Een graafschap achter de duinen

E.H.P. Cordfunke

Het ontstaan en de vorming van het graafschap Holland (850-1150)

Walburg Pers, Zutphen 2018

133 blz., ? 24,95 ISBN 978 94 624 9340 7

In 1018 versloeg de Westfriese graaf Dirk III een leger van de Duitse keizer en de bisschop van Utrecht bij Vlaardingen, een gebeurtenis die op tijdgenoten diepe indruk heeft gemaakt. Want hoe was het in godsnaam mogelijk dat zo’n onbeduidend graafje zo’n machtig leger had kunnen verslaan? Deze gebeurtenis wordt dan ook vaak gezien als het geboortejaar van een onafhankelijk graafschap Holland en vorig jaar gevierd met onder meer deze studie van Cordfunke, erkend kenner van de middeleeuwse geschiedenis van Holland en West-Friesland. De auteur belooft in zijn voorwoord een synthese van de nog immer aanwassende stroom van publicaties over de vroegste geschiedenis van Holland. Geen gemakkelijke opgave, zo waarschuwt hij, omdat het reconstrueren van dit verhaal veel weg heeft van het leggen van een puzzel waarvan de meeste stukjes voor altijd verloren zijn gegaan, met als gevolg veel gesteggel onder de puzzelaars waar welk stukje moet liggen en welke stukjes aan elkaar passen.

Cordfunke’s verhaal begint in 885 met de Friese graaf Gerulf en eindigt met graaf Floris II die zich in 1101 voor het eerst graaf van Holland noemde. In die ruim twee eeuwen slaagt een lokale dynastie erin in de kuststreek achter de duinen een eigen machtsgebied te vestigen terwijl tegelijkertijd begonnen werd met het ontginnen van de uitgestrekte veengebieden achter de duinruggen. Cordfunke, gehinderd door te veel kennis, maakt het de lezer echter niet gemakkelijk, omdat hij hem/haar meesleurt in een maalstroom van namen, jaartallen, mitsen en maren en aannames en nodeloos deelgenoot maakt van discussies onder vakgenoten. Zware kost dus en men moet er echt voor gaan zitten.