Factcheck Factcheck Factcheck: nee, aanrijding van twee politieauto's is geen protest tegen lage-emissiezone Op sociale media circuleert een video van een Britse man die met een militair voertuig twee politiewagens zou aanrijden, als protest tegen de ultralage-emissiezones. Dat klopt niet. De man reed enkele voertuigen aan na een hoogoplopende ruzie met zijn vriendin.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen niet de recente overstromingen in Libië, maar een tsunami in Indonesië Op sociale media wordt een video gedeeld die gemaakt zou zijn in Libië, waar recent zware overstromingen een ravage aanrichtten. Dat klopt niet: het gaat om beelden gemaakt tijdens een tsunami in Indonesië in 2018.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze videobeelden zijn niet in Libië gemaakt Op sociale media gaat een filmpje rond waarin de verwoestende storm te zien zou zijn die Libië onlangs trof. Maar de beelden zijn zeker niet allemaal in Libië gemaakt: het gaat om een compilatie van filmpjes waarin natuurrampen te zien zijn die eerder en elders gebeurden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘kikkerlogo’ betekent niet dat een voedingsmiddel onkruidverdelger bevat Op sociale media wordt gewaarschuwd voor een logo met een kikker: het zou betekenen dat een voedingsmiddel de onkruidverdelger atrazine bevat. Dat klopt niet: het bewuste logo is dat van de Rainforest Alliance. Het geeft aan dat een voedingsmiddel op een duurzame manier is geproduceerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: chocolademelk kan even doeltreffend zijn als hersteldrankjes * Wie zei het? Fairebel* Is het waar? Uit gesprekken met experts blijkt dat magere (chocolade)melk even doeltreffend kan zijn na het sporten als hersteldrankjes. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oekraïense oud-minister van Defensie niet aan de Côte d’Azur gespot Online circuleert een foto van de ontslagen Oekraïense minister van Defensie Oleksij Rezkinov op een jacht. Sommige socialemediagebruikers zien er een bewijs in dat de oud-minister een luxueus leventje aan de Côte d’Azur leidt. Het gaat echter om een oude foto, die in het Turkse Istanbul is genomen en die in 2020 op Facebook werd geplaatst.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen verband tussen vloeken en intelligentie ‘Vloeken is een teken van intelligentie’, zo lazen we in Metro. Maar dit is een verkeerde interpretatie van wetenschappelijk onderzoek. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat vogels die op een lithiumveld landen binnen enkele minuten sterven Volgens een populair bericht op sociale media zouden vogels die landen op een lithiumveld, binnen enkele minuten sterven. Studies tonen aan dat de lithiumwinning een negatieve invloed heeft op het leefmilieu, maar voor de claim over vogels bestaat geen bewijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, niet alleen Belgen mogen gemeenteambtenaar zijn In een folder die de lokale afdeling van Vlaams Belang heeft verspreid in de gemeente Puurs-Sint-Amands wordt gesteld dat, volgens de Grondwet, alleen Belgen gemeenteambtenaar mogen zijn. Dat klopt niet. EU-onderdanen hebben altijd toegang tot betrekkingen in overheidsdienst. Voor niet-Belgen die van buiten de EU komen stelt de Grondwet dat de wetgever uitzonderingen kan vastleggen.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat klimaatactivisten verantwoordelijk zijn voor de bosbranden op Griekenland Volgens socialemediagebruikers en de Amerikaanse opiniemaker Alex Jones zouden de bosbranden in de Griekse regio Evros aangestoken geweest zijn door 'linkse klimaat- en milieuactivisten' en 'klimaatterroristen'. Daar is geen bewijs voor. Momenteel wijst het onderzoek in de richting van een natuurlijke oorsprong zoals een blikseminslag.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, de oppervlakte verwoest door natuurbranden in Europa neemt af De Deense statisticus Bjorn Lomborg heeft op sociale media een grafiek gedeeld die moet aantonen dat de oppervlakte die getroffen wordt door bosbranden in Europa nu kleiner is dan het gemiddelde van de afgelopen decennia. De grafiek klopt, maar de conclusie die hij uit deze en soortgelijke grafieken trekt, rammelt. Klimaatverandering heeft wel degelijk invloed op bosbranden in Europa, blijkt uit studies en een rapport van de Europese Commissie.
Factcheck Factcheck Factcheck: 'nee' zeggen is voor vrouwen soms moeilijker ‘Vrouwen hebben meer moeite met “nee” zeggen’, zo lazen we in Goed Gevoel. Daar zijn aanwijzingen voor, al is wel nuance nodig. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ‘UFO-filmpje’ is geen gelekte militaire video, maar een 3D-simulatie Een video van een metalen buisvormige structuur die in de lucht zweeft, blijkt afkomstig van een TikTok-account dat 3D-simulaties post. Het toont geen gelekte militaire video van een UFO die boven Alaska zou zijn neergeschoten, zoals berichten op sociale media ons willen doen geloven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit ‘kikkerlogo’ betekent niet dat een voedingsmiddel mRNA bevat Op sociale media wordt gewaarschuwd voor een logo met een kikker: het zou betekenen dat een voedingsmiddel messenger-RNA (mRNA) bevat. Dat klopt niet: het bewuste logo is dat van de Rainforest Alliance. Het geeft aan dat een voedingsmiddel op een duurzame manier is geproduceerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, niet al deze landen verboden gendertransitie-operaties voor minderjarigen Op sociale media gaat een quote van de Canadese psycholoog Jordan Peterson rond met een lijst Europese landen die gendertransitie-operaties voor minderjarigen zouden hebben gebannen. Maar dat is niet voor alle landen op die lijst het geval.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat je bloeddrukverlagers beter ‘s avonds inneemt Een online artikel titelt dat het beter is om bloeddrukverlagende medicijnen ‘s avonds in te nemen. Het stuk baseert die conclusie op de resultaten van één onderzoek, waarvan de bevindingen door een recentere studie zijn weerlegd. Volgens cardiologen is er tot nu toe geen reden om aan te nemen dat het een verschil maakt op welk moment bloeddrukverlagers worden ingenomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: tussen de 10 en 100 plasticdeeltjes per liter flessenwater ‘Een liter water, verpakt in plastic flessen, bevat gemiddeld tussen de 2 en 44 plasticdeeltjes’, zo lazen we in De Telegraaf. Een onderschatting, zo blijkt uit recent onderzoek. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden bewijzen niet dat de bosbranden op Hawaï zich onnatuurlijk verspreid hebben Volgens socialemediagebruikers uit binnen- en buitenland zouden beelden bestaan die bewijzen dat de bosbranden op het Hawaiiaanse eiland Maui 'vreemd' en 'onmogelijk' zijn. Maar onderzoek toont net aan dat ellipsvormige branden de norm zijn wanneer de verbrande gebieden uit grotendeels dezelfde vegetatie bestaan.
Factcheck Factcheck Factcheck: krantenkop over ‘asymptomatische klimaatopwarming’ is vervalst Volgens een screenshot dat op sociale media wordt gedeeld, zou The Irish Independent hebben geschreven dat Ierland last heeft van ‘asymptomatische klimaatopwarming’. Dat zou verklaren waarom de maand juli in Ierland koud was, terwijl het in grote delen van de wereld juist erg heet was. Het screenshot met de vermeende Irish Independent-krantenkop blijkt vervalst.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, bosbranden in de VS zijn niet minder verwoestend geworden Volgens een alternatieve nieuwssite zou er in de Verenigde Staten nu veel minder oppervlakte door bosbranden verwoest worden dan tijdens het interbellum. De data waarop die nieuwssite steunt, is evenwel onbetrouwbaar. De laatste vijftig jaar is de oppervlakte die bosbranden in de VS hebben verwoest net toegenomen, zo blijkt uit data van de bevoegde overheidsdienst.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Zweden heeft zich niet teruggetrokken uit de Europese Green Deal Op alternatieve media circuleert het bericht dat Zweden zich uit de Europese Green Deal heeft teruggetrokken. Dat klopt niet. De Zweedse regering veranderde recent haar energiebeleid maar van een terugtrekking uit de Green Deal is geen sprake. Dat bevestigen zowel de Europese Commissie als de Zweedse regering.
Factcheck Factcheck Factcheck: constant je buik inhouden kan slecht zijn voor gezondheid ‘Je buik inhouden is slecht voor je gezondheid’, zo lazen we in De Telegraaf. Wie dat constant doet, kan inderdaad klachten krijgen, maar af en toe je buik intrekken kan geen kwaad. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet alle bacteriën groeien beter op synthetische stoffen ‘Bacteriën groeien 2000 keer sneller in synthetisch textiel dan op katoen’, zo lazen we in Het Nieuwsblad. Maar uit onderzoek blijkt dat enkel bepaalde bacteriën, die storende geuren veroorzaken, beter groeien op synthetische stoffen. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de bosbranden op Rhodos werden niet aangestoken om windmolens te kunnen bouwen Een Duitse alternatieve nieuwssite stelt dat de bosbranden op Rhodos zijn aangestoken om plaats te maken voor nieuwe windmolenparken. Dat is fout. Er zijn geen windmolenparken gepland in dat gebied.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto’s van Indiase koppels in vervuilde rivier zijn nep Op sociale media gaan foto’s viraal van jonge Indiase koppels die poseren in een rivier vol afval. De foto’s blijken fake: ze zijn het werk van een ‘visuele kunstenaar’ die eerder al soortgelijke fotoreeksen maakte met de hulp van artificiële intelligentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF en Yuval Noah Harari willen complotdenkers niet 'elimineren' Volgens verschillende alternatieve media hebben het World Economic Forum (WEF) en de Israëlische historicus Yuval Noah Harari gezegd dat ze complotdenkers zouden willen 'bannen en elimineren'. Bronnen voor die citaten worden echter niet vermeld en zijn nergens terug te vinden.
Factcheck Factcheck Factcheck, ja, mensen die actiever zijn hebben een hogere pijngrens * Wie zei het? Metro* Is het waar? Volgens Noorse onderzoekers heeft fysieke activiteit invloed op je pijntolerantie. En dat klopt, zeggen experts. Beweging helpt bij het verdragen van pijn en kan pijn zelfs tegengaan. We beoordelen de stelling dan ook als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het helpt tegen vermoeidheid om je hoofd in de vriezer te stoppen * Wie zei het? De Telegraaf * Is het waar? Volgens experts klopt het dat je je wakkerder voelt als je jouw hoofd even in een diepvriezer stopt. Maar van een langdurig effect is geen sprake. We beoordelen de stelling daarom als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat een elektrische auto de brand op het vrachtschip voor de Waddeneilanden heeft veroorzaakt Verschillende media hebben gemeld dat de zware brand op een schip voor de kust van de Nederlandse Waddeneilanden zou zijn ontstaan door een elektrische auto. Die conclusie blijkt voorbarig en is waarschijnlijk gebaseerd op de verkeerde interpretatie van een uitspraak van een woordvoerster van de Nederlandse kustwacht. De oorzaak van de brand is op dit moment nog niet bekend.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze tv-reportage verspreidt geen leugens over de temperatuur op Corsica Volgens Twitterposts zou een Franse tv-reportage liegen over de temperaturen op Corsica. Op beelden van de zender zien we ‘32°C’, terwijl de reportage ons zou voorhouden dat het 42 graden warm is op het Franse eiland. Van leugens blijkt geen sprake: de reportage vermeldt wel degelijk de 32 graden (aan de kust), terwijl de 42 graden op een ander tijdstip en op een warmere plaats (in het binnenland) werd opgemeten.
Factcheck Factcheck Factcheck: virale afbeelding met Armand Pien bewijst niet dat weerbericht nu ander advies geeft dan 40 jaar geleden Op sociale media doet een afbeelding de ronde die suggereert dat voormalig VRT-weerman Armand Pien in 1982 zou hebben gezegd dat 32 graden ‘lekker weer’ was om te wandelen in de natuur. Anno 2023 zou hetzelfde weer, volgens de afbeelding, aanleiding geven tot alarmerende waarschuwingen. De realiteit blijkt genuanceerder.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Spaans minister Teresa Ribera vloog niet met privéjet naar klimaatbijeenkomst in Valladolid Op sociale media wordt gezegd dat de Spaanse minister van Ecologische Transitie Teresa Ribera op 10 juli naar een klimaatbijeenkomst in het Spaanse Valladolid zou zijn gevlogen met het officiële vliegtuig van de Spaanse regering. Dat klopt niet: Ribera reisde met de auto en het regeringsvliegtuig voerde die dag een oefenvlucht zonder passagiers uit.
Nieuws Nieuws Factcheck: deze brand in Lyon had niets te maken met de recente rellen Op sociale media circuleren beelden van een zware brand in de buurt van de Franse stad Lyon, die zou zijn aangestoken door oproerkraaiers tijdens de recente rellen in Frankrijk. Dat klopt niet: de brand die we in de video zien was het gevolg van plasticafval dat vuur vatte in een opslagplaats waar geen relschoppers in de buurt waren geweest.
Factcheck Factcheck Factcheck: grapje van Joe Biden over verkoop van staatsgeheimen wordt uit zijn context getrokken Op sociale media circuleert een videofragment waarin de Amerikaanse president Joe Biden lijkt te zeggen dat hij staatsgeheimen heeft verkocht. Dat klopt niet. De video werd geknipt. Biden maakte een grapje.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze beelden tonen een protest tegen vijfde ambtstermijn van Algerijnse president Online circuleert een video van een protest op de Place de la République in Parijs. Volgens socialemediagebruikers zou het gaan om een protest in navolging van de dood van de Franse jongen Nahel M., maar dat klopt niet. De video werd in 2019 gemaakt en toont een manifestatie tegen de presidentskandidatuur van de toenmalige Algerijnse president Abdelaziz Bouteflika.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, internet wordt niet afgesloten in bepaalde Franse wijken Online circuleert een persbericht dat van het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken afkomstig zou zijn. Daarin valt te lezen dat in bepaalde Franse wijken de toegang tot internet zal beperkt worden. Dat klopt niet, het gaat om een vervalst document. Dat meldden het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken en de Franse nationale politie op sociale media.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit gebouw werd niet door relschoppers in brand gestoken Online circuleert een video van een brandend gebouw. Volgens socialemediagebruikers werd het gebouw in brand gestoken door Franse relschoppers. Dat klopt niet, het gaat om gezichtsbedrog. Het gebouw in de video brandt niet. We zien wel twee bomen die in brand staan achter het gebouw. Enkele auto’s werden in brand gestoken, waarna het vuur op de bomen oversloeg.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, dit spandoek hangt naast de Nederlandse ambassade in Moskou (maar met Russische tekst) Volgens berichten op sociale media hangt naast de Nederlandse ambassade in Moskou een spandoek met daarop de vraag waar Nederland was tussen 2014 en 2022, ‘toen onschuldige kinderen stierven in de Donbas’. Dat spandoek hangt er inderdaad, zij het met de tekst in het Russisch.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat antitankwapen voor Oekraïne bij Mexicaans drugskartel belandde Op sociale media circuleert een foto waarin een Mexicaans kartellid te zien zou zijn met een antitankwapen op zijn schouder. Het wapen zou oorspronkelijk geleverd zijn aan het Oekraïense leger en via de zwarte markt bij een Mexicaans kartel zijn terechtgekomen. Maar experts zeggen dat er geen bewijs is voor wapensmokkel tussen het Oekraïense leger en Mexicaanse drugkartels. Bovendien is het wapen ook op andere, meer nabije zwarte markten te verkrijgen.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, je kunt sneller wagenziek worden in een e-auto ‘Sneller reisziek in een e-auto’, zo kopte een artikel in Plus Magazine. Experts beamen dat het klopt. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Franse president Macron heeft geen totaalverbod afgekondigd op het melden van de recente rellen op sociale media Volgens virale Twitterberichten zou de Franse president Emmanuel Macron naar aanleiding van de recente Franse rellen ‘een totaalverbod hebben afgekondigd op het melden van gebeurtenissen op sociale media’. Dat is onjuiste informatie, mogelijk gebaseerd op een vervalste politiemededeling. Macron heeft wel in de media verklaard dat hij een tijdelijke beperking niet uitsluit.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen manifestatie in Nanterre ter nagedachtenis van doodgeschoten jongen Online circuleert een video die een manifestatie zou tonen ter nagedachtenis van de gedode Franse jongen Nahel. Dat klopt niet. De video is in Mexico-Stad gemaakt, tijdens een optreden van de muziekgroep Los Fabulosos Cádilacs.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit ‘kikkerlogo’ betekent niet dat een voedingsmiddel insecten bevat Op sociale media wordt gewaarschuwd voor een logo met een kikker: het zou betekenen dat een voedingsmiddel insecten bevat. Dat klopt niet: het bewuste logo is dat van de Rainforest Alliance. Het geeft aan dat een voedingsmiddel op een duurzame manier is geproduceerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen brandende bibliotheek in Marseille Online circuleert een video waarin een brandende bibliotheek in de Franse stad Marseille te zien zou zijn. Dat klopt niet. De video toont een brand in het centrale postgebouw in de Filipijnse hoofdstad Manila, die begin mei woedde en het gebouw volledig vernielde.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen plundering van een Franse supermarkt Op Twitter gaat een filmpje rond waarin we de plundering zouden zien van een supermarkt tijdens de recente rellen in het Franse Nanterre. Dat klopt niet: de video werd gemaakt in Brazilië, tijdens een wedstrijd waarbij je zo snel mogelijk je winkelkar moet vullen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen brandende auto's in Marseille Op sociale media circuleert een video waarin tal van auto’s op een groot parkeerterrein uitbranden. Socialemediagebruikers geloven dat de video gemaakt is in Marseille, waar relschoppers de auto’s in brand hebben gestoken. Dat klopt niet. De video werd opgenomen nabij de Australische stad Perth en toont een brand op een parking van een autoverkoper.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen half miljoen vluchtelingen die op weg zijn van Libië naar Italië Vlaams Parlementslid Filip Dewinter (Vlaams Belang) postte onlangs een video waarin een groep van een half miljoen vluchtelingen te zien zou zijn die zich een weg banen van Libië naar Europa. Dat klopt niet. Het gaat om een groep vluchtelingen die vanuit Libië teruggestuurd werden naar Egypte, omdat ze Libië illegaal waren binnengekomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video werd niet gemaakt tijdens de huidige rellen in Frankrijk Online circuleert een video waarin auto’s uit een appartementsgebouw vallen. Volgens socialemediagebruikers zou de video tijdens de recente rellen in Frankrijk gemaakt zijn. Dat klopt niet. De video werd in 2016 in de Amerikaanse stad Cleveland gemaakt en toont de opnames van de film Fast & Furious 8.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze gouden parels die uit schelpdier worden gehaald zijn niet echt Online circuleert een video waarin een vrouw een grote schelp opent en er een heleboel gouden parels uithaalt. De video werd meer dan 33,1 miljoen keer bekeken. Video’s waarin schelpdieren worden geopend om parels te oogsten, zijn erg populair op internet. Maar de parels zijn niet echt, zeggen experts.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het Wereld Economisch Forum heeft niet opgeroepen om de Bijbel te laten herschrijven met AI Het alternatieve nieuwskanaal FrontNieuws schreef onlangs dat het Wereld Economisch Forum (WEF) heeft opgeroepen om ‘de Bijbel te verbieden’ en ‘een op feiten gecontroleerde versie zonder God uit te geven’. Dat klopt niet. Frontnieuws baseert zich op een interview met de Israëlische historicus Yuval Noah Harari dat verkeerd wordt geciteerd en uit zijn context wordt getrokken.
