Honderd jaar geleden vloog Edmond Thieffry voor het eerst van naar Congo

Op het gebied van luchtverkenning kunnen de Verenigde Staten pronken met Charles Lindbergh, Frankrijk met Jean Mermoz en België met Edmond Thieffry. Dit lijkt misschien pretentieus, vooral omdat deze Brusselse piloot vandaag grotendeels vergeten is. Maar door al in 1925 de eerste luchtverbinding tussen België en zijn kolonie te verwezenlijken, zette hij een prestatie neer die de annalen van de luchtvaart waardig is.

Edmond Thieffry wordt in 1892 in Etterbeek geboren. Als advocaat aan de Brusselse balie in vredestijd, onderscheidt hij zich tijdens de Eerste Wereldoorlog in de jonge Belgische luchtvaart. Hij is de eerste piloot die vijf en vervolgens tien gecertificeerde overwinningen behaalt en wordt beschouwd als haar eerste ‘ace’. Twee van deze overwinningen behaalt hij in een sologevecht tegen negen tegenstanders. Hij onderscheidt zich ook door als een van de eersten boven bezet Brussel te vliegen en er Belgische vlaggen te droppen. Maar in 1918 wordt hij neergeschoten, gewond en gevangen genomen. Na zes ontsnappingspogingen lukt het hem evenwel om zijn vrijheid te herwinnen.

Een ambitieus project

Als Thieffry na de oorlog naar het burgerleven terugkeert, plant hij meteen een nieuwe luchtaanval: het is zijn doel om Brussel en Léopoldville, zoals de Congolese hoofdstad op dat moment heet, voor het eerst met elkaar te verbinden. Rivaliteit met het Franse project om Parijs met Brazzaville te verbinden speelt hierin een rol. Sabena gelooft aanvankelijk niet in het welslagen van de onderneming en weigert ze te steunen. Maar dankzij Koning Albert I, die ermee instemt persoonlijk borg te staan voor de waarde van het vliegtuig, en enkele goedgeplaatste vrienden binnen de luchtvaartmaatschappij verkrijgt hij uiteindelijk een vliegtuig en de nodige bemanning. Het vliegtuig is een Handley Page W8, een grote driemotorige tweedekker met een gewicht van 3500 kilo en een extra tank van 2500 liter. Het wordt de Princesse Marie-José gedoopt. De bemanning bestaat uit luitenant Thieffry, die verantwoordelijk is voor de navigatie, de jonge piloot Léopold Roger en monteur Jef De Bruycker.

Thieffry en zijn metgezellen vertrekken op 12 februari 1925 vanuit Haren en overvliegen Frankrijk en de Middellandse Zee alvorens Noord-Afrika en zijn woestijnen aan te doen, waar terecht komt boven de Algerijnse regio Tanezrouft,

Vijf noodlandingen

In dit ‘vreselijke Tanezrouft’ wordt hij gedwongen te landen op een rotsplateau om een zandstorm te vermijden, wat de piloot lukt zonder andere schade dan een lekke band. Hij wordt gevonden door een patrouille op mehari’s, uitgezonden door een Franse officier aan wie een Toeareg de passage van het vliegtuig had gemeld. Tijdens de twee dagen die de Princesse Marie-José op het plateau doorbrengt om de lichte schade te herstellen en te wachten tot de storm voorbij is, wordt ze omringd door een klein kamp van dromedarissen en in de wind slaande burnous. In Tsjaad, waar de mannen vanwege een brandstoftekort opnieuw worden gedwongen om midden in de rimboe te landen, reist Thieffry twee dagen lang in een prauw om een telegraafstation te bereiken.

Niet minder dan 51 dagen, 75 uur effectieve vliegtijd, 8200 km en een dozijn etappes na zijn vertrek uit Haren, na duizenden kilometers woestijnen, savannes en vrijwel onontdekte equatoriale wouden te hebben overvlogen, na vijf noodlandingen te hebben gemaakt, landt Thieffry op 3 april 1925 triomfantelijk in Léopoldville. Hij wint daarmee de race met Frankrijk om de eerste luchtvaartverbinding met Centraal-Afrika tot stand te brengen. Zijn prestatie kan met een gerust hart naast die van Lindbergh en de piloten van de Aéropostale worden geplaatst.

Thieffry zelf zal het trouwens moeilijk vinden om zichzelf te evenaren. In 1928 doet hij nog twee pogingen, die beide mislukken. Het jaar daarop wordt hij tijdens een poging om te steden van Congo per lucht te verbinden door een orkaan verrast en stort zijn vliegtuig neer bij het Tanganyikameer, in de buurt van Burton Bay. Thieffry en zijn piloot zijn op slag dood, terwijl de monteur ernstig gewond raakt. Het feit dat België er nog tien jaar over zou doen om een regelmatige luchtverbinding met Congo tot stand te brengen, bewijst het pioniersgehalte van zijn prestatie. Sommige van de latere pogingen gingen via dezelfde route als die van Thieffry, anderen verkenden nieuwe mogelijkheden, met name via Egypte of West-Afrika. De meest gedurfde was die van graaf Arnold de Looz-Corswarem, die in 1934 dwars over de Libische woestijn vloog. Het jaar daarop maakte een Fokker F.VII met de naam Edmond Thieffry de eerste regelmatige verbinding Brussel-Léopoldville, via de route van de pionier naar wie hij was genoemd. De duur van de reis was teruggebracht tot één week.