Machtsspelletjes, intriges, seksuele escapades, dubieuze ideologische keuzes, verdachte verdwijningen, sectair gedrag…: het was vaak geen zuivere koffie in het Vaticaan. Twee van de belang rijkste oorzaken zijn wellicht het feit dat daar enorme sommen geld omgingen – een buiten kansje voor de georganiseerde misdaad – en het gevoel van straffeloosheid dat in de genen lijkt te zitten van deze staat die anders is dan alle andere.
Kentekens, gedwongen dopen, pamfletten…
Als het erop aankwam de joden het leven zuur te maken, wist men in de Pauselijke Staten van wanten. In de loop van de eeuwen werden allerlei ordonnanties uitgevaardigd om hun verplaatsingen en activiteiten in te perken. Soms ging men verder en werden de joden gedwongen insignes te dragen waardoor ze onmiddellijk herkenbaar waren. Zo hebben de Duitsers zich in de jaren 1930 laten inspireren door de gele hoed die Romeinse joden moesten dragen, om de kinderen van Israël te verplichten een gele ster op hun kleren te naaien. Toch was de houding van de Romeinse inquisitie relatief ‘menselijk’: de joden moesten torenhoge sommen geld afstaan of zagen hun bezittingen in beslag genomen, maar zware lijfstraffen werden vermeden.
Anderzijds was de inquisitie onvermoeibaar in haar pogingen om de joden te bekeren tot het ‘ware geloof’ en aarzelde ze daarbij niet om mensen te ontvoeren.
De verspreiding van de vrijheidsidealen van de Franse Revolutie volstond niet om de leefomstandigheden van de joden in de Pauselijke Staten te verbeteren. Nog begin 19de eeuw werden de grofst denkbare vooroordelen over de joden door pamfletten aangezwengeld. Zo dichtte de Franse dominicaan Ferdinand Jabalot hen in 1825 volgende eigenschappen toe: ‘godsmoordenaars; mateloos verlangen naar rijkdom waarmee ze de christenen ten gronde willen richten; zucht naar macht tot ze de hele wereld beheersen; vijanden van de moraal en van de bestaande gebruiken; haat tegen de christelijke godsdienst die zich uit in walgelijke, barbaarse daden zoals hun handen wassen in het bloed van christenen, kerken in brand steken, geconsacreerde hosties vertrappelen, gelovigen kruisigen, kinderen ontvoeren en kelen, nonnen verkrachten en gedoopte vrouwen misbruiken’.
Met zijn afwijzing van de principes van de filosofie van de Verlichting verzette het Rome van de pausen zich natuurlijk tegen de veranderingen waar de moderniteit om vroeg. Een van die veranderingen was de vrijheid die de joden in verschillende Europese landen werd toegekend. In haar in 2004 gepubliceerde boek Battesimi forzati. Storie di ebrei, cristiani e convertiti nella Roma dei papi (‘Gedwongen dopen. Verhalen over joden, christenen en bekeerlingen in het Rome van de pausen’) toont historica Marina Caffiero aan dat de gedwongen bekeringen van de vrouwen, kinderen en kleinkinderen van tot het katholicisme bekeerde joden en de clandestiene kinderdopen in de 19de eeuw aanzienlijk toenamen. Als de pater familias of de betrokkene zelf protesteerde, werd onmiddellijk een dossier overgemaakt aan het Heilig Officie.
Knack Historia
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
