‘Profiteren de bedrijven van de hoge inflatie om hun winstmarges op te drijven?’

Het bekt lekker om te zeggen dat onze ondernemingen zich te buiten gaan aan graaiflatie, maar cijfers daarover hebben we nog niet.

Zijn de winstmarges van de bedrijven de belangrijkste oorzaak van de stijgende prijzen van de voorbije maanden? Lang heette het dat vooral het optrekken van de lonen van de werknemers voor de stijgende inflatie zorgde: door onze automatische indexering van de lonen stijgen die snel mee als de prijzen klimmen en dat maakt producten en diensten duurder, met als gevolg dat de lonen opnieuw stijgen. Zo ontstaat een loon-prijsspiraal.

Sinds kort wordt de ondernemingen graaiflatie verweten: ze zouden de inflatie misbruiken als een excuus om hun prijzen extra op te krikken. Ze verhogen hun prijzen dus meer dan hun kosten stijgen, zodat de winstmarges toenemen. En dat zorgt voor nóg meer inflatie. Zo krijg je een winst-prijsspiraal. Is dat nu het geval?

Bedrijven hebben de voorbije jaren hun winstmarges zeker opmerkelijk opgedreven. Dat was de conclusie van de Gentse econoom Gert Peersman, die in 2019 na een vraag van Knack tot de conclusie kwam dat de brutowinstmarge van de bedrijven in België bijna dubbel zoveel toenam als in onze buurlanden. Hij sprak toen van ‘een abnormale stijging van de prijzen en van de winstmarges’. Een jaar geleden zei de gouverneur van de Nationale Bank, ook al in Knack, dat ‘de winstmarges van de ondernemingen vandaag historisch hoog liggen.’

De vraag is of de ondernemingen sindsdien hun prijzen en winstmarges nog fors hebben verhoogd. Nu komt het wat ontgoochelende antwoord: we weten het niet, want het ontbreekt ons nog aan cijfermateriaal. Beweren dat onze bedrijven de voorbije maanden hun prijzen extra hebben opgetrokken en dat hun hebzucht de inflatie oppookte, is dus op zijn minst voorbarig. Duidelijk is wel dat die graaiflatie, als die er al was, niet alle bedrijven in alle sectoren kan worden aangewreven.

In elk geval dalen de winstmarges sinds begin 2022 aanzienlijk, zo blijkt uit een recente studie van Gert Bijnens en Cédric Duprez van de Nationale Bank. Bedrijven slaagden er maar gedeeltelijk in om de gestegen energieprijzen en de hogere loonkosten door te berekenen in hun prijzen. De Nationale Bank verwacht dat de winstmarges de volgende twee jaren verder zullen zakken.

Het bekt lekker om te zeggen dat onze ondernemingen zich te buiten gaan aan graaiflatie, maar cijfers daarover hebben we dus nog niet. Om te weten of daar wel degelijk sprake van is, moeten we nog even geduld oefenen. Al de rest is op dit moment populistische prietpraat.