‘Overheid is zelf niet foutloos: graag wat menselijkheid en flexibiliteit voor wie verbouwpremie aanvraagt’

‘Het is begrijpelijk dat er strikte procedures zijn om misbruik en willekeur te vermijden’, schrijft Samuel  Galle over de calvarietocht die hij moest ondernemen om verbouwpremies en -leningen te  bemachtigen. ‘Maar wat meer menselijkheid zou wenselijk zijn. Dit gaat niet om één of ander leuk extraatje, maar om noodzakelijke werken voor een basis aan wooncomfort.’

Het is winter in het begin van 2022. Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne komt de energiecrisis op gang en elektriciteit- en gasprijzen swingen plots de pan uit. De overheid zet verschillende maatregelen in gang om de hoge energiefacturen in te perken en bedrijven en particulieren te helpen het hoofd te bieden tegen de toegenomen kosten. Een van de maatregelen is om burgers maximaal te stimuleren om hun huizen energiezuiniger te maken, mét verbouwpremies en verbouwleningen.

Een van die burgers ben ik, ik ben 30 en alleenstaande, maar slaagde erin -het moet gezegd- met de nodige financiële hulp van familie, een te renoveren arbeidershuisje te kopen. Na enkele koude winters, met een toilet op de typisch Vlaamse ‘koer’ en een houtkachel om gezellige maar primitieve winteravonden door te komen, lijkt dit het signaal om de levenskwaliteit te verhogen en enkele noodzakelijke renovaties in gang te zetten. Een badkamer is er immers nog niet, van isolatie was er in het huis uit 1933 nog geen sprake en centrale verwarming was in die tijd ook nog geen begrip.

Gelukkig is er daar de Vlaamse overheid. Eind 2022 lanceren ze ‘mijn verbouwlening’ en ‘mijn verbouwpremie’. Geld kan je renteloos lenen (tot 60 000 euro) voor deze noodzakelijke verbouwingen en nadien krijg je zelfs nog premies voor de uitgevoerde werken. Zelf had ik het ‘geluk’ om tot de laagste inkomenscategorie te behoren en daardoor maximaal te kunnen genieten van premies voor renovaties in de exotisch klinkende categorieën ‘Dak’ en ‘Elektriciteit en sanitair’.

In de loop van 2022 beginnen de voorbereidingen met het uitnodigen van aannemers om een offerte op te laten maken voor de uit te voeren werken. Alle verhalen over bezoeken van de aannemers, zijn voer voor een ander stuk, maar na veel tijd en energie worden uiteindelijk keuzes gemaakt en data vastgelegd. Hoopvol wordt uitgekeken naar een zorgeloze winter op het einde van 2023, als alles achter de rug zal zijn.

Het technische en praktische aspect vergen (pun intended) heel wat energie, en dan is er natuurlijk nog het financiële plaatje. Gelukkig is er nog de overheid, je weet wel, van die renteloze lening waarvan op 2 februari 2023 beslist wordt dat deze vanaf 1 februari 2023 niet meer renteloos is. Klopt, na een energiecrisis kwam er ook een stijging in de rente. De overheid die eerst alles uit de kast haalde om mensen aan te sporen tot renoveren en zichzelf op de borst klopte met alle premies en leningen die ze uitdeelden, besliste van de ene dag op de andere dat renteloos niet meer haalbaar was. Begrijpelijk? Zeker. Al voorzie je dit natuurlijk niet wanneer je al maanden bezig bent met de voorbereidingen van dergelijke werken.

(Lees verder hieronder.)

Gelukkig waren er nog de verbouwpremies. Een deel van de werken werd al in 2022 uitgevoerd en mijn premie aanvragen konden eind 2022 ingediend worden, in oktober 2022 om precies te zijn. Het dak was gerenoveerd en een badkamer geplaatst. De lening voor het vervolg van de werken zou dan niet meer lukken, ik zou toch een mooie premie terugkrijgen en daarmee verder kunnen.

Dat het indienen van deze premies niet zo eenvoudig is als het lijkt, mag gezegd. Het vergt veel geduld, technische kennis en een strakke administratie om alle gevraagde documenten aan te leveren maar mijn dossier kon tijdig en correct ingediend worden. Het wachten kon beginnen. Het aantal aanvragen lag immers hoog.

Na 6 maanden wachten was er half maart eindelijk nieuws! Ik kreeg … niets want ik behoorde tot de categorie met de hoogste inkomens volgens de overheid. Mijn dossier was toch volledig? Telefonisch meer uitleg krijgen kon niet. Uren heb ik al gebeld met het nummer 1700. Meestal vriendelijke en behulpzame mensen, daar niet van. Maar ze klaagden zelf: dat ze niet aan alle informatie konden, dat ze me zouden doorverbinden, dat ze niet begrepen waarom ik naar hen doorgestuurd werd, dat zij ook niet alle info konden zien en dat ze me terug zouden doorverbinden. Het enige dat ik kon doen was online op de knop ‘ik dien beroep in’ drukken en in een tekstvak argumenteren waarom.

Dan begon het wachten terug. Na nog enkele maanden kwam deels goed nieuws. Ze hadden zich inderdaad vergist en naar de verkeerde belastingaangifte gekeken. Kan gebeuren natuurlijk, iedereen maakt eens een fout. Jammer van de nachten dat ik wakker lag en de financiële paniek die nu en dan kwam opzetten. Na eerst nog enkele brieven waarin terug stond dat ik niets kreeg (“goed dat je het ons laat weten, het is voor ons ook een nieuw systeem, maar dan weten we nu dat de koppeling met de brieven nog niet goed zit”) kreeg ik uiteindelijk voor 1 premie het gevraagde bedrag. Oef!

Met de 2^de premie loopt het echter nog steeds mis. Negen maanden na indiening valt voor die premie uiteindelijk de beslissing in beroep (“we hadden terug op het verkeerde aanslagbiljet gekeken, onze excuses”). Deze premie blijkt echter veel lager dan wat ik zelf voorzien had. Er blijken nog heel veel kleine lettertjes van welke werken er wel of niet meegenomen worden. ‘Elektriciteit en sanitair’ blijkt immers niet zomaar elektriciteit en sanitair te zijn, maar heel specifieke zaken die wel of niet in aanmerking komen.

Ik bel naar 1700, opnieuw. Een keer of 10. Ik vraag of ik de aanvraag kan annuleren. Ik heb immers nog werken laten uitvoeren en die komen ook in aanmerking. Zo zou ik toch het maximale bedrag kunnen terugvorderen. Een extra aanvraag indienen kan niet want je kan maar 1 keer per 5 jaar een aanvraag indienen, ook al heb je nog niet het maximale bedrag teruggekregen. Geen probleem, als ik de aanvraag kan annuleren dan kan ik ze allemaal samen opnieuw indienen en wel het volledige premiebedrag terugvorderen. Want dat is uiteindelijk toch de bedoeling? Burgers stimuleren om energie-efficiënte werken te laten uitvoeren om zo energie te besparen?

(Lees verder hieronder.)

Helaas, dat kan niet. Want het is al de beroepsprocedure. Na de gewone beslissing kan dit wel, na de beroepsprocedure niet. Maar het is toch een beroepsprocedure omdat jullie foutief waren? Ja, meneer, maar dat gaat niet. Maar ik heb toch de werken laten uitvoeren waar jullie premies voor geven? Ja meneer, maar dan had je dat meteen samen moeten indienen. Er is toch nog niets uitbetaald? Neen meneer maar dat mogen we nu niet meer terugtrekken. Maar ik sprak vorige week met een collega van u via de lijn 1700 en die zei dat dat wel kan? Onze excuses meneer, dan zal onze collega zich vergist hebben.

Ik kreeg als tip om mij te richten tot de ombudsdienst als ik niet akkoord was. Ze lieten me wel al weten dat de verwerkingstijd bij de ombudsdienst 45 werkdagen bedraagt. Voor mij hoeft het niet meer, ik ben uitgeteld.

Ben ik gefrustreerd omdat ik zonder een assertieve reactie helemaal geen premies had gekregen? Ja. Gaat het mij om de 2.000 euro die ik toch nog misloop door gebreken in de procedure? Ja, eigenlijk wel, want het is niet dat ik zomaar 2.000 euro te veel heb en er is nog veel werk in mijn huis. En neen, niet om er een architecturaal pareltje van te maken, wel om basis wooncomfort te hebben. Gaat het mij om het gevoel van oneerlijkheid dat een overheid blijkbaar wel fouten mag maken maar flexibiliteit in de omgekeerde richting niet lijkt te kunnen? Minstens een beetje. Lijkt het zo dat een overheid moeite mag hebben met nieuwe procedures maar ik minder? Eigenlijk wel. Is het stresserend dat je een volledig correct dossier indient en daar veel tijd in steekt maar dat je eerst nog in beroep moet gaan vooraleer ze de juiste document er bij nemen? Ook. Gaat het mij om de ongevoeligheid waarmee deze beslissingen genomen lijken te worden? Zeker.

Misschien zijn deze premies voor sommigen een leuk extraatje, voor een nieuwe elektrische fiets of een extra lange vakantie. Voor mij niet. Ze zijn noodzakelijk om mijn wooncomfort te verbeteren. Niet alleen omdat ik dat zelf wil, maar omdat ik word warmgemaakt (letterlijk en figuurlijk) met renteloze leningen en hoge premies. Is het begrijpelijk dat er strikte procedures zijn om misbruik en willekeur te vermijden? Helemaal akkoord. Maar wat menselijkheid en flexibiliteit om burgers te helpen wanneer ze ingaan op de oproep naar energie-efficiënte zou wenselijk zijn. De overheid blijkt immers ook allesbehalve foutloos in hun procedures.

Tijd om de houtkachel terug te plaatsen voor de winter die komt.

Samuel Galle (35) woont in Destelbergen en is coördinator van de Quetelet colleges aan de Universiteit Gent. Hij probeert zijn huis te renoveren met de hulp van de verbouwpremies van de Vlaamse overheid.