Factcheck Factcheck Factcheck: ja, een vierde van de bij de VDAB ingeschreven werkzoekenden is na een jaar nog altijd werkloos Volgens Open VLD-voorzitter Tom Ongena is een vierde van de werkzoekenden die ingeschreven staan bij de arbeidsbemiddelingsdienst VDAB na een jaar nog altijd werkloos. Dat zei Ongena tijdens het Grote Voorzittersdebat, georganiseerd door Knack en Trends-Kanaal Z. De cijfers blijken te kloppen. Wel zijn ze al 5 jaar oud. In 2023 ging het om 42 procent.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de beelden van deze steekpartij werden niet in Barcelona gemaakt Online circuleert een video van een brutale steekpartij. Volgens socialemediagebruikers zou het gaan om een aanval door een migrant in Barcelona. Dat klopt niet. De beelden werden in februari 2023 in de Turkse stad Aydin gemaakt.
Factcheck Factcheck Factcheck: magnesiumolie is geen wondermiddel tegen slaapproblemen Volgens experts kan het ontspannend zijn om ’s avonds je voeten te masseren, maar magnesiumolie is geen mirakeloplossing tegen slaapproblemen. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 46 procent van de artsen wil op de N-VA stemmen volgens peiling, maar de foutenmarge van die peiling is groot Volgens politici van N-VA zou 46 procent van de artsen bij de volgende verkiezingen op hun partij willen stemmen. Dat cijfer is een van de resultaten van een enquête van de Artsenkrant. In totaal werden 356 Vlaamse artsen bevraagd. De Artsenkrant geeft aan dat de peiling niet wetenschappelijk was, en verschillende politologen bevestigen dat. De foutenmarges zijn veel groter dan bij wetenschappelijke peilingen en het gaat niet om een toevalssteekproef.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, neuspeuteren veroorzaakt geen alzheimer Op sociale media en op verschillende mediakanalen wordt de stelling gedeeld dat neuspeuteren de ziekte van Alzheimer kan veroorzaken. Daar is geen wetenschappelijk bewijs voor, zeggen experts. Alzheimer is een ziekte die vooral genetisch bepaald is.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Frankrijk nam abortus als eerste land ter wereld expliciet in de grondwet op In Frankrijk werd op 4 maart het recht op abortus in de grondwet verankerd. Verschillende nieuwssites melden dat Frankrijk daarmee het eerste land ter wereld is. Sommige socialemediagebruikers stellen dat Zuid-Afrika en Joegoslavië dat al eerder deden. Dat klopt niet helemaal. Frankrijk is het eerste land dat het recht op abortus expliciet in de grondwet vermeldt. De grondwetten van Zuid-Afrika en Joegoslavië bevatten wel artikelen die als een juridische basis voor het recht op abortus kunnen worden geïnterpreteerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Macron vlucht op deze foto niet van boze landbouwers Op sociale media circuleert een foto van de Franse president Emmanuel Macron die op de vlucht lijkt te slaan voor boze boeren. Dat klopt niet. De foto is echt, maar toont Macron die zich naar enkele mensen haast om hen te begroeten. Het beeld werd genomen tijdens een Franse landbouwbeurs vorig jaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: koelkast is niet de ideale plek om aardappelen te bewaren ‘Je bewaart aardappelen het best in de koelkast’, zo lazen we in The Mirror. Experts vinden de kelder een betere locatie. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze expliciete tekst wordt niet gebruikt in Nederlandse voorlichtingslessen Op sociale media circuleert een kindertekening met een seksueel expliciete tekst. Volgens socialemediagebruikers zou de afbeelding gebruikt worden als educatief materiaal tijdens de Week van de Lentekriebels in Nederland. Tijdens die week krijgen Nederlandse kinderen les over seksualiteit. Maar de tekst is niet afkomstig van de organisatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet de zinkende Rubymar Volgens de alternatieve nieuwssite FrontNieuws zouden Jemenitische Houthi’s het Britse bulkschip Rubymar in de Rode Zee hebben aangevallen. Het schip zou daarop gezonken zijn. Dat klopt, maar het schip zonk niet onmiddellijk. De video die Frontnieuws publiceerde als bewijs van het zinken van het schip zijn oude beelden van een ander zinkend schip.
Factcheck Factcheck Factcheck: er werd geen 3,5 maar 2,6 miljoen euro bespaard op het Agentschap Integratie en Inburgering Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z op 27 februari stelde PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw dat de Vlaamse regering tijdens deze regeerperiode 3,5 miljoen zou hebben bespaard op het Agentschap Integratie en Inburgering. Voor dat Agentschap blijkt dat 2,6 miljoen euro te zijn. Wanneer je de besparingen op de stedelijke agentschappen erbij telt, kom je wel ongeveer op 3,5 miljoen euro uit.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, onder de regering-Michel werden acht gezinnen vastgehouden in een gesloten centrum voor illegalen Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z op 27 februari stelde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi dat de regering-Michel I (2014-2018) acht gezinnen met kinderen zou hebben vastgehouden in een gesloten centrum voor illegalen. Dat klopt, zo blijkt uit cijfers van de Dienst Vreemdelingenzaken.
Factcheck Factcheck Factcheck: cacao kan hersenveroudering tegengaan ‘Al met twee theelepels pure cacao per dag ga je veroudering in de hersenen tegen’, zo lazen we in Goed Gevoel. Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat dit kan kloppen, al is nuance nodig. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het budget van De Lijn is tijdens de voorbije regeerperiode gestegen, maar volgens specialisten is het werkingsbudget de facto gekrompen Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z stelde Open VLD-voorzitter Tom Ongena dat het budget van De Lijn tijdens deze regeerperiode is gestegen. In absolute cijfers klopt dat: het jaarbudget ging van 860 miljoen euro in 2019 naar 1,2 miljard euro in 2023. Maar specialisten stellen dat het werkingsbudget de facto is gekrompen door de extra taken en kosten die de vervoersmaatschappij erbij kreeg.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Argentijns president Javier Milei heeft niet opgeroepen tot de vernietiging van een Palestijnse Moskee Op sociale media circuleert de bewering dat de Argentijnse president Javier Milei zou hebben opgeroepen de Al-Aqsamoskee in Oost-Jeruzalem te verwoesten. Milei zou die uitspraken gedaan hebben tijdens een recent bezoek aan Israël. Dat klopt niet. Milei vertelde een verhaal waarin hij alludeert op de bouw van een nieuwe tempel, maar deed geen directe oproep tot de vernietiging van de moskee die er momenteel staat.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het aantal plaatsen in de Vlaamse kinderopvang is tijdens de voorbije legislatuur gedaald Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z op 27 februari stelde Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere dat het aantal plaatsen in de Vlaamse kinderopvang tijdens de voorbije legislatuur is gedaald. Dat klopt. Bij het aantreden van de huidige Vlaamse regering, eind 2019, bedroeg het totale aantal plaatsen 95.027. Volgens de meest recente cijfers, van eind 2023, was dat nog 93.192.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, er staan drie keer zo veel flitspalen in Vlaanderen als in Wallonië Volgens de Nederlandse politicus Thierry Baudet (FVD) zouden er in Vlaanderen drie keer zo veel flitspalen staan als in Wallonië. Die verhouding klopt, al zijn de relatieve verschillen veel minder groot en is een vergelijking volgens experts moeilijk te maken.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen dansende Emmanuel Macron met pruik Op sociale media circuleert een video met dansende mensen. Volgens de verspreiders van de video gaat het om huidig president van Frankrijk Emmanuel Macron. Dat klopt niet. Het gaat om een deepfake video. De oorspronkelijke beelden zijn opgenomen in een club in Californië in de periode 1986-1987. Macron was toen ongeveer tien jaar oud.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, als De Lijn haar volledige vloot wil elektrificeren, dan is daarvoor ongeveer drie keer het jaarlijkse budget nodig Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z stelde Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken dat, om alle bussen van De Lijn te vervangen door elektrische voertuigen, drie keer het totale jaarbudget van De Lijn nodig zou zijn. Dat klopt ongeveer: die elektrificatie zou 3,2 miljard euro kosten, het jaarbudget bedraagt 1,2 à 1,3 miljard euro.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden bewijzen niet dat er zich een koepel vol water boven de aarde bevindt Op sociale media circuleren beelden van een ontploffing in de ruimte. Volgens de verspreiders gaat het om een raket van technologie-ondernemer Elon Musk. Socialemediagebruikers zien in de beelden bewijs dat er zich een koepel vol water rond de aarde bevindt en dat de beelden een botsing met die koepel tonen. In werkelijkheid gaat het om de ontploffing van een net losgekoppeld boosterraket bij de lancering van een Starship-Raket op 18 november.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Greta Thunberg bezit geen negen auto's en zes huizen Op sociale media circuleert een beeld met daarop informatie over het vermogen en de bezittingen van de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg. Volgens het beeld zou Thunberg 9 auto's en 6 huizen bezitten. Er zijn echter geen betrouwbare bronnen die dat bevestigen. De site die het beeld eerst deelde, geeft bovendien zelf aan niet zeker te zijn over de inhoud.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen LGBTQIA+-mars, maar een carnavalsact tégen het liberale genderbeleid van de Spaanse regering Op sociale media circuleren beelden van schaars geklede kinderen die met regenboogvlaggen wandelen in een optocht. Volgens sommige socialemediagebruikers zou het om een LGBTQIA+-mars of 'pedofilie-show' gaan. Dat klopt niet. De beelden zijn genomen tijdens een carnavalsoptocht in het Spaanse Torrevieja. Met de act wilden de organisatoren hun ongenoegen uiten over het volgens hen te progressieve LGBTQIA+-beleid van de Spaanse regering.
Factcheck Factcheck Factcheck: tandpasta met muntsmaak verstoort slaap niet ‘De verkeerde tandpasta kan je wakker houden’, zo lazen we in The Sun. Volgens slaapexperts is dat vergezocht. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video van een slapend meisje is niet opgenomen in Gaza Online circuleren beelden van wat een slapend Gazaans meisje in Rafah zou zijn. Het kind zou een wees zijn. Dat klopt niet. De beelden zijn gemaakt voordat de oorlog in Gaza uitbrak. Een Iraanse influencer postte de video op 23 mei 2023.
Factcheck Factcheck Factcheck: van 100 euro bonus houd je 40 euro over, al betaalt werkgever stuk meer ‘Als een bedrijf een bonus uitreikt, dan houdt een werknemer daar weinig van over. Als de bonus 100 euro bedraagt, dan houdt hij misschien 30 euro over’, zo zei premier Alexander De Croo (Open VLD) in Krant van West-Vlaanderen. Volgens experts houd je iets meer over, maar inderdaad slechts 30 procent van de reële kost van zo’n bonus. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Carrefour verkoopt geen dozen champagne van Moët&Chandon voor 1,95 euro per stuk Op Facebook circuleert een advertentie waarin wordt gezegd dat het champagnemerk Moët&Chandon naar aanleiding van zijn tweehonderdtachtigste verjaardag een actie zou doen in samenwerking met supermarktketen Carrefour. Via de bestelknop bij de advertentie zouden duizend dozen met 6 flessen van het champagnemerk beschikbaar zijn tegen de stuntprijs van 1,95 euro per stuk. Het gaat om een frauduleuze advertentie, bevestigt Carrefour.
Factcheck Factcheck Factcheck: de ‘World Climate Declaration’ ontkent de klimaatcrisis met door de wetenschap weerlegde claims Op sociale media wordt een verklaring gedeeld waarin de wetenschappelijke consensus over de klimaatverandering ter discussie wordt gesteld. ‘Er is geen klimaatcrisis', zegt de verklaring. Alleen blijken de claims waarop die verklaring is gebaseerd al meermaals door klimaatwetenschappers weerlegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de media verzwijgen het protest van Spaanse boeren in León niet Op sociale media wordt een filmpje gedeeld waarin een boerenbetoging in de Spaanse stad León te zien is. Volgens de bijschriften zouden die manifestaties worden verzwegen door de media. Dat klopt niet: verschillende Spaanse media berichtten over het boerenprotest in León.
Factcheck Factcheck Factcheck: minstens 749 onderaannemers op Gentse werf Leopoldskazerne In een huis-aan-huisfolder stelt de extreemlinkse partij PVDA dat hoofdaannemer Democo voor de bouw van een nieuwe stadsbuurt aan de Gentse Leopoldskazerne met meer dan duizend onderaannemers werkt. Uit een intern document blijkt dat er inderdaad 1004 onderaannemers geregistreerd staan voor de werf. ‘Exuberant veel’, zegt professor bouwrecht Jelle Laverge (UGent). Volgens Democo gaat het om slechts 749 onderaannemers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF wil koffie niet 'verbieden' maar verduurzamen Volgens socialemediagebruikers en alternatieve nieuwssites wil het World Economic Forum (WEF) koffie verbieden. Dat klopt niet. Er werden inderdaad uitspraken over koffie gedaan tijdens een panelgesprek op het WEF, maar de spreker wees eerder op de impact van koffie op het klimaat. Volgens hem kan een duurzamere 'regeneratieve' landbouw soelaas bieden.
Factcheck Factcheck Factcheck: groene bananen kunnen de kans op bepaalde kankers verkleinen ‘Groene bananen verkleinen risico op kanker’, zo lazen we in The Sun. Uit onderzoek blijkt dat resistent zetmeel, dat onder meer in groene bananen voorkomt, de kans op bepaalde kankers kan verkleinen bij patiënten met een verhoogd risico. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) heeft meer bespaard op De Lijn dan haar voorgangers, maar cijfers vergelijken is zo goed als onmogelijk Volgens ondervoorzitter van De Lijn Marc Descheemaecker (N-VA) heeft Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) dubbel zoveel bespaard op De Lijn als de twee ministers voor haar samen. Specialisten beamen dat De Lijn het in de praktijk met minder werkingsbudget moet doen dan vroeger, maar niemand waagt zich aan een vergelijking van de cijfers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de EU is niet in oorlog met Rusland als Oekraïne lid wordt van de Europese Unie Sommige socialemediagebruikers beweren dat als Oekraïne officieel lid van de Europese Unie wordt, de Unie in zijn geheel in staat van oorlog met Rusland zal zijn. Daarvoor verwijzen ze naar artikel 42, lid 7 van het Verdrag van Lissabon. Maar volgens experten klopt die bewering niet en wordt het artikel verkeerd geïnterpreteerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze video van Michael Moore waarin hij Trump lijkt te steunen werd gemanipuleerd Op sociale media circuleert een video met de Amerikaanse filmmaker Michael Moore. Daarin lijkt Moore zijn steun uit te spreken voor Donald Trump, de gewezen Amerikaanse president die opnieuw een gooi doet naar het hoogste regeringsambt. Dat is opmerkelijk, vinden sommige socialemediagebruikers, omdat Moore zich tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 en 2020 sterk tegen Trump heeft uitgesproken. Het blijkt om een gemanipuleerde video te gaan. In de originele beelden spreekt Moore zijn steun niet uit voor Trump.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen protest aan de Amerikaanse grens, maar een mars richting Washington uit 2022 Op sociale media delen gebruikers foto’s en video’s van wat een recent Amerikaans protest tegen het migratiebeleid zou zijn. Dat klopt niet. De beelden tonen een protest uit 2022 tegen de toen geldende coronamaatregelen. Wat wel klopt, is dat er recent een vergelijkbaar konvooi naar de Mexicaanse grens is gereden dat zich inderdaad tegen het Amerikaanse migratiebeleid kant.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit was vroeger geen vruchtbare landbouwgrond Online circuleert een foto van een Grieks zonnepark. Volgens socialemediagebruikers zou het park vroeger landbouwgrond geweest zijn. Dat klopt niet. Uit satellietbeelden blijkt dat de grond waarop het zonnepark zich bevindt, nauwelijks begroeid en niet gecultiveerd was.
Factcheck Factcheck Factcheck: crematie kan bijna evenveel CO2 uitstoten als twee retourvluchten Londen ‘Je crematie stoot meer uit dan twee keer naar Londen vliegen’, zo lazen we in Trouw. Op basis van verouderde bronnen kan dat kloppen, maar als we naar recentere gegevens kijken, lijkt het overdreven. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen festiviteiten na verkiezingsoverwinning in El Salvador Online circuleert een video waarin een groot vuurwerk te zien is. Dat vuurwerk zou hebben plaatsgevonden in El Salvador, na de herverkiezing van president Nayib Bukele afgelopen zondag. Dat klopt niet. Het gaat om oude beelden van een viering van de zeventigste verjaardag van de Kroatische supportersgroep Torcida Split.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Vlaamse koeien stoten minder CO₂ uit dan Braziliaanse koeien In De Afspraak stelde Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) dat Vlaamse koeien minder CO₂ uitstoten dan Braziliaanse. Volgens specialisten klopt dat.
Factcheck Factcheck Factcheck: vaak gedeeld Facebookbericht over ‘Martinelli-virus’ is zeven jaar oude hoax Op Facebook gaat opnieuw een bericht rond dat al sinds 2017 geregeld opduikt. Het waarschuwt voor een ‘video op WhatsApp genaamd Martinelli’. Als u die video opent, zou uw telefoon worden gehackt. Het bericht klopt niet. Het gaat om een bijzonder hardnekkige hoax die al meermaals is ontkracht.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Vlaamse landbouw de duurzaamste ter wereld is In De Afspraak zei Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns (CD&V) dat de Vlaamse landbouw ‘de meest duurzame ter wereld’ zou zijn. De studie waarnaar CD&V verwijst, bewijst dat punt evenwel niet. Duurzaamheid behelst meer dan klimaat alleen. Aspecten als biodiversiteit en hoe intensief landbouw is, moeten ook meegenomen worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Duitse media gebruikten geen gemanipuleerde foto’s bij verslaggeving over demonstratie tegen extreemrechts in Hamburg Op sociale media wordt gesteld dat de Duitse pers foto’s van een demonstratie tegen extreemrechts in Hamburg zou hebben gemanipuleerd om de opkomst groter te doen lijken. Dat klopt niet. De twee beelden die dat zouden moeten bewijzen, zijn authentiek. Op de ene foto is meer volk te zien dan op de andere, om de eenvoudige reden dat die laatste op een ander tijdstip werd gemaakt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen heks die op een editie van het WEF een nieuwe pandemie start Op sociale media circuleert een video van een vrouw die een soort ritueel uitvoert. Volgens de verspreiders gaat het om een 'heks' die 'de volgende pandemie wil starten' op een editie van het World Economic Forum (WEF). Dat klopt niet. De vrouw is een inheems stamhoofd dat werd uitgenodigd op een sessie over klimaat en natuur. In haar toespraak roept ze op tot samenwerking rond die thema's.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen spinnenkolonie in een Europees station Op sociale media circuleert een video van twee mensen in een station. Wanneer de vrouw onder een automaat pookt, komt er een grote groep spinnen tevoorschijn. Maar de beelden zijn nep. De video is gemaakt door een account dat gespecialiseerd is in visuele effecten.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Donald Trump zegt in deze speech niet dat aanslagen de van 9/11 ‘geen terreurdaad’ waren Op sociale media circuleert een fragment van een speech van voormalig Amerikaans president Donald Trump. Volgens de verspreiders van het videofragment zou Trump zeggen dat de aanslagen op 11 september 2001 'geen terreurdaad' waren en 'uitgevoerd werden door de Verenigde Staten'. Dat klopt niet. In de beelden zegt Trump alleen dat er tijdens zijn presidentschap geen aanslagen waren zoals die op 9/11.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen voedselhulp aan Gaza die wordt weggegooid Op sociale media circuleert een video waarin te zien zou zijn hoe voedselhulp voor Gaza zou weggegooid worden, omdat de houdbaarheidsdatum van het voedsel overschreden is. Dat klopt niet. De beelden werden niet in Gaza maar in Saudi-Arabië gemaakt. De plaatselijke overheid zette ze al in 2016 online. Rot kippenvlees uit 25 vrachtwagens werd toen in de woestijn begraven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze Palestijnse pop wordt niet officieel verkocht, maar is een protest tegen de oorlog in Gaza Online circuleren video’s en afbeeldingen van wat een gewonde Palestijnse pop lijkt te zijn. Veel socialemediagebruikers zijn verbolgen over het speelgoed, maar de pop blijkt een creatie van een Mexicaanse kunstenaar die ermee de oorlog in Gaza wil aanklagen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen door Houthi’s aangevallen Amerikaans vrachtschip in Jemen Op sociale media circuleert een video waarin een brandend vrachtschip te zien is. Het zou gaan om een Amerikaans vaartuig in Jemen, dat geraakt zou zijn door een antischeepsraket van Houthi-rebellen. Dat klopt niet: de beelden dateren van 2021 en zijn in Sri Lanka gemaakt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, mannen die lange werkdagen kloppen worden niet sneller kaal Volgens een online artikel zouden mannen die lange werkweken maken, twee keer sneller kaal worden. Dat klopt niet. Of en wanneer een man kaal wordt, is vooral genetisch bepaald. Bovendien vertoont de studie waarop het artikel zich voor de claim baseerde nogal wat gebreken.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 60 procent van de Belgen gelooft dat onze samenleving tegen 2050 op een islamitische samenleving zou kunnen lijken In een aflevering van Terzake kruisten Christophe Busch (Hannah Arendt Instituut) en socioloog Mark Elchardus (VUB) de degens over het begrip 'omvolking'. Volgens Elchardus zou 60 procent van de Belgen in een invulling van dat begrip geloven. Socialemediagebruikers vragen zich af waar dat cijfer vandaan komt. Het cijfer klopt, maar werd nooit gepubliceerd. Experts stellen zich wel vragen bij de conclusies die Elchardus eruit trekt en wijzen op het belang van nuance.
