Darwin in de stad

Menno Schilthuizën

Evolutie in de urban jungle

Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2018

352 blz., ? 24,99 ISBN 978 90 450 3626 7

Terwijl ik dit boek in de tuin lees, hoor ik een groene halsbandparkiet. Kleurrijk voorbeeld van een stadsexoot, die zich, komend uit tropische bos-gebieden, perfect heeft aangepast aan het koelere Europese stadsleven (in De Brusselse Neckstraat slapen er ’s avonds 4.000).

‘In de natuur’ verdwijnen veel diersoorten door een schralere biodiversiteit. De positieve boodschap van dit boek – een eye opener – is dat dieren zich door genetische en gedragsaanpassingen in de ‘urban jungle’ veelal sneller aanpassen dan Darwin kon bevroeden: ofwel HIREC (Human Induced Rapid Evolutionary Change). Japanse stadskraaien werpen noten voor autowielen zodat ze open kraken, Londense metromuggen overleven geheel ondergronds, Aziatische huiskraaien nestelen met gekleurde nylonresten en voeren hun jongen friet- en visresten van het Hoek van Hollandse Vispaleis, vlinders die donkerder vleugels ontwikkelden als camouflage tegen luchtver-vuilde boombasten en toen dat afnam, weer lichter kleurden. Luipaarden trekken Indiase steden en coyotes Chicago in, het killivisje overleeft in sterk vervuilde Amerikaanse havens, terwijl Franse meervallen, zich op de oever werpend, badende duiven opslokken. Mexicaanse roodmussen weren mijten door sigarettenfilters in hun nest te verwerken en Leidse koolmezen verhogen zangtonen om stadslawaai te trotseren. Terwijl we ons blindstaren op snel slinkende snippers ongestoorde natuur, zijn compleet nieuwe stedelijke ecosystemen geëvolueerd (in metropolen kan het twaalf graden warmer zijn dan op het omringende land). Schilthuizen roemt de gevarieerde stadshabitat met voor-, achter- en daktuinen, parkjes en hoogbouw (waar rotsduiven goed gedijen). Maar er zijn ook schaduwzijden, zoals de Duitse lichtvervuiling ’s nachts, die zomers tot circa honderd miljard dode insecten leidt, evenveel als er verkeersslachtoffers onder hen vallen.