Uitgeverij Verbum, Hilversum 2018
440 blz., ?29,50 ISBN 978 94 9
De vraag die Aly zich stelt is hoe het kon gebeuren dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in bijna alle door Duitsland bezette Europese landen het plaatselijk gezag en de eigen bevolking de moord op zes miljoen joden actief heeft gesteund dan wel stilzwijgend gedoogd. Zonder deze steun en wegkijken zouden de nazi’s nooit zo veel joden hebben kunnen vermoord. Zijn antwoord is kort en krachtig. Door de opkomst van het nationalisme en de enorme sociaal-economische veranderingen als gevolg van de Industriële Revolutie nam in Europa het antisemitisme vanaf de tweede helft van de 19de eeuw sterk toe met als triest eindpunt de Holocaust. Het nationalisme wakkerde het wij-zij-denken aan; wij zijn het volk en zij de anderen, die vanwege hun afwijkende etniciteit eigenlijk niet tot het eigen volk behoren. Terug naar eigen land sturen ging bij de joden niet; die hadden geen land zodat ze wel getolereerd moesten worden. Tegelijkertijd veranderde de starre standen- en klassenmaatschappij ingrijpend, met kansen op ongekende sociale mobiliteit met winnaars en verliezers als gevolg. Volgens Aly ligt hier de belangrijkste oorzaak van het antisemitisme, omdat de joodse dadendrang, sluwheid en vaste wil nieuwe kansen te grijpen leidden tot afgunst, haat en nijd.
Aly’s boek is verontrustende lectuur omdat hij van mening is dat het gevaarlijk en fout is de Holocaust als etnische zuivering te zien, als een unieke gebeurtenis. De lezer zal denken aan wat er in de jaren negentig gebeurd is in voormalig Joegoslavië en de Balkanlanden en het hedendaagse oprukkende populisme, nationalisme en zeker ook antisemitisme met daarnaast het door velen gedeelde gevoel dat als gevolg van de modernisering en globalisering het leven steeds onzekerder wordt.
G/Geschiedenis
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
