Een overbevolkt achterafsteegje, waar de misdaad lijkt te heersen. Deze iconische foto, genomen aan het eind van de 19de eeuw, neemt je mee naar een ongure plek. Alleen al door te kijken krijg je een onbehaaglijk gevoel.
Dat is precies de bedoeling van de foto, die bekend is geworden onder de naam ‘Bandit’s Roost’. De fotograaf maakte hem in Mulberry Street 59 ½, in het tegenwoordige China Town in New York, toentertijd een van de meest miserabele sloppenwijken van de stad.
In het decennium voor de foto werd genomen waren meer dan 5 miljoen nieuwe immigranten naar de VS getrokken. Vele bleven hangen in hun aankomststad New York, waar ze gewoonlijk veroordeeld waren tot de goedkoopste behuizing. Daarom hokten ze samen, vaak in abominabele leefomstandigheden, in grote huizenblokken en sloppenwijken die op veel plaatsen in Manhattan verrezen. De New Yorkse elite bekeek de wijken als broeihaarden van criminaliteit en zedelijk verval.
Eind de jaren 1880 trok fotograaf Jacob Riis de New Yorkse sloppenwijken in met zijn fototoestel om dat aan te klagen. Hij fotografeerde de leefomstandigheden in de stegen en de woonblokken, maar documenteerde ook de sweatshops, kinderarbeid en opiumholen in die buurten. Zijn fotocollectie resulteerde in een boek met de significante titel ‘How the Other Half Lives’.
Als migrant die in 1870 vanuit Denemarken naar de VS was getrokken, had Riis zelf ook een tijdje in de sloppenwijken verbleven. Met zijn boek wilde hij de New Yorkse elite wakker schudden. Het was niet het eerste boek dat de slechte condities aankaartte. Maar de foto’s vormden het verschil. Ze maakten de situatie tastbaar voor de New Yorkse bovenklasse. Riis slaagde er zo in om sympathie op te wekken voor de armen. De foto’s inspireerden ook Theodore Roosevelt, op dat moment hoofd van de politie in New York. In die positie werkte hij samen met Riis om de toestand in de sloppenwijken te verbeteren. Enkele jaren na het boek volgden er bovendien wetten om de leefomstandigheden in die goedkope behuizing te reguleren.
Ook op fotografisch vlak is het beeld bijzonder. Het bepaalde mee hoe we tot in de 21ste eeuw gangsters op film of foto afbeelden. Soms bijna letterlijk. Zo werd het beeld gekopieerd in een scène van de film Gangs of New York.
En toch is niets wat het lijkt op de foto. Dat zie je als je goed kijkt. Zouden mannen met geweren zich zo herkenbaar laten fotograferen als ze echte criminelen waren? Zeker als je weet dat Riis, die begon als politieverslaggever, zich vaak door politie liet begeleiden. De foto is geënsceneerd, zo gemaakt om angst en fascinatie op te roepen. De vrouwen en kinderen die door de ramen kijken, stralen dan ook weinig criminele intenties uit. En op de achtergrond hangt de was te drogen. Volgens Riis zelf, met zijn strenge protestantse wereldbeeld, alvast een goed teken. Hij stelde namelijk ooit dat ‘de echte lijn tussen pauperisme en eerlijke armoede de waslijn is. Daarmee begint de inspanning om schoon te zijn, het eerste en het beste bewijs van het verlangen om eerlijk te zijn.’
De sleutelmomenten
– 1870: Jacob Riis emigreert vanuit Denemarken naar de VS.
– 1880: Begin van de overbevolking in New York door de komst van meer dan 5 miljoen immigranten.
– 1888: Jacob Riis begint met fotograferen van sloppenwijken in New York om de leefomstandigheden te documenteren.
– 1890: Publicatie van het boek ‘How the Other Half Lives’ door Jacob Riis, dat de elite bewust maakt van de ellendige condities.
– 1890: Theodore Roosevelt, hoofd van de politie, werkt samen met Riis om de situatie in de sloppenwijken te verbeteren.
– 1890: Wetten worden ingevoerd om de leefomstandigheden in goedkope behuizing te reguleren.
G/Geschiedenis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier