De lange weg naar berlijn

4 juni

De geallieerden bevrijden Rome, maar blijven botsen op hardnekkig verzet. De Amerikaan George Patton en de Brit Bernard Montgomery houden een wederzijdse afkeer aan elkaar over na hun moeizame opmars – later in de oorlog zal hen dat nog parten spelen.

6 juni

D-day, alias Operatie Overlord. De geallieerden zetten 6.000 oorlogsschepen in bij hun inval in Normandië: landingsvaartuigen, slagschepen, kruisers, torpedobootjagers… Bij deze grootste landingsoperatie uit de geschiedenis kunnen de geallieerden rekenen op rugdekking door zowat 7.000 bommenwerpers en 5.000 gevechtsvliegtuigen. Op dat rampzalige moment beschikt de Luftwaffe over niet meer dan 170 bruikbare vliegtuigen. In de maanden voordien maken de geallieerden zorgvuldig gebruik van hun groeiend overwicht in de lucht om alle bevoorradingsroutes van de Duitsers lam te bombarderen. Met Operatie Overlord slaan ze al op de eerste dag een bres in de Atlantikwall die diepte mist.

20 juli

De bomaanslag op Hitler door Claus Graf von Stauffenberg mislukt nipt in de Wolfsschanze. De samenzweerders hopen op een bestand met de Britten en Amerikanen om daarna gezamenlijk door te vechten tegen de Russen. Het naziregime radicaliseert volkomen. Het kwartet Martin Bormann (partij), Heinrich Himmler (SS), Joseph Goebbels (propaganda) en Albert Speer (bewapening en organisatie) monopoliseren met goedvinden van Hitler de uitvoerende macht. Ze blijven rivaliseren met elkaar. Maar vechten terug met de moed der wanhoop. Na D-day krijgen de geallieerden het nog knap lastig om zich door Normandië – en dan vooral in de ‘zak van Falaise’ – een weg te vechten naar Parijs dat pas op 25 augustus wordt bevrijd.

22 juni – 19 augustus

Operatie Bagration. De Russen snijden legergroep Noord langs de Baltische kusten af van de Duitse heimat, en vernietigen legergroep Centrum quasi volkomen in Wit-Rusland. Warschau is dan al rijp om te vallen voor de Russen – maar dat gebeurt uiteindelijk pas midden januari ’45. Intussen lijden de Duitsers op hun oostfront grotere verliezen dan in de Slag om Stalingrad.

3 september

Brussel wordt bevrijd door de Britten en Canadezen. Het Duitse front in het westen stuikt in de loop van augustus helemaal in elkaar. De Duitse verliezen in het westen zijn haast even verpletterend als tijdens Operatie Bagration: meer dan 200.000 manschappen tijdens één maand vechten in Frankrijk. Eén dag na Brussel valt ook Antwerpen en zijn haven ongeschonden in de handen van de geallieerden. Generaal Montgomery verzuimt al te lang om de Schelde helemaal onder controle te nemen, zodat de geallieerde aanvoerlijnen vanuit Normandië te lang worden voor een frontale aanval op de Duitse Heimat.

17 – 26 september

Operatie Market Garden. Een overmoedige poging van generaal Montgomery om vanuit België snel door te stoten over de grote rivieren in Nederland, en van daaruit naar het Duitse Ruhrgebied. Zijn bedoeling: de moeizame weg door de Ardennen naar de Duitse Siegfriedlinie langs de Rijn vermijden. De misrekening van Montgomery: de inname van een cruciale brug over de Rijn bij Arnhem mislukt omdat zijn pantsers niet snel genoeg de paracommando’s op de brug kunnen aflossen. De spreekwoordelijke ‘brug te ver’.

26 – 30 november

De Amerikanen bombarderen tot drie keer toe de Japanse hoofdstad Tokio, waardoor de Japanners voor het eerst beseffen dat hen hetzelfde lot staat te wachten als nazi-Duitsland. De geallieerden breken ongeveer terzelfdertijd ook door op de Filipijnen en in Birma. Japan vecht net als de Duitsers door, tot de laatste dag, tot de laatste man.

16 december – 25 januari ’45

Het Ardennenoffensief. Hitler benut het geallieerde uitstel na Market Garden door the battle of the bulge te lanceren. Zijn bedoeling: met een heruitgave van de Blitzkrieg Antwerpen heroveren en zo de geallieerde aanvoer afsnijden. Zijn misrekening: met wat hem nog rest aan middelen lopen de Duitsers zich voorspelbaar te pletter op de Amerikaans-Britse overmacht. Het Ardennenoffensief zorgt voor een ongeziene ellende onder de burgerbevolking.