Geschiedenis Geschiedenis FRIEDRICH ENGELS Zonder hem was het marxisme nooit geworden wat het nu is. Wel jammer dat hij de armlastige Marx financieel bijstond met geld dat hij over de ruggen van de arbeiders verdiende.
Geschiedenis Geschiedenis Een kind van zijn tijd Terwijl Europa probeert revoluties en opstanden ongedaan te maken, leeft het liberale gedachtegoed voort. Ook ten huize van de familie Marx in Trier. Een ervaring voor het leven.
Geschiedenis Geschiedenis Leven en werken in Parijs, Brussel, Londen en... Zaltbommel Karl Marx vertoefde zowat heel zijn leven in ballingschap. Zijn politieke analyses maakten het voor hem onhoudbaar om Pruisisch staatsburger te blijven. Als zoon van een tot het lutheranisme bekeerde Joodse familie wonend in Trier diende de Pruisische wetgeving gevolgd te worden.
Geschiedenis Geschiedenis De Aboriginals van Tasmanië De Aboriginals van wat later Tasmanië ging heten, zullen vreemd hebben opgekeken. Op een dag stond daar plotseling een paal met een teken en een vlag aan het strand.
Geschiedenis Geschiedenis De oorlogsbrieven van Herman Nohl Een filosoof tot soldaat maken kan onverwachte gevolgen hebben. Het overkwam Herman Nohl (1879-1960) die tijdens de Eerste Wereldoorlog in de Etappenstad Gent werd gekazerneerd. Toen de oorlog uitbrak was de docent filosofie al 35 jaar, gehuwd en vader van vier kinderen. In het brief schrijven vond hij een uitlaatklep voor zijn ongemakkelijke situatie, elke week schreef hij er meerdere aan zijn vrouw Bertha Oser in Jena, alles bij elkaar meer dan zeshonderd.
Geschiedenis Geschiedenis Tempel van het geschreven woord Zocht je Marx, dan vond je hem in zijn Londense tijd geheid in de leeszaal van de nationale bibliotheek. De imposante koepelzaal was voor iedereen vrij toegankelijk - en diende menigeen als toevluchtsoord.
Geschiedenis Geschiedenis Warm nest, koude wereld Marx was een uitgesproken familiemens. Hij speelde uitgelaten met zijn dochters en toen die volwassen waren, onderhield hij levendig contact met hen, in liefdevol onbekommerde brieven. Toch lag er een schaduw over het gezin.
Geschiedenis Geschiedenis Zilversmokkel door de Rooswijk Sinds 2016 wordt er voor de kust van Ramsgate (Kent) gedoken naar het gezonken VOC-schip Rooswijk, in januari 1740 met alle 237 zielen bij de zandbank Goodwin Sands, lokaal bekend als de 'great ship swallower', vergaan. De site is beschermd en het scheepswrak, op twintig meter diepte, is Nederlands bezit maar is wel bedreigd omdat …
Geschiedenis Geschiedenis Een manifest voor nu Het Communistisch Manifest fascineert lezers van nu veel sterker dan indertijd het geval was. Marx en Engels beschreven een wereld waarin wij ons beter dan ooit herkennen.
Geschiedenis Geschiedenis Stille Nacht Voor troost en weemoed Het zo vreedzame kerstlied Stille Nacht werd geboren na een donderende klap. Op 10 april 1815 explodeerde op het Indonesische eiland Soembawa de vulkaan Tambora met oorverdovend geweld. De energie die vrijkwam, was enorm en miljoenen tonnen as werden tot ver in de stratosfeer geslingerd, het klimaat wereldwijd voor langere tijd ontregelend. Het jaar daarop, 1816, werd bekend als het jaar zonder zomer. In dat jaar ontstond een lied vol hunkering.
Geschiedenis Geschiedenis De baard van de profeet Het meest onderschatte aspect van Karl Marx is ongetwijfeld zijn gezichtsbeharing.
Geschiedenis Geschiedenis Jenny Marx Karls grootste kapitaal Op zijn achttiende treft Karl Marx in Jenny von Westphalen (1814-1881) de vrouw die hem zijn leven lang steunt, stuurt, inspireert en bedwingt. Het huwelijk heeft een krachtige liefdesbasis en doorstaat daardoor zware maatschappelijke druk, repressailes van overheden, bittere armoede en een buitenechtelijke relatie. Jenny is even strijdbaar als haar man, wiens …
Geschiedenis Geschiedenis De moeder aller monumenten Over het mysterieuze Stonehenge bestaan veel theorieën. Een tentoonstelling over deze beroemde prehistorische locatie in het Gallo-Romeins Museum te Tongeren wil vooral concrete feiten presenteren.
Geschiedenis Geschiedenis Ketters en kruistochten Niet alle wegen leiden naar Rome. Lang voor Luther op het toneel verscheen, kende de katholieke kerk tegenbewegingen, die meestal met harde hand de kop in werden gedrukt. Vaak ging het daarbij niet om religieuze kwesties, maar om macht en politieke vrijheden.
Geschiedenis Geschiedenis Na het kapitaal komt het bacchanaal Hoe de egocentrische workaholic zijn dag indeelde en op een avond de politie werk bezorgde.
Opinie | Walter Pauli Opinie | Walter Pauli 'De Congolese geschiedenis krijgt pas zin als ze ook door een Belgische bril wordt bekeken' Knack-redacteur en historicus Walter Pauli kijkt vooruit op de heropening van het AfricaMuseum: 'Een aantal Belgen wil niet horen van te veel gezeur over bloedrubber en afgehakte handen.'
Geschiedenis Geschiedenis Dwangarbeid in Belgisch-Congo, de keerzijde van het economisch succes Congo kende een enorme economische ontwikkeling onder het Belgisch bewind. Mijnbouw en plantages waren de motor van de groei. De schaduwkant van dat succesverhaal? De koloniale machine draaide op dwangarbeid.
Geschiedenis Geschiedenis Hoe de Rumble in the Jungle meer was dan een bokswedstrijd Op 30 oktober 1974 stapten twee mannen in een boksring in Kinshasa. Beide waren Amerikaan, beide waren zwart. Hun gevecht ging om meer dan sport. Black power en het imago van president Mobutu waren minstens zo belangrijk.
Geschiedenis Geschiedenis Hoe de rassen in Belgisch-Congo subtiel werden verdeeld Congolezen hadden in Belgisch-Congo de Belgische nationaliteit, maar ze hadden niet dezelfde rechten als andere Belgen. Er gold geen officiële rassenscheiding, maar de gelijkheid was ver zoek. Verdoken apartheid, die veruitwendigd werd in de ruimtelijke ordening.
Geschiedenis Geschiedenis De vergeten geschiedenis van de Congolese ménagères, gevangen tussen bed en keuken Seksuele contacten tussen veroveraars en veroverden waren schering en inslag in de geschiedenis van de koloniale overheersing wereldwijd. In de Belgische kolonie hielden heel wat kolonialen er een zwarte 'huishoudster' op na. Was zij een volwaardige partner of een prostituee? Een slachtoffer of een verleidster?
Geschiedenis Geschiedenis Congokenner Peter Verlinden: 'De Congolezen zijn hun zelfrespect verloren' Wie Congo wil begrijpen, kan niet zonder basiskennis over de koloniale geschiedenis of een cursus internationale politiek. Dat vraagt om veel studiewerk of jarenlange ervaring. Aan dat laatste heeft Congokenner Peter Verlinden geen gebrek. Een gesprek over verleden, heden en toekomst.
Geschiedenis Geschiedenis Een wandeling door de Matongewijk, Congo in de Brusselse bovenstad De Brusselse Naamsepoort, of de 'Porte de l'amour', zoals de bewoners van de wijk haar noemen, vormt de toegang tot de Matongewijk. Een verslag van een wandeling door de wijk, op zoek naar haar geschiedenis en met een oog op haar toekomst.
Geschiedenis Geschiedenis Leopolds schulden Het is een mythe dat Leopold II stinkend rijk werd door Congo te plunderen. Kongo-Vrijstaat was eerder een bodemloze put die de vorst bijna ruïneerde. Pas toen de rubberprijzen stegen, kon de koning zijn fortuin heropbouwen, veelal met geleend geld.
Geschiedenis Geschiedenis Dekoloniseren voor dummies: 'Het lijden van de (groot)ouders van Afrikaanse Belgen moet erkend worden' Je leest het steeds vaker in de media: België worstelt met een onverwerkt koloniaal verleden. 'Onze geesten moeten nog dekoloniseren', klinkt het op debatten en in opiniestukken. Maar wat is dat eigenlijk, 'dekoloniseren'? En hoe verwerk je een collectief verleden? De meningen zijn verdeeld.
Geschiedenis Geschiedenis Het verhaal van Santo Tomás, de mislukte Belgische kolonie in Guatemala In Guatemala kan je al eens een Vandenberg of een Haegendoren ontmoeten. Het zijn afstammelingen van Belgische kolonisten die het fiasco van Santo Tomás overleefden. Dat was Leopold I's meest ambitieuze en tegelijkertijd meest desastreuze koloniale project.
Geschiedenis Geschiedenis Directeur AfricaMuseum: 'Vandaag veroordelen we het kolonialisme ondubbelzinnig' Het AfricaMuseum in Tervuren, dat nauw verbonden was met de Congopolitiek van Leopold II, werpt na een grote vernieuwingsoperatie zijn koloniale gewaden af. Kan een voormalig koloniaal museum onbevangen naar Afrika kijken? Directeur Guido Gryseels gelooft rotsvast van wel.
Geschiedenis Geschiedenis 'Verboden de zwarten eten te geven': waarom België ooit Congolezen heeft tentoongesteld Op de wereldtentoonstellingen van 1885 en 1894 in Antwerpen werden Congolezen tentoongesteld in namaakhutten. De toeschouwers wierpen hen nootjes toe. In 1897 hing er bij de Koloniale Tentoonstelling in Tervuren daarom een bordje met de vraag dat niet te doen. Het idee om mensen tentoon te stellen - een zoo van mensen - vervult ons vandaag met afschuw. Waarom toen niet?
Geschiedenis Geschiedenis 'Belgen zijn nog veel kolonialer dan ze denken' Antropologe Bambi Ceuppens over het onderzoek naar het koloniale verleden van België, de omgang met dat verleden en de Congolese aanwezigheid in België. 'Ons land loopt achter op buurlanden met een koloniaal verleden.'
Geschiedenis Geschiedenis De gruwel van Leopold II in Congo, van economische tot fysieke verminking Het regime van Leopold II was extreem gewelddadig. Onnoemelijk veel Congolezen verloren het leven of ontvluchtten de koloniale terreur. Kunnen we de gruwel verklaren? Wat was de impact op de Congolese bevolking?
Geschiedenis Geschiedenis Iwein Segers maakt kortfilm over opgraving Cyriel Verschaeve: 'De werkelijkheid was nog veel gekker' 45 jaar nadat de extreemrechtse VMO het lijk van collaborateur Cyriel Verschaeve opgroef, verschijnt een kortfilm over die absurde passage uit de Vlaamse geschiedenis. 'Ik denk niet dat mensen boos kunnen zijn op deze film.'
Geschiedenis Geschiedenis Expo: Belgische Magnumfotografe Martine Franck gaf zwakkeren in de samenleving waardigheid De vernieuwde Fondation Cartier-Bresson in Parijs opent haar deuren met een mooie retrospectieve van de Belgische Magnumfotografe Martine Franck. Maak kennis met een oeuvre vol passie, poëzie en sociale betrokkenheid.
Geschiedenis Geschiedenis Hoe de ondergang van de Romeinse Republiek een waarschuwing is voor onze tijd De staatsgreep van Julius Caesar en de ondergang van de Romeinse Republiek, zijn een belangrijke waarschuwing voor onze tijd. Dat stelt Jelle Dehaen, schrijver van de roman De schaduw van Caesar. 'De val van de Republiek leert ons dat democratische instellingen niet oneindig levensvatbaar zijn.'
Geschiedenis Geschiedenis 'Correcte' bezetting van België in WOII was een mythe: 'De Wehrmacht was even schuldig als de SS' 'Ondankbaar België!' riep Alexander von Falkenhausen toen hij in 1951 ons land werd uitgezet. Want als militair gouverneur had de Duitse generaal, zo vond hij, tijdens de Tweede Wereldoorlog het ene na het andere Belgische leven gered. 'Dat hééft hij ook gedaan,' zegt historicus Dimitri Roden, 'maar niet uit medelijden.' Een reconstructie.
Boeken Boeken Deze schrijver ontdekte dat zijn moeder spion was in de Koude Oorlog: 'Ze deed het louter uit idealisme' Meer dan een kwarteeuw na de val van het communisme ontdekte de Hongaarse schrijver Andras Forgach dat zijn moeder Bruria jarenlang voor de geheime dienst had gewerkt - en zelfs haar eigen kinderen in de gaten hield. In de roman De akte van mijn moeder probeert hij de feiten boven tafel te krijgen.
Geschiedenis Geschiedenis Niets wordt verbloemd in Kinderen van de Kolonie: 'Belgisch Congo was een racistische maatschappij' Het Canvas-programma Kinderen van de kolonie gaat de taboes niet uit de weg. Racisme, repressie, uitbuiting, paternalisme.
Geschiedenis Geschiedenis Links en collaborateur: de fascistische trekken van socialistenleider Hendrik de Man 'Hendrik de Man was een abject figuur.' Dat is het strenge oordeel van de Nederlandse historicus Jan Willem Stutje over de socialistische voorzitter die in 1940 zijn eigen partij ophief. 'Hij was geen fascist, maar veel van wat hij deed en dacht was wel fascistisch.'
Geschiedenis Geschiedenis Koning Filip: 'Grootsheid van mens ligt ook in het onbekende' Koning Filip heeft zondagvoormiddag, op de 100ste verjaardag van de wapenstilstand van WO I, hulde gebracht aan de slachtoffers van beide wereldoorlogen en aan de Belgische militairen die sinds 1945 om het leven gekomen zijn bij vredesoperaties.
Geschiedenis Geschiedenis Wie was de laatste gesneuvelde van de Eerste Wereldoorlog? Historicus en auteur Pieter Serrien vertelt het verhaal van de laatste gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog en maakt ook ruimte voor een kritische noot: 'We herdenken steeds massaler. Maar daarbij lijken we soms te vergeten wat we eigenlijk herdenken.'
Opinie | Vrije Tribune Opinie | Vrije Tribune 'Hoe de geschiedenis zich herhaalt en waarom we ervan moeten leren' De vijf Vlaamse cultuurfondsen herdenken samen met het project 'Geraakt door de oorlog' niet alleen het einde van de wrede Eerste Wereldoorlog maar belichten meteen ook de gruwelijke gevolgen van hedendaagse conflicten. 'Als Vlaamse cultuurfondsen is het onze morele plicht om het bewustzijn te verhogen over de oorzaken en de gevolgen van migratie.'
