Is de ‘Tocht naar Chatham’ Michiel de Ruyters grootste heldendaad?

Pieter Rietman vraagt de redactie

Nee. Even de feiten. In 1665 brak de Tweede Zeeoorlog tussen Engeland en de Republiek uit met als inzet de heerschappij over de wereldzeeën. De Nederlandse vloot stond onder gezag van admiraal Michiel de Ruyter, maar raadspensionaris Johan de Witt, de machtigste politicus in die dagen, had feitelijk het laatste woord. In 1666 zag koning Charles zich gedwongen een adempauze in te lassen wegens geldgebrek, een grote pestepidemie en een verwoestende brand die half Londen in de as legde. Vandaar dat de Engelse vloot zich terugtrok bij Chatham op de Medway, een zijrivier van de Theems. Reden voor De Witt een gedurfd plan uit te voeren: de Engelsen daar uitschakelen en zich concentreren op de dreiging van de Franse koning Lodewijk XIV.

Op 19 juni 1667 zette de Nederlandse vloot (tachtig schepen, twintig branders, 18.500 zeelieden en soldaten) koers richting de monding van de Theems. Pas onderweg maakte Cornelis de Witt, door zijn broer Johan belast met de leiding van de operatie, bekend wat de bedoeling was: de Theems en de Medway opvaren en de Engelse vloot uitschakelen. De Ruyter protesteerde heftig; veel te roekeloos, veel te gevaarlijk. Tevergeefs.

Aangekomen bij de Theems bleef het grootste deel van de vloot daar voor anker liggen met aan boord De Ruyter. Weigerde hij of durfde hij niet verder te gaan of voelde hij zich ziek, zoals later werd gezegd? We weten het niet. Ondertussen voer een klein eskader onder leiding van De Witt en admiraal Willem van Ghent bij Sheerness de Medway op door de ketting die over de rivier was gespannen kapot te rammen. Bij Chatham staken de Nederlanders zes grote oorlogsschepen in brand en veroverden het Engelse vlaggenschip The Royal Charles en namen het op sleeptouw. Pas later die middag arriveerde De Ruyter om mee te helpen om het werk af te maken. Kortom, het is niet terecht dat De Ruyter later alle krediet heeft gekregen voor een van de meest spectaculaire acties uit de Nederlandse maritieme geschiedenis.