van een Verzetsmuseum’ Aan de vooravond van 8 mei, de viering van de capitulatie van nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog, wordt gepleit voor een Verzetsmuseum. De vraag wordt gedragen door meerdere universiteitsrectoren, onder wie Luc Sels (KU Leuven). ‘Dit is een oproep om de grote vergetelheid te voorkomen.’
Politiek Politiek 'Wie verzet zich nog tegen een Verzetsmuseum?' Op 8 mei vieren we de overwinning op nazi-Duitsland en de bevrijding van ons land. Naar aanleiding van die verjaardag, pleiten zes rectoren voor de oprichting van een Verzetsmuseum. 'In tegenstelling tot onze buurlanden kreeg het Belgische verzet tegen de nazibezetter nauwelijks een plaats in ons collectieve geheugen. Het contrast met onze buurlanden is groot.'
Boeken Boeken 'De onbewuste parallellen tussen 'De Leeuw van Vlaanderen' en 'Braveheart' springen meteen in het oog' Deze week verschijnt bij uitgeverij Lannoo het nieuwste boek van historicus Rolf Falter, over ‘1302, het jaar van de mythe’ (Lannoo). Aan het einde van zijn verhaal gaat de auteur ook uitgebreid in op de mythevorming doorheen de eeuwen rond dat historisch kantelpunt. Voor deze voorpublicatie pikken we in zijn betoog aan bij de meest succesvolle van alle mythevormers: Hendrik Conscience, de aartsvader van de Vlaamse literatuur. En Falter komt tot enkele verrassende vaststellingen.
Geschiedenis Geschiedenis Tieners in het verzet: wie vocht als een volwassene, werd berecht als een volwassene Als het op verzetsstrijders aankwam, deed leeftijd er niet toe voor de nazi’s. In Brugge stuurden ze zelfs een volledige klas naar de concentratiekampen.
Geschiedenis Geschiedenis Rector Herman Van Goethem: 'Mensenrechten zijn de godsdienst van vandaag' Mensen hebben de gewoonte om defensief te reageren op vernieuwing. In de woelige tijd van de barok was dat niet anders en net daarom is die zo herkenbaar en interessant.
Boeken Boeken Mannen en kinderen eerst: de gifmoorden van het Hongaarse Nagyrév Begin twintigste eeuw beslisten vrouwen met de hulp van een vroedvrouw over leven en dood in een Hongaars dorp.
Boeken Boeken Heksenvervolging: geen religieuze hysterie, wel georganiseerde vrouwenhaat Heksenvervolging lijkt een irrationele uitspatting, maar achter de gekte gaat veel antivrouwelijke rationaliteit schuil. Ook nu nog.
Geschiedenis Geschiedenis Podcast: waar is het eiland dat voor onze kust lag? Duikers, stop met exotische reizen te boeken. Want er bestaat een Atlantis aan de Noordzee! De kustlijn van Westende, Middelkerke en Oostende lag ooit veel verder in zee. Tijdens de middeleeuwen verdwenen volledige stukken land onder de golven... Kwam dat door de stijgende zeespiegel (ja, toen al) of zat de mens er voor iets tussen? En volgt de rest van onze kuststeden binnenkort ook, nu de wereld warmer wordt, landschapsarcheoloog dr. Soetkin Vervust (VUB)?
Geschiedenis Geschiedenis Waarom zweeg de Belgische regering over het bombardement op Mortsel? De politieke omstandigheden rond het bombardement op Mortsel zijn 80 jaar later nog niet helemaal opgeklaard, schrijven historicus Pieter Serriën en oud-journalist Marc Van de Looverbosch van vzw 5 april 1943. Had de Belgische regering dit drama niet moeten zien aankomen? Hoe is 5 april kunnen gebeuren?
