Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video is geen bewijs voor 'gekloonde baby's' Op sociale media circuleert een video van een vrouw in doktersjas. De voice-over en socialemediagebruikers beweren dat de beelden het bewijs zijn voor het bestaan van gekloonde baby's. Dat klopt niet. De beelden komen uit een video van een Braziliaanse influencer. Het gaat om een realistische pop en geen echte baby.
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt niet dat 85 procent van de vrouwen overbelaste lever heeft ‘Maar liefst 85 procent van alle vrouwen kampt met een overbelaste lever’, zo lazen we in Goed Gevoel. Maar dit klopt niet, zo blijkt uit gesprekken met experts. We beoordelen de stelling als onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de WHO eist geen wereldwijd verbod op het eten van vlees Volgens alternatieve nieuwssites wil de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) het eten van vlees verbieden tegen 2025. Ze verwijzen daarvoor naar een speech van de directeur-generaal van de WHO. In zijn speech komt zo'n verbod evenwel niet aan bod. Hij stuurt louter aan op het 'transformeren van ons voedselsysteem'.
Factcheck Factcheck Factcheck: vermelding Donald Trump in rechtsdocumenten rond Jeffrey Epstein impliceert geen betrokkenheid Volgens socialemediagebruikers maakt de Amerikaanse oud-president Donald Trump geen deel uit van de lijst met namen die onlangs werden bekendgemaakt in de zaak tegen Jeffrey Epstein, de miljardair die van seksueel misbruik van minderjarigen werd beschuldigd. Dat klopt niet helemaal: in de rechtsdocumenten die begin januari openbaar werden gemaakt, wordt Trump vier keer genoemd. Er wordt echter nergens verwezen naar enige vorm van wangedrag van Trumps kant, en hij wordt niet als medeplichtige in de zaak beschouwd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto van drie astronauten bewijst niet dat maanlanding geënsceneerd werd Op sociale media circuleert een foto van drie astronauten die gefotografeerd zouden zijn op de maan. Het trio draagt echter geen helm. Voor sommige socialemediagebruikers is dat bewijs genoeg dat de maanlanding in scène is gezet. Maar de foto toont een trainingssessie in het Kennedy Space Center in de Amerikaanse staat Florida. Ze bewijst dus niet dat de maanlanding in scène werd gezet.
Factcheck Factcheck Factcheck: e-sigaret bevat meer nicotine dan pak sigaretten ‘Eén e-sigaret bevat meer nicotine dan een regulier pakje sigaretten’, zo lazen we in een opiniebijdrage van dokter Hedda van 't Land in Trouw. En dat klopt, zo blijkt uit wetenschappelijke bronnen en gesprekken met experts. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: als we ‘roddelen’ ruim interpreteren, valt tot 60 procent van onze taal eronder * Wie zei het? Goed Gevoel * Is het waar? Uit het onderzoek van Dunbar bleek dat gemiddeld 60 procent van ons taalgebruik ‘roddels’ zijn, maar hij hanteerde een erg ruime definitie. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de ongelijkheid in België neemt niet toe Volgens een Facebookpost van de PVDA neemt de ongelijkheid toe, ook in België. Dat klopt niet. Onderzoek door ongelijkheidsexpert Ive Marx (UAntwerpen) en recente cijfers van de Nationale Bank tonen aan dat de ongelijkheid in België net daalt. De partij heeft ondertussen toegegeven dat het om een fout ging en de post verwijderd.
Factcheck Factcheck Factcheck: Colruyt betaalde 25 procent belastingen in België, maar optimaliseerde ook via Luxemburg Volgens PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw zou Colruyt slechts 0,27 procent belastingen betaald hebben. Dat klopt niet, zeggen experts. Het echte cijfer is circa 25 procent. Wel zorgt de Colruyt Group er via een holding in Luxemburg voor dat ze minder belastingen hoeft te betalen.
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt niet dat ‘heel veel’ Joodse advocaten na de Tweede Wereldoorlog collaborateurs hebben verdedigd In De Afspraak zei advocaat Hans Rieder dat, na de Tweede Wereldoorlog, ‘heel veel Joodse advocaten’ collaborateurs zouden hebben verdedigd. Voor die stelling bestaat geen enkel bewijs. ‘Er zullen hier en daar gevallen zijn geweest, maar het gaat om marginale aantallen’, zeggen gespecialiseerde historici.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, extract van gestreept nestzwammetje helpt niet in bestrijding pancreaskanker Volgens de Nederlandse website ABC Gezondheid zou een extract van het gestreepte nestzwammetje kunnen helpen in de bestrijding van pancreaskanker. Maar die bewering is zwaar overtrokken, zeggen experts. Uit wetenschappelijk onderzoek bleek dat het paddenstoelenextract inderdaad de groei van pancreaskankercellen afremt, maar dat betekent niet dat de stof ook bij de mens werkt. Daar is nog geen onderzoek naar gedaan.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze gesneuvelde Oekraïense soldaat was geen minderjarige wees Volgens berichten op sociale media zou de minderjarige weesjongen Volodymyr Sachala gestorven zijn aan het front in Oekraïne. Een soldaat met die naam is inderdaad gesneuveld op 28 november, maar hij was 26 jaar oud en geen wees. De Oekraïense wet laat overigens niet toe dat minderjarigen toetreden tot het leger.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze video van een dansende Zelensky is een deepfake Op sociale media circuleert een video waarin de Oekraïense president Volodymyr Zelensky tot het amusement van veel socialemediagebruikers dansend te zien is. Maar het gaat om een gemanipuleerde video.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze virale foto die uit Gaza zou komen, is gemaakt met artificiële intelligentie Op sociale media circuleert een foto van een man en vijf kinderen die gewond zouden zijn geraakt in Palestina. Het beeld is echter niet authentiek, het blijkt gemaakt met artificiële intelligentie (AI).
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, PVDA/PTB en Vlaams Belang zijn niet ‘de grootste sponsors van Facebook’ In een interview met De Standaard zei premier Alexander De Croo (Open VLD) dat de PVDA/PTB en het Vlaams Belang ‘op dit moment de grootste sponsors van Facebook’ zijn. Dat klopt niet: volgens de meest recente cijfers geeft de N-VA van alle Belgische politieke partijen het hoogste bedrag uit aan Facebookreclame, op de voet gevolgd door het Vlaams Belang. De PVDA/PTB bekleedt de derde plaats in de ranglijst.
Nieuws Nieuws Factcheck: geen bewijs dat deze namen in onderzoek Jeffrey Epstein opduiken Op sociale media circuleert een lijst met namen van bekende personen die gelinkt zouden zijn aan de intussen overleden Amerikaanse zedendeliquent Jeffrey Epstein. Het klopt dat een Amerikaanse rechter heeft bevolen om de identiteit bekend te maken van zo’n 150 à 180 mensen die aan Epstein gelinkt zijn, maar tot op heden is die lijst nog niet gepubliceerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen Israëlische soldaat die een puppy van een klif gooit Op sociale media circuleert een video waarin een Israëlische soldaat te zien zou zijn die een puppy van een klif gooit. Dat klopt niet, de man in de video is een Amerikaanse soldaat. De beelden werden in 2008 in Irak gemaakt. Het Amerikaanse leger legde de man een straf op.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden bewijzen niet dat er ‘plastic rijst’ gemaakt wordt Op sociale media circuleren twee video's uit fabrieken die volgens socialemediagebruikers 'plastic rijst' zouden produceren. Dat klopt niet. In één video zien we het productieproces van kunststofkorrels die als tussenproduct gebruikt worden in industriële toepassingen. In een andere video zien we de productie van zogenaamde versterkte rijst.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen Algerijnen die de Egyptische piramides bouwen Op sociale media gaat een afbeelding rond van mensen die een beeld aan het bouwen zijn. Volgens socialemediagebruikers gaat het om Algerijnse ingenieurs die de piramides en de Sfinx van Gizeh aan het bouwen zijn. Dat klopt niet. De foto toont een beeld van Ramses de Grote dat in de Egyptische stad Aboe Simbel herbouwd werd nadat het verplaatst was voor de bouw van de Aswandam.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewezen verband tussen schurftepidemie en migratie Volgens een artikel op V-NIEUWS is de schurftepidemie niet los te zien van de grote asielinstroom. De auteur suggereert dat migratie ervoor heeft gezorgd dat schurft terug is in België. Daar is geen bewijs voor. Schurft komt overal meer voor en experts wijzen andere mogelijke oorzaken aan.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen niet de herbebossing van de Saharawoestijn of Sahel Op sociale media gaat een video rond met beelden van halve cirkels die in de grond gegraven zijn. Volgens socialemediagebruikers gaat het om pogingen om de Sahara en Sahel te vergroenen. Dat klopt niet. De beelden zijn van de organisatie Justdiggit. Die organisatie vergroent inderdaad verdorde landschappen in landen als Tanzania en Kenia, maar ze is niet actief in de Sahara of de Sahel.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Poetin heeft niet gezegd dat Klaus Schwab een legitiem militair doelwit is Online circuleert de bewering dat de Russische president Vladimir Poetin de voorzitter van het Wereld Economisch Forum Klaus Schwab tot ‘legitiem militair doelwit’ heeft uitgeroepen. Dat zou Poetin tijdens een speech bij een Moskovitische denktank hebben gedaan. Maar de bewering klopt niet. Uit Engelstalige transcripten van zijn speech blijkt dat Poetin op geen enkel moment Schwab of het Wereld Economisch Forum heeft vermeld.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat geld van Europese Unie voor UNRWA naar schoolboeken met 'jodenhaat' gaat Volgens een artikel van Doorbraak en socialemediagebruikers zou de EU betalen voor Palestijnse schoolboeken die 'jodenhaat' bevatten. De Europese Unie financiert inderdaad UNRWA, een organisatie die in Palestina onderwijs aanbiedt. UNRWA gebruikt daarbij boeken die opgesteld zijn door de Palestijnse Autoriteit. Er is echter geen bewijs voor dat de boeken die in die scholen gebruikt worden daadwerkelijk betaald zijn met geld uit de EU.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Palestijnse schoolboeken bevatten nog steeds antisemitisme Volgens een artikel van Doorbraak en berichten van socialemediagebruikers zou de EU betalen voor Palestijnse schoolboeken die 'jodenhaat' bevatten. Dat klopt. Maar na onderzoek zijn er in 2020 en 2021 aanpassingen gebeurd. Het antisemitisme in de nieuwe boeken is sterk verminderd, maar is nog niet helemaal verdwenen, wijst onafhankelijk onderzoek uit.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Italiaanse ex-minister van Volksgezondheid moordverdachte is in onderzoek naar vaccinatiecampagne Volgens alternatieve nieuwssites en socialemediagebruikers zou de Italiaanse ex-minister van Volksgezondheid Roberto Speranza verdacht worden van moord in een onderzoek naar vaccinatiecampagne tegen covid. Daar is geen bewijs voor. Er zijn klachten ingediend tegen Speranza, maar er is geen indicatie dat het Italiaanse gerecht daarop een onderzoek zou zijn begonnen.
Factcheck Factcheck Factcheck: Italiaanse kerk werd niet vernield door moslimjongeren, maar door twee Roemenen Online circuleert een video van twee geboeide moslimjongeren die een Italiaanse kerk zouden hebben gevandaliseerd. Dat klopt niet. De video werd in 2019 gemaakt, vlak nadat twee dronken Roemenen de kerk vernielden. Het gaat niet om twee moslimjongeren.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, 5 jaar was niet gemiddelde leeftijd maar modus van Palestijnse doden in oktober Online circuleert een afbeelding die stelt dat de Palestijnse doden die tussen 7 en 26 oktober 2023 vielen gemiddeld 5 jaar oud waren. Dat klopt niet. De modus bedroeg 5 jaar, de gemiddelde leeftijd was 26 jaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen storm in Israël Online circuleert een video van wat een zware storm in Israël zou zijn. Dat klopt niet. De beelden tonen een storm in de historische stad Mekka, in Saudi-Arabië, deze zomer.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze video toont een Duits landbouwersprotest in 2019 Op X (het vroegere Twitter) circuleert een video waarin een colonne tractoren te zien is. Volgens sommige socialemediagebruikers zouden het beelden zijn van een recent boerenprotest in Duitsland. Dat klopt niet. Hoewel er recent wel degelijk een boerenprotest in Duitsland plaatsvond, toont de video een landbouwersprotest uit november 2019.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, de gemiddelde Belg stoot nog steeds meer uit dan de gemiddelde Chinees In het duidingsprogramma De afspraak zei VRT-journalist Veerle De Vos dat de gemiddelde Belg 'dubbel zo veel' uitstoot als de gemiddelde Chinees. Volgens socialemediagebruikers klopt dat niet wanneer je kijkt naar de gemiddelde uitstoot per inwoner. De Vos verwijst weliswaar naar de uitstoot voor consumptie. Daarvoor blijkt de gemiddelde uitstoot zelfs meer dan dubbel zo groot.
Factcheck Factcheck Factcheck: dit filmpje van een man die in een supermarkt op varkensvlees plast is geënsceneerd Op sociale media circuleert een video waarin een man in een supermarkt op varkensvlees lijkt te plassen. Volgens sommige socialemediagebruikers zou het gaan om een migrant. Maar het filmpje is geënsceneerd, en was als grap bedoeld.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen Palestijnse maar een Syrische jongen met geamputeerde ledematen Online circuleert een foto van een vader met zijn zoon, bij wie beide armen, de rechtervoet en het linkerbeen geamputeerd. Volgens socialemediagebruikers werd de jongen het slachtoffer van een Israëlisch bombardement. Dat klopt niet. De foto werd al in december 2019 online geplaatst, en toont een Syrische jongen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video van een Israëlische bulldozer die een weg vernietigt, werd niet gemaakt tijdens huidig conflict tussen Israël en Palestina Op sociale media circuleert een video waarin een Israëlische bulldozer een weg vernietigt. Socialemediagebruikers geloven dat de beelden een link hebben met de huidige oorlog in Gaza, maar dat klopt niet. De beelden zijn gemaakt in december 2021. Ze werden online gepost door de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’tselem.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewezen verband tussen voornaam en IQ * Wie zei het? Metro * Is het waar? Het wetenschappelijke onderzoek dat een correlatie moet aantonen tussen voornaam en IQ, is onvindbaar. We oordelen dat er geen bewijs is voor de stelling.
Factcheck Factcheck Factcheck: er is een verband tussen ochtendtypes en een verlaagd risico op depressie ‘Uit onderzoek blijkt dat ochtendmensen minder risico hebben op een depressie’, lazen we in Goed Gevoel. Er blijkt inderdaad een associatie te zijn. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto's van Palestijnse kinderen die hun kat terugvinden zijn AI-gegenereerd Op sociale media circuleren beelden van Gazaanse kinderen die katten vasthouden. Volgens de verspreiders van de beelden zouden de kinderen hun huisdieren tijdens de voorlopige wapenstilstand in Gaza terug hebben gevonden. Dat klopt niet. De beelden zijn met behulp van artificiële intelligentie gegenereerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen acteur van Hamas Op sociale media circuleren video's die bewijs moeten leveren van het bestaan van een 'Hamasacteur'. Socialemediagebruikers beweren dat de video's kort na elkaar zijn opgenomen en dezelfde man in beide video's voorkomt. Dat klopt niet. Een van de video's werd al in augustus online geplaatst. Bovendien verschillen de personen die op de video's te zien zijn.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het Israëlische leger schoot op Palestijnen tijdens de wapenstilstand met Hamas Op sociale media circuleren beelden van een vluchtende mensenmassa. Volgens de pro-Palestijnse verspreiders van de beelden zou het om Palestijnen in Gaza gaan die, ondanks de wapenstilstand, beschoten worden door Israëlische soldaten. Dat klopt. De beelden zijn genomen op de verbindingsweg tussen het noorden en het zuiden van Gaza. Burgers vluchten weg uit een deel dat in handen is van het Israëlische leger.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze 'WEF-bureaucraat' zegt in panelgesprek niet dat overheden mensen moeten dwingen vaccins te nemen De alternatieve nieuwssite Frontnieuws en socialemediagebruikers schrijven dat Maria Leptin, de voorzitter van de Europese Onderzoeksraad (ERC), zou gepleit hebben tegen wetenschapscommunicatie en voor gedwongen vaccinatie. Dat klopt niet. Leptin stelde in een panelgesprek inderdaad de wetenschapscommunicatie tijdens de coronapandemie in vraag, maar zei daar niet dat burgers dan maar moeten gedwongen worden om het coronavaccin te nemen.
Factcheck Factcheck Factcheck: beelden tonen Palestijnse burgers op de Westelijke Jordaanoever en geen 'Hamaspersoneel' Op sociale media circuleren beelden waarbij mannen naakt op de grond liggen en mishandeld worden door militairen. Volgens pro-Palestijnse accounts gaat het om Palestijnse burgers ten zuiden van Hebron, pro-Israëlische stemmen menen dat het om 'Hamaspersoneel' gaat. Het Israëlisch leger heeft aan Israëlische pers bevestigd dat het om burgers gaat en dat de beelden genomen zijn op de Westelijke Jordaanoever. Het Israëlisch leger zegt dat het de incidenten onderzoekt.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto’s van Israëlische speurhonden zijn gegenereerd met behulp van artificiële intelligentie Socialemediagebruikers delen beelden van honden getooid in Israëlische vlaggen. Ze beweren dat de beelden honden tonen die het Israëlische leger gebruikt om tunnels in Gaza op te sporen. Dat klopt niet. De beelden zijn gemaakt met behulp van artificiële intelligentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen ‘nieuwe chauffeur op de lijn Antwerpen-Turnhout’ Op sociale media wordt een video gedeeld waarin een buschauffeur hard terugslaat wanneer een passagier hem aanvalt. ‘Nieuwe chauffeur op de lijn Antwerpen-Turnhout', luidt het bijschrift. Maar dat klopt niet: de video is minstens acht jaar oud en de gebeurtenissen zouden zich toen in Taiwan hebben afgespeeld.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen Londense politieagenten die deelnemen aan een pro-Palestijnse betoging Op sociale media wordt een video gedeeld waarin Londense politieagenten te zien zouden zijn die deelnemen aan een pro-Palestijnse betoging op 11 november. Dat klopt niet: de agenten in de video houden toezicht op een pro-Palestijnse manifestatie in de Britse hoofdstad op 4 november.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Antwerpen vangt dubbel zoveel ‘erkende asielzoekers’ op als Gent Volgens Antwerps burgemeester Bart De Wever (N-VA) vangt zijn stad relatief gezien dubbel zoveel ‘erkende asielzoekers’ op als Gent. Die stelling klopt. Gent telt 2716 erkende vluchtelingen, terwijl het er in Antwerpen, dat twee keer zoveel inwoners heeft als Gent, 10.985 zijn.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Bodymap-bewegingsmethode voor kleuters is niet wetenschappelijk onderbouwd Met verwijzingen naar wetenschappelijke artikels probeerde Bodymap, een populair bewegingsprogramma voor kleuters dat ook door de VRT-kinderzender Ketnet wordt gebruikt, zich als ‘wetenschappelijk onderbouwde’ methode in de markt te zetten. In werkelijkheid lieten de mensen achter de Bodymap-bewegingsmethode een lijst van ‘wetenschappelijke’ artikels produceren door ChatGPT en koppelden ze hun methode aan een zelfevaluatie-instrument voor de kinderopvang van de UGent en de KULeuven, zonder enig overleg met de ontwikkelaars van dat instrument.
Factcheck Factcheck Factcheck: dat vrijgelaten slaven burgerrecht kregen, leidde niet tot de val van Rome, zoals Filip Dewinter eerder beweerde ‘Door stemrecht en burgerschap te verlenen aan slaven is het Romeinse Rijk ook ten onder gegaan’, zei Filip Dewinter (Vlaams Belang) in Humo. Vrijgelaten slaven konden burgerrecht krijgen, maar er is geen oorzakelijk verband met de val van het Romeinse Rijk. We beoordelen de stelling als onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Rainforest Alliance heeft haar kikkerlogo niet veranderd Volgens socialemediaberichten heeft de Rainforest Alliance haar kikkerlogo veranderd in een logo met een plant. Dat klopt niet. De organisatie gebruikt nog altijd haar kikkerlogo om aan te duiden dat een product op een duurzame manier is vervaardigd. Het bewuste plantenlogo is van Magnum, dat het gebruikt als label voor zijn assortiment plantaardig roomijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: plantaardig dieet kan in ons land leiden tot 1500 minder vroegtijdige overlijdens ‘Bij een veganistisch dieet zouden er in België per jaar 1500 minder vroegtijdige sterfgevallen zijn’, zo stelde Chris Steenwegen (Groen) in het Vlaams Parlement. Dat blijkt inderdaad uit wetenschappelijk onderzoek. We beoordelen de stelling als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen opnames voor een Pallywood-film maar voor een Libanese kortfilm Online circuleert een video waarin we de opnames zouden zien van een Palestijnse propagandavideo die Israël in een slecht daglicht zou willen stellen. Dat klopt niet. Het gaat om een achter-de-schermenvideo, gemaakt tijdens opnames van de Libanese kortfilm The Reality.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen inval van Hamasstrijder, maar inval van Jeminitische gewapende militie Op sociale media circuleert een video die zou tonen hoe Hamasstrijders huizen van Palestijnen binnendringen om hen te dwingen om te vechten tegen het Israëlische leger. Dat klopt niet. De beelden werden begin oktober gemaakt in Jemen en tonen een inval van een gewapende militie in het huis van een burger begin oktober.
