Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de kapitein van het schip dat de brug in Baltimore deed instorten was geen Oekraïner Op sociale media wordt gezegd dat de kapitein van het containerschip dat op 26 maart een grote brug in het Amerikaanse Baltimore deed instorten, Oekraïens was. Dat klopt niet. Volgens het bedrijf dat het containerschip exploiteert, waren alle bemanningsleden uit India afkomstig. Bovendien werd het schip op het moment van het ongeval bestuurd door twee loodsen uit Baltimore.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er was geen ‘illegaal met leefloon’ op televisie in Play4-reeks Niveau 4 Volgens de website V-Nieuws is in de Play 4-reeks Niveau 4 een ‘dealende illegaal’ te zien die ‘OCMW-steun trekt’. Dat klopt niet. De jongeman in kwestie verblijft niet onwettig in ons land: hij behoort tot een Syrisch gezin dat in 2018 het statuut ‘subsidiaire bescherming’ verkreeg. De jongen is nog minderjarig en ten laste van zijn ouders. Hij kan dus geen leefloon krijgen.
Verkiezingen 2024: Knack en 6 andere nieuwsredacties houden allereerste Factcheck-marathon van de Lage Landen
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Japan heeft de coronavaccins niet verboden Op sociale media en op alternatieve nieuwssites circuleert de bewering dat Japan de coronavaccins zou hebben verboden. Dat klopt niet. In november besliste de Japanse regering om de vaccins vanaf april 2024 niet meer gratis aan te bieden. In de herfst en winter zullen Japanse burgers er wel nog altijd jaarlijks tegen betaling een beroep op kunnen doen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit artikel bewijst niet dat windenergie duurder wordt Op sociale media circuleert een screenshot van een artikel over windenergie. Volgens het artikel zou groene energie van de Zweedse leverancier Vattenfall duurder zijn geworden in het najaar van 2022 door 'duurdere wind'. Dat is satire. Vattenfall verhoogde inderdaad de tarieven in 2022, maar dat was vooral een gevolg van de Russische inval in Oekraïne.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de stad Gent deelt geen gratis busabonnementen uit aan 'illegalen' In het lokale partijblad en op de website van Vlaams Belang Gent lezen we dat 'illegalen' een gratis busabonnement zouden krijgen in Gent. Dat klopt enkel voor kinderen tot veertien jaar oud. Ook één ouder per gezin van kinderen tot elf jaar oud kan een busabonnement aanvragen met een verlaagd tarief, maar daar moet die persoon wel nog vooraf 46 euro voor betalen.
Factcheck Factcheck Factcheck: veel infecties kunnen al besmettelijk zijn voor koorts optreedt ‘Het is vooral voordat er koorts optreedt dat er al besmettelijkheid is’, zo stelde Freya Saeys (Open VLD) in het Vlaams Parlement. Volgens experts zijn veel infecties inderdaad al besmettelijk voor je koorts krijgt, al is die besmettelijkheid doorgaans het grootst wanneer de symptomen zich voordoen. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de grootvader van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen was geen SS-generaal Op sociale media gaat de bewering rond dat de grootvader van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen een SS-generaal zou zijn geweest. Daarvoor bestaat geen enkel bewijs. Aan de basis van het gerucht ligt een naamsverwarring: een van Von der Leyens grootvaders had dezelfde naam als een veroordeelde SS'er.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de vrouw op deze foto met Adolf Hitler is niet de grootmoeder van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen Op sociale media gaat een foto viraal waarop Adolf Hiter een jonge vrouw de hand schudt. De vrouw zou volgens de bijschriften de grootmoeder zijn van Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Dat klopt niet. De jonge vrouw op de foto heet Hildegard Zantop en is geen grootmoeder van Von der Leyen. Voor zover bekend is ze ook geen familie van de Commissievoorzitter.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto werd niet genomen in de Zweedse trein Online circuleert een foto waarin een vrouw met losse haren te zien is in een coupé vol gesluierde vrouwen. Volgens socialemediagebruikers is de foto genomen in Zweden. Dat klopt niet. De foto werd genomen in een Egyptische trein.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen opname van een Pallywoodfilm Op sociale media circuleert een video die de opnames zou tonen van een zogenaamde Pallywoodfilm, een volledig in scène gezette Palestijnse propagandafilm die Israël in diskrediet moet brengen. Dat klopt niet. Het gaat om een opname van een reclamefilm voor een Palestijns telecombedrijf. De video werd opgenomen in Jordanië.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het klopt niet dat 40 Oekraïense kinderen gestorven zijn bij geheime vaccinproeven van Pfizer in Kiev Op sociale media circuleert de bewering dat vaccinproducent Pfizer in Kiev geheime proeven zou hebben opgezet waarbij 40 Oekraïense kinderen zouden overleden zijn. Dat klopt niet. Het blijkt te gaan om een verzonnen verhaal dat via een netwerk van Russische websites de wereld werd ingestuurd.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto van Joelija Navalnaja in de armen van 'haar nieuwe vriend' is gemanipuleerd Online circuleert een foto van Joelija Navalnaja, de weduwe van de recent overleden Russische oppositieleider Aleksej Navalny. Op de foto zou te zien zijn hoe Navalnaja haar nieuwe vriend omhelst. Dat klopt niet, de foto werd gemanipuleerd. De originele foto, die in 2013 werd genomen, toont Navalnaja in omhelzing met Navalny.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen schip dat door de Houthi's tot zinken werd gebracht Op sociale media circuleren beelden van een zinkend schip. Het voertuig zou volgens socialemediagebruikers tot zinken zijn gebracht door de Houthi’s, een Jemenitische rebellengroepering. Maar het zijn oude beelden van een Zuid-Koreaans schip dat in 2020 voor de Braziliaanse kust gecontroleerd tot zinken werd gebracht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er zijn geen 120.000 bomen gekapt om windmolens te kunnen plaatsen in een Duits bos Op sociale media en alternatieve nieuwssites circuleert de bewering dat er in een Duits bos 120.000 bomen gekapt zouden zijn om windmolens te plaatsen. Het is onduidelijk waar dat cijfer vandaan komt, maar geen enkele officiële bron vermeldt het. Volgens lokale ambtenaren is 120.000 'zeker verkeerd en volledig overdreven'. Voor het bouwproject is 0,15 procent van het bosareaal nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen Laziofans met hakenkruisvlag Online circuleert een video van wat een groep supporters van de Italiaanse voetbalploeg Lazio zou zijn. In de video is te zien hoe de groep zwaait met hakenkruisvlaggen. Maar dat klopt niet. Het gaat om een groep Amerikaanse neonazi’s die in februari een manifestatie organiseerden in de Amerikaanse stad Nashville, Tennessee.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze helikopter sproeit geen chemische middelen op een bevroren windturbine in Duitsland Op Facebook circuleert een foto waarop een helikopter te zien is die in Duitsland een windturbine zou besproeien met chemicaliën, om de wieken ijsvrij te maken. Dat klopt niet. Het gaat om een oude foto die is gemaakt in Zweden, tijdens een experiment waarbij een ontdooi-oplossing voor windturbines met een helikopter werd uitgetest. Daarbij werden echter geen chemicaliën gebruikt, enkel warm water. In Duitsland wordt deze methode niet toegepast. Daar wachten exploitanten van windturbines tot het ijs vanzelf is ontdooid.
factcheck Factcheck Factcheck Factcheck: nee, windturbines worden in Zweden niet ontdooid met een giftige chemische stof Op sociale media worden beelden gedeeld waarop te zien zou zijn hoe een windturbine in Zweden wordt ontdooid met behulp van het milieuonvriendelijke antivriesmiddel glycol. De beelden zijn inderdaad in Zweden gemaakt, tijdens een experiment waarbij een ontdooioplossing voor windturbines met een helikopter werd uitgetest. Daarbij werd echter alleen heet water gebruikt en geen enkele chemische stof.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, een vierde van de bij de VDAB ingeschreven werkzoekenden is na een jaar nog altijd werkloos Volgens Open VLD-voorzitter Tom Ongena is een vierde van de werkzoekenden die ingeschreven staan bij de arbeidsbemiddelingsdienst VDAB na een jaar nog altijd werkloos. Dat zei Ongena tijdens het Grote Voorzittersdebat, georganiseerd door Knack en Trends-Kanaal Z. De cijfers blijken te kloppen. Wel zijn ze al 5 jaar oud. In 2023 ging het om 42 procent.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de beelden van deze steekpartij werden niet in Barcelona gemaakt Online circuleert een video van een brutale steekpartij. Volgens socialemediagebruikers zou het gaan om een aanval door een migrant in Barcelona. Dat klopt niet. De beelden werden in februari 2023 in de Turkse stad Aydin gemaakt.
Factcheck Factcheck Factcheck: magnesiumolie is geen wondermiddel tegen slaapproblemen Volgens experts kan het ontspannend zijn om ’s avonds je voeten te masseren, maar magnesiumolie is geen mirakeloplossing tegen slaapproblemen. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 46 procent van de artsen wil op de N-VA stemmen volgens peiling, maar de foutenmarge van die peiling is groot Volgens politici van N-VA zou 46 procent van de artsen bij de volgende verkiezingen op hun partij willen stemmen. Dat cijfer is een van de resultaten van een enquête van de Artsenkrant. In totaal werden 356 Vlaamse artsen bevraagd. De Artsenkrant geeft aan dat de peiling niet wetenschappelijk was, en verschillende politologen bevestigen dat. De foutenmarges zijn veel groter dan bij wetenschappelijke peilingen en het gaat niet om een toevalssteekproef.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, neuspeuteren veroorzaakt geen alzheimer Op sociale media en op verschillende mediakanalen wordt de stelling gedeeld dat neuspeuteren de ziekte van Alzheimer kan veroorzaken. Daar is geen wetenschappelijk bewijs voor, zeggen experts. Alzheimer is een ziekte die vooral genetisch bepaald is.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Frankrijk nam abortus als eerste land ter wereld expliciet in de grondwet op In Frankrijk werd op 4 maart het recht op abortus in de grondwet verankerd. Verschillende nieuwssites melden dat Frankrijk daarmee het eerste land ter wereld is. Sommige socialemediagebruikers stellen dat Zuid-Afrika en Joegoslavië dat al eerder deden. Dat klopt niet helemaal. Frankrijk is het eerste land dat het recht op abortus expliciet in de grondwet vermeldt. De grondwetten van Zuid-Afrika en Joegoslavië bevatten wel artikelen die als een juridische basis voor het recht op abortus kunnen worden geïnterpreteerd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Macron vlucht op deze foto niet van boze landbouwers Op sociale media circuleert een foto van de Franse president Emmanuel Macron die op de vlucht lijkt te slaan voor boze boeren. Dat klopt niet. De foto is echt, maar toont Macron die zich naar enkele mensen haast om hen te begroeten. Het beeld werd genomen tijdens een Franse landbouwbeurs vorig jaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: koelkast is niet de ideale plek om aardappelen te bewaren ‘Je bewaart aardappelen het best in de koelkast’, zo lazen we in The Mirror. Experts vinden de kelder een betere locatie. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze expliciete tekst wordt niet gebruikt in Nederlandse voorlichtingslessen Op sociale media circuleert een kindertekening met een seksueel expliciete tekst. Volgens socialemediagebruikers zou de afbeelding gebruikt worden als educatief materiaal tijdens de Week van de Lentekriebels in Nederland. Tijdens die week krijgen Nederlandse kinderen les over seksualiteit. Maar de tekst is niet afkomstig van de organisatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet de zinkende Rubymar Volgens de alternatieve nieuwssite FrontNieuws zouden Jemenitische Houthi’s het Britse bulkschip Rubymar in de Rode Zee hebben aangevallen. Het schip zou daarop gezonken zijn. Dat klopt, maar het schip zonk niet onmiddellijk. De video die Frontnieuws publiceerde als bewijs van het zinken van het schip zijn oude beelden van een ander zinkend schip.
Factcheck Factcheck Factcheck: er werd geen 3,5 maar 2,6 miljoen euro bespaard op het Agentschap Integratie en Inburgering Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z op 27 februari stelde PVDA-voorzitter Raoul Hedebouw dat de Vlaamse regering tijdens deze regeerperiode 3,5 miljoen zou hebben bespaard op het Agentschap Integratie en Inburgering. Voor dat Agentschap blijkt dat 2,6 miljoen euro te zijn. Wanneer je de besparingen op de stedelijke agentschappen erbij telt, kom je wel ongeveer op 3,5 miljoen euro uit.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, onder de regering-Michel werden acht gezinnen vastgehouden in een gesloten centrum voor illegalen Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z op 27 februari stelde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi dat de regering-Michel I (2014-2018) acht gezinnen met kinderen zou hebben vastgehouden in een gesloten centrum voor illegalen. Dat klopt, zo blijkt uit cijfers van de Dienst Vreemdelingenzaken.
Factcheck Factcheck Factcheck: cacao kan hersenveroudering tegengaan ‘Al met twee theelepels pure cacao per dag ga je veroudering in de hersenen tegen’, zo lazen we in Goed Gevoel. Wetenschappelijk onderzoek suggereert dat dit kan kloppen, al is nuance nodig. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het budget van De Lijn is tijdens de voorbije regeerperiode gestegen, maar volgens specialisten is het werkingsbudget de facto gekrompen Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z stelde Open VLD-voorzitter Tom Ongena dat het budget van De Lijn tijdens deze regeerperiode is gestegen. In absolute cijfers klopt dat: het jaarbudget ging van 860 miljoen euro in 2019 naar 1,2 miljard euro in 2023. Maar specialisten stellen dat het werkingsbudget de facto is gekrompen door de extra taken en kosten die de vervoersmaatschappij erbij kreeg.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Argentijns president Javier Milei heeft niet opgeroepen tot de vernietiging van een Palestijnse Moskee Op sociale media circuleert de bewering dat de Argentijnse president Javier Milei zou hebben opgeroepen de Al-Aqsamoskee in Oost-Jeruzalem te verwoesten. Milei zou die uitspraken gedaan hebben tijdens een recent bezoek aan Israël. Dat klopt niet. Milei vertelde een verhaal waarin hij alludeert op de bouw van een nieuwe tempel, maar deed geen directe oproep tot de vernietiging van de moskee die er momenteel staat.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het aantal plaatsen in de Vlaamse kinderopvang is tijdens de voorbije legislatuur gedaald Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z op 27 februari stelde Vooruit-voorzitter Melissa Depraetere dat het aantal plaatsen in de Vlaamse kinderopvang tijdens de voorbije legislatuur is gedaald. Dat klopt. Bij het aantreden van de huidige Vlaamse regering, eind 2019, bedroeg het totale aantal plaatsen 95.027. Volgens de meest recente cijfers, van eind 2023, was dat nog 93.192.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, er staan drie keer zo veel flitspalen in Vlaanderen als in Wallonië Volgens de Nederlandse politicus Thierry Baudet (FVD) zouden er in Vlaanderen drie keer zo veel flitspalen staan als in Wallonië. Die verhouding klopt, al zijn de relatieve verschillen veel minder groot en is een vergelijking volgens experts moeilijk te maken.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen dansende Emmanuel Macron met pruik Op sociale media circuleert een video met dansende mensen. Volgens de verspreiders van de video gaat het om huidig president van Frankrijk Emmanuel Macron. Dat klopt niet. Het gaat om een deepfake video. De oorspronkelijke beelden zijn opgenomen in een club in Californië in de periode 1986-1987. Macron was toen ongeveer tien jaar oud.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, als De Lijn haar volledige vloot wil elektrificeren, dan is daarvoor ongeveer drie keer het jaarlijkse budget nodig Tijdens het Grote Voorzittersdebat van Knack en Trends-Kanaal Z stelde Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken dat, om alle bussen van De Lijn te vervangen door elektrische voertuigen, drie keer het totale jaarbudget van De Lijn nodig zou zijn. Dat klopt ongeveer: die elektrificatie zou 3,2 miljard euro kosten, het jaarbudget bedraagt 1,2 à 1,3 miljard euro.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden bewijzen niet dat er zich een koepel vol water boven de aarde bevindt Op sociale media circuleren beelden van een ontploffing in de ruimte. Volgens de verspreiders gaat het om een raket van technologie-ondernemer Elon Musk. Socialemediagebruikers zien in de beelden bewijs dat er zich een koepel vol water rond de aarde bevindt en dat de beelden een botsing met die koepel tonen. In werkelijkheid gaat het om de ontploffing van een net losgekoppeld boosterraket bij de lancering van een Starship-Raket op 18 november.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Greta Thunberg bezit geen negen auto's en zes huizen Op sociale media circuleert een beeld met daarop informatie over het vermogen en de bezittingen van de Zweedse klimaatactiviste Greta Thunberg. Volgens het beeld zou Thunberg 9 auto's en 6 huizen bezitten. Er zijn echter geen betrouwbare bronnen die dat bevestigen. De site die het beeld eerst deelde, geeft bovendien zelf aan niet zeker te zijn over de inhoud.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen LGBTQIA+-mars, maar een carnavalsact tégen het liberale genderbeleid van de Spaanse regering Op sociale media circuleren beelden van schaars geklede kinderen die met regenboogvlaggen wandelen in een optocht. Volgens sommige socialemediagebruikers zou het om een LGBTQIA+-mars of 'pedofilie-show' gaan. Dat klopt niet. De beelden zijn genomen tijdens een carnavalsoptocht in het Spaanse Torrevieja. Met de act wilden de organisatoren hun ongenoegen uiten over het volgens hen te progressieve LGBTQIA+-beleid van de Spaanse regering.
Factcheck Factcheck Factcheck: tandpasta met muntsmaak verstoort slaap niet ‘De verkeerde tandpasta kan je wakker houden’, zo lazen we in The Sun. Volgens slaapexperts is dat vergezocht. We beoordelen de stelling als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video van een slapend meisje is niet opgenomen in Gaza Online circuleren beelden van wat een slapend Gazaans meisje in Rafah zou zijn. Het kind zou een wees zijn. Dat klopt niet. De beelden zijn gemaakt voordat de oorlog in Gaza uitbrak. Een Iraanse influencer postte de video op 23 mei 2023.
Factcheck Factcheck Factcheck: van 100 euro bonus houd je 40 euro over, al betaalt werkgever stuk meer ‘Als een bedrijf een bonus uitreikt, dan houdt een werknemer daar weinig van over. Als de bonus 100 euro bedraagt, dan houdt hij misschien 30 euro over’, zo zei premier Alexander De Croo (Open VLD) in Krant van West-Vlaanderen. Volgens experts houd je iets meer over, maar inderdaad slechts 30 procent van de reële kost van zo’n bonus. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Carrefour verkoopt geen dozen champagne van Moët&Chandon voor 1,95 euro per stuk Op Facebook circuleert een advertentie waarin wordt gezegd dat het champagnemerk Moët&Chandon naar aanleiding van zijn tweehonderdtachtigste verjaardag een actie zou doen in samenwerking met supermarktketen Carrefour. Via de bestelknop bij de advertentie zouden duizend dozen met 6 flessen van het champagnemerk beschikbaar zijn tegen de stuntprijs van 1,95 euro per stuk. Het gaat om een frauduleuze advertentie, bevestigt Carrefour.
Factcheck Factcheck Factcheck: de ‘World Climate Declaration’ ontkent de klimaatcrisis met door de wetenschap weerlegde claims Op sociale media wordt een verklaring gedeeld waarin de wetenschappelijke consensus over de klimaatverandering ter discussie wordt gesteld. ‘Er is geen klimaatcrisis', zegt de verklaring. Alleen blijken de claims waarop die verklaring is gebaseerd al meermaals door klimaatwetenschappers weerlegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de media verzwijgen het protest van Spaanse boeren in León niet Op sociale media wordt een filmpje gedeeld waarin een boerenbetoging in de Spaanse stad León te zien is. Volgens de bijschriften zouden die manifestaties worden verzwegen door de media. Dat klopt niet: verschillende Spaanse media berichtten over het boerenprotest in León.
Factcheck Factcheck Factcheck: minstens 749 onderaannemers op Gentse werf Leopoldskazerne In een huis-aan-huisfolder stelt de extreemlinkse partij PVDA dat hoofdaannemer Democo voor de bouw van een nieuwe stadsbuurt aan de Gentse Leopoldskazerne met meer dan duizend onderaannemers werkt. Uit een intern document blijkt dat er inderdaad 1004 onderaannemers geregistreerd staan voor de werf. ‘Exuberant veel’, zegt professor bouwrecht Jelle Laverge (UGent). Volgens Democo gaat het om slechts 749 onderaannemers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF wil koffie niet 'verbieden' maar verduurzamen Volgens socialemediagebruikers en alternatieve nieuwssites wil het World Economic Forum (WEF) koffie verbieden. Dat klopt niet. Er werden inderdaad uitspraken over koffie gedaan tijdens een panelgesprek op het WEF, maar de spreker wees eerder op de impact van koffie op het klimaat. Volgens hem kan een duurzamere 'regeneratieve' landbouw soelaas bieden.
Factcheck Factcheck Factcheck: groene bananen kunnen de kans op bepaalde kankers verkleinen ‘Groene bananen verkleinen risico op kanker’, zo lazen we in The Sun. Uit onderzoek blijkt dat resistent zetmeel, dat onder meer in groene bananen voorkomt, de kans op bepaalde kankers kan verkleinen bij patiënten met een verhoogd risico. We beoordelen de stelling als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) heeft meer bespaard op De Lijn dan haar voorgangers, maar cijfers vergelijken is zo goed als onmogelijk Volgens ondervoorzitter van De Lijn Marc Descheemaecker (N-VA) heeft Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) dubbel zoveel bespaard op De Lijn als de twee ministers voor haar samen. Specialisten beamen dat De Lijn het in de praktijk met minder werkingsbudget moet doen dan vroeger, maar niemand waagt zich aan een vergelijking van de cijfers.
