Wereldoorlog II Wereldoorlog II De Holocaust gekwantificeerd: hyperintensief, snel en geruisloos Auschwitz is maar een deel van het verhaal van de Holocaust : minder dan twintig procent van tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoorde Joden stierf in Auschwitz.
Geschiedenis Geschiedenis Waarin Denis Diderot verschilt van Voltaire en Rousseau: 'Hij zou gruwen van onze leiders' Met twee nieuwe biografieën kan de auteur van de Encyclopédie op hernieuwde belangstelling rekenen. Wat maakt Denis Diderot (1713-1784) zo actueel?
Geschiedenis Geschiedenis Biograaf Yves Knockaert gaat op zoek naar de ware Franz Schubert Yves Knockaert heeft een nieuwe biografie van Franz Schubert geschreven. Op het achterblad staat: 'De geheimen van de mysterieuze Schubert ontrafeld.' Nochtans is de ware Schubert makkelijk te vinden: in zijn muziek.
Wereld Wereld 20 jaar na Columbine: 'Wapens zitten nu eenmaal ingebakken in onze cultuur' In Littleton, Colorado wordt deze week de schietpartij van 20 april 1999 in Columbine High School herdacht. De eerste high school shooting met zoveel slachtoffers - dertien - en haast livecoverage op televisie staat in het Amerikaanse collectieve geheugen gegrift. Naar school gaan is in de States nooit meer hetzelfde geweest.
Opinie | Jelle Dehaen Opinie | Jelle Dehaen 'Neen Rik Torfs, niet de rede, maar een teveel aan emoties is gevaarlijk in de politiek' In tegenstelling tot wat Rik Torfs beweert, is niet de rede, maar te veel emoties gevaarlijk in de politiek. Dat bewijzen de slachtpartijen van de Franse Revolutie, schrijft historicus, filosoof en auteur Jelle Dehaen.
Geschiedenis Geschiedenis Sporen van kannibalisme gevonden bij de neanderthalers Een inkijk op het menu van onze voorvaderen.
Geschiedenis Geschiedenis Alvin De Coninck vecht tegen Duitse oorlogspensioenen voor collaborateurs: 'Het gaat om het principe' Belgische collaborateurs of hun nabestaanden ontvangen tot op de dag van vandaag een Duits pensioen voor bewezen diensten aan het Derde Rijk. Een schande, vindt Alvin De Coninck, die de zaak voor het federale parlement bracht. Een gesprek over een persoonlijke queeste.
Geschiedenis Geschiedenis Elsschot-biograaf Vic van de Reijt: 'Zijn literair werk was zijn troost én boetedoening' Pas in de nadagen van zijn carrière zie je bij Willem Elsschot 'echt schrijversgedrag', leert biograaf Vic van de Reijt in De ontdekking van Willem Elsschot, de bundel verhalen, kritieken en essays waarmee hij zijn pionierswerk afsluit. 'Hij was meer zakenman dan schrijver.'
Boeken Boeken De nieuwe Churchill-biografie: wat Theresa May van de buldog kan leren 'De biografie die alle vorige biografieën zo goed als overbodig maakt': zo wordt Andrew Roberts' boek over Winston Churchill voorgesteld. Klopt dat? En welke nieuwe inzichten biedt de historicus die zichzelf als 'extremely right wing' presenteert?
Geschiedenis Geschiedenis 20 jaar na de Rode Khmer: 'Veel jongeren hebben geen idéé van wat hier is gebeurd' Twintig jaar nadat de laatste Rode Khmerleider werd opgepakt, is Cambodja nog altijd niet in het reine met zijn verleden. Knack trok naar Anlong Veng, het laatste bastion van Pol Pot, en sprak er met de slachtoffers van zijn gruwelijke regime én met hun beulen. 'Het leven van de gevangenen interesseerde me niet. Het waren beesten.'
Boeken Boeken 'Schrijven over dieren laat me toe iets te suggereren over de verborgen levens van mensen' In de roman 'Slapende tijgers' gaat Astrid Panis op zoek naar de verdwenen Gentse 'Jardin Zoologique', die - in navolging van de Antwerpse dierentuin - in 1851 haar deuren opende om de gegoede burgerij naar de Arteveldestad te lokken. 'Sinds mijn kindertijd was ik geïntrigeerd door de verdwenen dierentuin.'
Geschiedenis Geschiedenis Rwanda, 25 jaar later: 'De vraag is: was dit wel een genocide?' Vijfentwintig jaar geleden, op 6 april 1994, brak in Rwanda de hel los. Op de duizend heuvels van het land vielen duizend maal duizend doden. Maar was er wel sprake van een vooropgezette genocide? 'Volgens mij ging het veeleer om een burgeroorlog', zegt de Belgische strafpleiter Jean Flamme.
Geschiedenis Geschiedenis Nasser triomfeert De Suez-crisis in 1956 'Met ons bloed, zweet en tranen, ten koste van duizenden levens, groeven wij dit kanaal honderd jaar terug. De Suez Canal Company strijkt jaarlijks 35 miljoen pond op. Waarom zou dit ons niet toekomen? Daarom ondertekende ik vandaag een resolutie voor de nationalisering van de Company. Zo zullen wij zelf ons land kunnen ontwikkelen.'
Geschiedenis Geschiedenis Dulle Griet weer thuis Na twee jaar hangt de Dulle Griet, het wereldbefaamde schilderij van Pieter Bruegel (ca. 1525/1530-1569), opnieuw in het Museum Mayer van den Bergh, genoemd naar de gelijknamige, 19deeeuwse kunstverzamelaar. Die kocht het voor 448 Belgische frank, omgerekend in huidige euro's een bedrag van ? 2.674. Een grondige restauratie door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium …
Geschiedenis Geschiedenis Detectorhobbyisten in het gareel De laatste decennia neemt het aantal metaaldetectorhobbyisten, op zoek naar wat in de grond aan metaal is verstopt, ook in de Lage Landen gestadig toe. Vorige eeuw was het een hobby die vooral in de Verenigde Staten en Groot-Brittannië furore maakte. Tot grote ergernis van professionele archeologen namen deze schattengravers de registratie van hun dikwijls …
Geschiedenis Geschiedenis Waarom vereerden de Kelten de taxusboom? Liselotte de Graaf vraagt de redactie:
Geschiedenis Geschiedenis Anoniem het carnaval door Achter maskers en kostuums waren de Venetianen vrij. Standsverschillen vielen weg, erotische avontuurtjes lokten.
Geschiedenis Geschiedenis Casanova, Guus Geluk aan de speeltafel Zijn hele leven was Casanova op jacht naar geld. Ook het kansspel gebruikte hij daarvoor. In de 18de eeuw was dat een alledaags tijdverdrijf in de betere kringen. Daarbij harkte hij meermaals een vermogen binnen - om het net zo makkelijk te verspelen.
Geschiedenis Geschiedenis Vrijheid en vlucht Zo'n 65.000 kilometer heeft Casanova afgelegd, dwars door Europa, te voet, per koets, op muilezels en per schip. Hij reisde in de hoedanigheid van avonturier, koopman of vluchteling, maar vaak genoeg was hij dit alles tegelijk.
Geschiedenis Geschiedenis De mennonieten in Polen Al vanaf de 11de eeuw trokken monniken uit Noordwest-Europa naar Danzig, sinds 1945 Gdansk geheten, en de iets oostelijker gelegen Wisla-delta. In de daaropvolgende eeuwen gingen immigranten uit de Lage Landen vanuit Gdansk handel drijven en op het platteland knotwilgen planten, dijken aanleggen, sloten en kanalen graven, sluizen en molens bouwen.
Geschiedenis Geschiedenis Hoelang bewaart (natuur)ijs? IJsbrokken worden in 1912 uit de Amstel in Amsterdam in een boot geschept ten behoeve van de brouwerijen. In een ijskelder zou dat voor twee jaar koeling zorgen, werd vroeger gezegd, met stro-isolatie, afvoer van smeltwater en slim ventileren zodat de ruimte droog bleef. Dat proces wordt nu getest met veertig ton ijs in de …
Geschiedenis Geschiedenis Het leven is een geschenk 'Omdat ik voelde dat ik voor het andere geslacht ben geboren, heb ik dat altijd lief gehad.' Als verleider is ons Casanova vertrouwd, maar wat weten we eigenlijk van hem? Hij was zeker geen versierder, of pick-up artist zoals men mannen op vrouwenjacht tegenwoordig wel pleegt te noemen. Hij had achting en respect voor vrouwen, …
Geschiedenis Geschiedenis Met tact en durf grenzen slechten Mayer Amschel Rothschild Geen enkele boom, geen spriet gras was te vinden in het Joodse getto van Frankfurt. Hier, in de Judengasse in de levendige achterbuurt met liefst vier synagogen, groeide de stamvader van het bankiershuis Rothschild op, Mayer Amschel Rothschild (1744-1812), zoon van een zijdehandelaar.
Geschiedenis Geschiedenis Onse huysen verciert Werd Nederland tijdens de Tachtigjarige Oorlog geboren, het was de Synode van Dordrecht (1618-1619) die onze taal en (protestantse) cultuur heeft gevormd. De stad herdenkt deze destijds internationale gebeurtenis met drie tentoonstellingen en tal van activiteiten.
Geschiedenis Geschiedenis Kinderkerkhof Noord-Brabant Omstreeks 1830 was het sterftecijfer in Noord-Brabant een kwart lager dan het landelijke gemiddelde: 23 per duizend tegen dertig, per jaar. Eind 19de eeuw was dat omgekeerd: Noord-Brabant had het hoogste sterftecijfer van het land. Oorzaak: een toename van de zuigelingen- en kindersterfte. Het risico dat baby's de eerste verjaardag niet haalden, nam hier in …
Geschiedenis Geschiedenis Wie was Casanova werkelijk? 's Werelds beroemdste verleider wordt veelal in clichébeelden neergezet. Hoog tijd om hem in historische context te presenteren. Want Giacomo Casanova is veel meer dan alleen vrouwenheld: een man die gecharmeerd was van de wetenschap en die zijn galante eeuw onverbloemd en gedetailleerd portretteerde als geen ander.
Geschiedenis Geschiedenis Weer of geen weer Altijd de weerman Het weer is er altijd. Soms overdonderend aanwezig, vaker bescheiden op de achtergrond. Veelbesproken ook, het sociale glijmiddel voor onze dagelijkse contacten. Het weerbericht is populair. Weermannen en -vrouwen houden ons dagelijks op de hoogte van de laatste verwachtingen. Sommigen hebben een ware sterrenstatus weten te verwerven.
Geschiedenis Geschiedenis Law and order in de lagunestad Willekeur en geheimhouding kenmerkten de Venetiaanse staatsinquisitie in de 18de eeuw. Die bestond uit drie heren, die de eigenschappen van aanklager en rechter in zich verenigden, maar ook deel uitmaakten van het stadsbestuur. Ze hadden tot taak de stadstaat te beschermen tegen gevaren als hoogverraad en spionage. Ze controleerden alles en iedereen, zelfs de doge. …
Geschiedenis Geschiedenis Op de loden daken van Venetië Misschien was Casanova een avonturier als vele andere gebleven, als daar niet zijn ontsnapping uit de Loden Kamers geweest was. Dit staaltje baarde opzien en opende de deuren van alle salons in Europa voor hem.
Geschiedenis Geschiedenis Aan waard en weg overgeleverd Verbazingwekkend hoe reislustig de Europeanen in Casanova's tijd waren - een tijd waarin de wegen, vervoersmiddelen en accommodatie te wensen overlieten en je veel vaker dan tegenwoordig geld moest wisselen.
Geschiedenis Geschiedenis 'Gestelt tot een verwoestinge' Een plakkaat tegen de sodomie Voor de tentoonstelling Topstukken in perspectief - van Plakkaat van Verlatinge tot Abdicatie selecteerde het Nationaal Archief vijftien documenten die nog steeds een belangrijke rol spelen in hedendaagse discussies. Maar wat maakt deze documenten nu zo bijzonder? En zijn het wel topstukken voor iedereen? Als voorbeeld een plakkaat tegen de sodomie: 'schandelijkheeden (...) waar over God almagtig eertyds Sodom en Gomorra heeft omgekeert en gestelt tot een verwoestinge'
Geschiedenis Geschiedenis Comt in mynen hof Begijnhoven kunnen zich verheugen in een grote populariteit onder toeristen. Dat komt niet alleen vanwege de bijzondere architectuur, maar ook door de bijna gewijde rust die elke bezoeker overvalt bij het betreden van een hofje of convent. De reizende tentoonstelling Begijnhoven, Eeuwenoud, Eigentijds startte in 2018 en zal eindigen in 2020. De reeks duikt niet alleen in de geschiedenis van de plaatselijke Vlaamse hoven, het laat ook zien dat de geest van de Begijnen nog springlevend en actueel is.
Geschiedenis Geschiedenis Casanova - ordinaire rokkenjager? Zijn naam staat voor het soort mannen dat maar op één ding uit is: seks. Maar gold dat ook voor de echte Casanova? Zijn memoires spreken een andere taal.
Geschiedenis Geschiedenis Een man zoekt het hogerop Zijn bescheiden afkomst was zijn grootste drijfveer. In zijn vaderland, in Polen, aan het hof van de Pruisische koning - overal deed Casanova er alles aan om door de 18de-eeuwse high society geaccepteerd te worden. Alles!
Geschiedenis Geschiedenis De Etrusken Sterke vrouwen, levensvreugde, gewiekste diplomatie: veel kenmerken van onze Westerse samenleving hebben we van de Etrusken overgenomen, niet van de Grieken of Romeinen zoals vaak wordt gedacht. De Etrusken waren de eerste grote beschaving in Italië, hielden het veel langer vol dan de Romeinen. Tot voor kort bleven ze omgeven door raadselen.
Geschiedenis Geschiedenis Het landschap van de polyfonisten Paul Van Nevel (fotografie Luk Van Eeckhout)
Geschiedenis Geschiedenis Een ongemakkelijk verleden Een modernistische doos ontworpen door het architectenbureau Stéphane Beel is de nieuwe inkom naar het oude museumgebouw. Samen met een Congolese beeldengroep zijn dat de blikvangers van het vernieuwde museum over Midden-Afrika dat nu Africamuseum heet. Het museum was vijf jaar gesloten om de nieuwe ontvangstruimte te kunnen bouwen, het oude museum te restaureren en de presentatie aan te passen. De verwachtingen waren hooggespannen.
Geschiedenis Geschiedenis Te vuur en te zwaard Goed idee om eens de kruistochten tegen zogenaamde ketterij binnen Europa tegen het licht te houden. Bij het doorlezen kwam bij mij de gedachte boven; he, zoiets beleven we vandaag de dag opnieuw. Maar nu niet meer christenen-zus tegen christenen-zo, maar christenen tegen islamieten, of andersom. De radicalen onder hen gunnen elkaar het licht in …
