Hoe verloopt de verkiezing van een paus? Volgens een plechtig en ultrasymbolisch protocol dat van de voorbereidingen tot het fameuze ‘Habemus papam’ nauwgezet wordt gevolgd. Met spelers die geëxcommuniceerd worden als ze de geheimhouding schenden.
Voorbereidingen
Op het middelste balkon, de Loggia der Zegeningen, waar de nieuwe paus na het conclaaf zal verschijnen, wordt een rood gordijn opgehangen. Op het dak van de Sixtijnse Kapel installeren brandweermannen de schoorsteen waaruit witte rook zal komen zodra er een paus is gekozen. In de kapel zelf worden twee kachels geplaatst; in de eerste worden na elke ronde de getelde stembiljetten verbrand, in de tweede zitten chemische stoffen die ervoor zorgen dat de rook duidelijk zwart of wit is.
De kit van de kiezer
De Sixtijnse Kapel is uitgerust volgens de regels van de kunst. Elke kardinaal beschikt over een rode onderlegger met het wapenschild van het Vaticaan, een gebedenboek, de tekst van de Apostolische Constitutie over de pauskeuze en drie stembiljetten met daarop de voorgedrukte tekst ‘Eligo in Summum Pontificem…’ (‘Ik verkies… tot paus’).
Naar de stembus, heren kardinaal!
Nadat hij de naam van zijn keuze heeft ingevuld, gaat elke stemgerechtigde naar het altaar om daar zijn dichtgevouwen biljet te deponeren in een van de urnen in zilver en verguld brons. De urnen zijn versierd met symbolische motieven: de herder en zijn kudde, vogels, korenaren en druiven, het brood en de wijn van de eucharistie. Na elke ronde worden de stemmen hardop geteld door drie kardinalen stemmentellers in het bijzijn van drie kardinalen toezichthouders.
Het profiel van de nieuwe paus omschrijven
De kardinalen arriveren enkele dagen voor het conclaaf. Elke dag houden ze in de synodezaal achter gesloten deuren ‘algemene vergaderingen’ waarop ze met elkaar bespreken wat in de komende jaren voor de Kerk belangrijk is en welk profiel de nieuwe paus bijgevolg moet hebben.
Gedeelde geheimhouding
Buiten de kardinalen leggen nog 90 andere mensen de eed van geheimhouding af: leden van het personeel van het Vaticaan, zusters, artsen, bewakers, biechtvaders, secretarissen, chauffeurs… Allen beloven ze niets naar buiten te brengen van wat ze zouden zien of horen.
Garderobe
De pausen worden al tweehonderd jaar gekleed door het huis Gammarelli. Alle kleren van de toekomstige paus (albe, kazuifel, stola, soutane) worden in drie exemplaren gemaakt (large, medium en small). Dan is er zeker een stel dat de nieuwe paus past. Zodra de keuze gemaakt is, voeren de zusters van het Vaticaan zo nodig nog enkele retouches uit.
Kamer der tranen
Vervolgens begeeft de kersverse paus zich naar een kleine kamer achter de Sixtijnse Kapel. Deze ‘kamer der tranen’ dankt haar naam aan het feit dat de man daar in tranen uitbarst omdat hij beseft wat een immense taak hem te wachten staat.
Achter gesloten deuren
De stemgerechtigde kardinalen (zij die minder dan tachtig jaar zijn) gaan de Sixtijnse Kapel binnen. Daarmee begint het conclaaf. Dat kan meerdere dagen duren. Al die tijd blijven de kardinalen afgesloten van de buitenwereld. De stemronden volgen elkaar op tot iemand twee derde van de stemmen achter zijn naam krijgt. Die moet dan aan de voorzitter van het conclaaf zeggen dat hij de keuze aanvaardt en welke naam hij als paus zal aannemen. Daarna zeggen de aanwezige kardinalen dat ze hem zullen gehoorzamen.
Witte rook
Als teken dat een nieuwe paus is gekozen, komt er witte rook uit de schoorsteen. Op hetzelfde moment luiden de klokken van de Sint-Pieters. Als na de tweede stemronde niemand een tweederdemeerderheid heeft, wordt zwarte rook uitgestoten. Er zijn vier stemmingen per dag: twee voor en twee na de middag.
De gelovigen in de wolken
Op het Sint-Pietersplein barst de talrijk opgekomen menigte los in gejuich. Ze turen naar het middelste balkon van de basiliek, waar dadelijk het nieuwe hoofd van de Kerk zal verschijnen. Dadelijk? De minuten lijken wel uren!
Habemus papam!
In de Loggia der Zegeningen spreekt de kardinaal met de langste staat van dienst, de protodiaken, de fameuze Latijnse formule ‘Annuntio vobis gaudium magnum. Habemus papam.’ (‘Ik verkondig u een grote vreugde. We hebben een paus.’) Daarna zegt hij hoe de nieuwe paus zal heten. Die verschijnt dan op het balkon en geeft de menigte zijn eerste zegen ‘urbi et orbi’ (‘aan de stad en de wereld’).
Knack Historia
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
