Factcheck Factcheck Factcheck: op 31 maart lagen er wél al lijken op straat in Boetsja Volgens de Belgische advocaat Fernand Keuleneer lagen er op 31 maart geen lijken op straat in de Oekraïense stad Boetsja. Dat klopt niet. Van 11 maart tot en met 3 april lagen er minstens 11 lijken in de Jabloenskastraat in Boetsja. Opgelet, dit artikel bevat harde beelden.
Factcheck Factcheck Factcheck: in 1962 had méér dan 3 procent van de bevolking een migratieachtergrond 'Eén op de drie Belgen heeft een migratieachtergrond. Toen ik geboren werd, was dat minder dan drie procent', zo beweerde Filip Dewinter (Vlaams Belang) in De Zondag. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: Russische tv toont 'schietincident in Kiev' met gemanipuleerde audio Een video van een vermeend schietincident in Kiev werd getoond in Russische tv-journaals aan het begin van de oorlog. Internationaal onderzoek waaraan Knack meewerkte, toont aan dat de audio van het beeldfragment werd gemanipuleerd. De beelden komen daadwerkelijk uit Kiev, maar wat we juist zien blijft onduidelijk.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen Russisch meisje dat als 'levend schild' gebruikt wordt in Marioepol Op sociale media circuleert een foto van een meisje vastgebonden aan een paal met een groen hoofd en handen. Het zou gaan om een Russisch meisje dat in Marioepol door de Oekraïners als levend schild wordt gebruikt. Dat klopt niet. We zien haat jegens Roma in Lviv.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video werd niet opgenomen in Canada, maar in Oekraïne Op sociale media gaat een nieuwsfragment van de Amerikaanse nieuwszender CNN viraal. Volgens sommige socialemediagebruikers zouden de beelden in Canada opgenomen zijn, en niet in Oekraïne, zoals CNN stelt. In de video is namelijk een brandweerman te zien die een jas draagt met daarop Edmonton, de naam van een Canadees stadje. De beelden werden wel degelijk in de Oekraïense stad Lviv gemaakt. De brandweerman droeg een pak dat werd geschonken door een hulporganisatie uit Edmonton.
Factcheck Factcheck Factcheck: er is een verband tussen geluk en vogels in de buurt, maar dat is niet per se oorzakelijk 'De gelukkigste Europeanen zijn zij die in een natuurlijke omgeving met veel vogels wonen', zo lazen we in De Morgen. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, uit documenten van Pfizer blijkt niet dat het coronavaccin 1291 bijwerkingen heeft In een recente Doorbraak-column schrijft Alain Grootaers dat uit documenten zou blijken dat Pfizer bij het testen van zijn coronavaccin op 1291 bijwerkingen stuitte. Dat klopt niet. De lijst van '1291 bijwerkingen' is in werkelijkheid een opsomming van zogenaamde AESI's (Adverse Events of Special Interest). Dat zijn geen bijwerkingen die concreet zijn vastgesteld als een gevolg van vaccinatie met Pfizer, maar een lijst van mogelijke bijwerkingen die tijdens de monitoringperiode bijzonder in de gaten worden gehouden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto toont geen reacties op de mep van Will Smith De mep die Will Smith tijdens de Oscaruitreiking verkocht aan de Amerikaanse komiek Chris Rock lokte geschokte reacties uit. Maar de foto met verbaasd kijkende Hollywoodsterren die nu circuleert, toont geen reacties op de oplawaai van Smith. Het gaat om een oude compilatie, die al sinds 2017 online te vinden is.
Factcheck Factcheck Factcheck: wie fitness-selfies deelt, is niet noodzakelijk een narcist Mensen die fitnessfoto's van zichzelf op sociale media posten, zijn mogelijk narcisten, zo stelt een online artikel. Het onderzoek waarop die conclusie gebaseerd is, vertoont volgens specialisten enkele tekortkomingen, en het is gedateerd. Sinds de publicatie ervan, in 2015, is het socialemedialandschap drastisch veranderd en het delen van fitness-selfies is nu een alledaags fenomeen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen foto van Joe Biden Hapt de Amerikaanse president Joe Biden op een foto die op sociale media circuleert in de kaak van een meisje? Nee. Het gaat om de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador. De afbeelding is een screenshot uit een video die in maart 2020 op het officiële Twitteraccount van López Obrador werd gepost.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de ceo van Disney werd niet gearresteerd voor mensenhandel Op Twitter en Facebook wordt gezegd dat de ceo van Disney onlangs zou zijn gearresteerd omdat hij betrokken zou zijn bij mensenhandel. Dat klopt niet. Het gaat om informatie die verscheen op een satirische website, die sommigen onterecht voor waar aannamen en deelden op sociale media. Wel zijn onlangs vier Disney-medewerkers opgepakt in een zaak van mensensmokkel.
Factcheck Factcheck Factcheck: meer genderdiversiteit in raden van bestuur levert niet altijd betere financiële prestaties op 'Studies suggereren dat firma's waar de raad van bestuur meer divers is, financieel beter presteren', zo lazen we in Dag Allemaal. Maar het moet genuanceerd worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen Saharazand anno 2022 Op sociale media gaat een video viraal met een rij machines die zou tonen hoe Saharazand in onze lucht terechtkomt. Het gaat echter om een oude video van landbouwvoertuigen op een stoffig veld. Een link met het recente weerfenomeen valt nergens te achterhalen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, duidingsprogramma Nieuwsuur toonde geen nepvideo van Zelensky Volgens een Twitterbericht zou een video van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, die in het Nederlandse duidingsprogramma Nieuwsuur werd getoond, vals zijn. We zouden in beeld een vrouw zien die op het moment van de opname al overleden was. Dat klopt niet. De verwarring ontstond wellicht door een foutief bericht van het Russische staatsmedium RT.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, zonder sportbeha kunnen borsten dezelfde G-kracht ondervinden als een F1-coureur tijdens een race 'Borsten kunnen tijdens het lopen dezelfde G-kracht ondervinden als een F1-coureur tijdens een race', zo lazen we in Flair. En het klopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze tweets zijn niet van protesterende Russische journaliste Op 14 maart heeft de Russische journaliste Marina Ovsyannikova tijdens een live nieuwsuitzending op een Russische staatszender geprotesteerd tegen de oorlog in Oekraïne. Komen tweets waarin zij de Russische bevolking zou oproepen tot protest van haarzelf? Nee, de tweets zijn afkomstig van een vals profiel.
Factcheck Factcheck Factcheck: Oekraïens winkelcentrum excuseerde zich in 2019 voor hakenkruis na vermeende computerhack Online circuleert een foto van een swastika in de hal van een Oekraïens winkelcentrum. Het beeld is echt maar niet recent. Het komt uit een video van februari 2019, en toont een trap met LED-lichtjes die tot een nazivlag zijn georkestreerd. Het winkelcentrum excuseerde zich voor het voorval, dat het gevolg was van een hacking van hun computersysteem.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden van 'valse' lijkzakken werden niet in Oekraïne gemaakt Online circuleert een video van wat een nieuwsbericht over Oekraïne lijkt te zijn. In de lijkzakken op de achtergrond is overduidelijk een levende persoon te zien. Het gaat om een gemanipuleerde video. De beelden werden niet in Oekraïne gemaakt. Ze zijn van een Oostenrijkse zender en tonen een klimaatprotest in Wenen.
Factcheck Factcheck Factcheck: twee jongste kerncentrales leveren niet meer dan 4 procent van onze energie, maar wel 17 procent van onze elektriciteit Volgens minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) leveren de twee jongste kerncentrales van ons land niet meer dan 2 of 3 procent van de energie die we verbruiken. Specialisten houden het op maximaal 4 procent. Het aandeel van die twee kerncentrales in de elektriciteit die we verbruiken, bedraagt wel 14 tot 17 procent.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze man is geen Amerikaanse journalist die in Oekraïne werd gedood Online circuleert een collage van twee tweets met het logo van de Amerikaanse nieuwszender CNN. In de tweets wordt dezelfde Amerikaanse man op twee verschillende momenten dood verklaard. De collage suggereert dat de berichtgeving van CNN niet betrouwbaar is. De tweets zijn echter afkomstig van nepaccounts, en de man op de foto is ook niet omgekomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, protest van taxichauffeurs in Barcelona is geen steun aan Canadese truckchauffeurs Op sociale media circuleert een video die een colonne Barcelonese taxichauffeurs toont. Is die colonne een blijk van steun aan het Canadese truckersprotest, zoals in de video wordt beweerd? Neen, daarmee heeft het niets te maken. De Barcelonese taxisector organiseerde het protest naar aanleiding van een dispuut met Uber.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat 'Belgische politici in het parlement 70 à 80 procent van hun tijd gsm gebruiken' Volgens een viraal Twitterbericht zouden Belgische politici tijdens parlementszittingen 70 tot 80 procent van de tijd op hun gsm bezig zijn. Het aangedragen bewijs daarvoor klopt niet. De vermelde percentages, die onderdeel uitmaken van een kunstproject met artificiële intelligentie, geven alleen aan hoe zeker het computermodel is dat het een gsm herkent. Niet hoeveel procent van de tijd een politicus die gsm gebruikt. Dat bevestigt ook de kunstenaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: Oekraïens leger haalt Russisch vliegtuig neer, maar gebruikt oude foto ter illustratie De officiële Twitteraccount van het Oekraïense leger gebruikt een foto om aan te kondigen dat het een Russisch gevechtsvliegtuig heeft neergehaald. Uit OSINT-analyse blijkt dat de Oekraïners effectief een Russische vliegtuig neerhaalden op 6 maart, maar de foto blijkt uit 2015.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, we gebruiken in rust maar een beperkt deel van onze ademcapaciteit '90 procent van de mensen gebruikt slechts 30 procent van hun ademcapaciteit', zo lazen we in De Zondag. En het klopt, met enige nuance.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Bild toonde beelden uit China bij berichtgeving over Oekraïne Volgens socialemediagebruikers heeft het Duitse Bild TV bij de berichtgeving over de oorlog in Oekraïne beelden gebruikt van een gasexplosie die in 2015 in China plaatsvond. Dat klopt. Bild heeft de fout ondertussen rechtgezet en heeft zich ervoor verontschuldigd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Oekraïners verkopen geen Russische tanks op eBay Volgens berichten op sociale media zouden Oekraïners een Russische legertank te koop aanbieden op de tweedehandssite eBay. Dat klopt niet. De advertentie waarvan screenshots worden gedeeld, blijkt een vervalsing.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen steunbetoging voor het Canadese truckersprotest Online circuleert een filmpje waarop een manifestatie ter ondersteuning van het Canadese truckersprotest tegen de coronamaatregelen te zien zou zijn. Dat klopt niet. De video toont de verwelkoming van de IJslandse nationale voetbalploeg na hun doortocht op het Europees Kampioenschap van 2016.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze radar kan geen stormen of tsunami's veroorzaken Op Telegram en Twitter gaat een foto van een Amerikaanse radarinstallatie viraal. Volgens sommige socialemediagebruikers kan de radar het weer beïnvloeden, volgens andere kan ze zelfs branden en tsunami's veroorzaken. Dat klopt niet. De radar detecteert raketaanvallen en maakt deel uit van een Amerikaans afweersysteem.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, RTL Nieuws plaatste geen oud filmbeeld bij bericht over de oorlog in Oekraïne Op sociale media wordt een vermeende Facebookpost van RTL Nieuws gedeeld. In dat bericht gebruikt de nieuwszender schijnbaar een twaalf jaar oud filmbeeld als illustratie bij een nieuwsbericht over de oorlog in Oekraïne. Maar de Facebookpost blijkt vervalst.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze foto toont recent oorlogsgeweld in Charkov Op sociale media circuleren volop foto's van het oorlogsgeweld in Oekraïne. Soms duiken echter ook oude beelden op uit andere, eerdere conflicten. Knack onderzocht een foto van een inslag in Charkov waarbij een projectiel een deel van de benen van een vrouw afrukte. Die foto blijkt correct en recent.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, migratie naar België bestaat niet voor 60 procent uit gezinshereniging '60 procent van de migratiestroom is gezinshereniging', zo stelde Theo Francken in Het Laatste Nieuws. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze Duitse winkel bood zijn klanten kortingen aan per vaccinatie Een foto van een Duits reclamebord waarop wordt uitgepakt met tien procent korting per vaccinatie wordt online gretig gedeeld. De foto is echt, net als de actie.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, in Vlaanderen is een ruime meerderheid voorstander van het openhouden van kerncentrales In een radio-interview zegt N-VA-voorzitter Bart De Wever dat in Vlaanderen 'een massale meerderheid' voorstander is van het openhouden van kerncentrales. Uit een peiling van 2021 blijkt inderdaad dat 66 procent van de ondervraagden het eens was met de stelling dat België 'ook na 2025 kerncentrales moet openhouden'.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze wietplantage werd niet ontdekt door storm Eunice Iemand deelt als grap een 'foto van een wietplantage die werd ontdekt door stormschade veroorzaakt door Eunice'. Sommigen trappen erin, maar de foto toont eigenlijk de ontdekking van een wietplantage in 2015 na een ontploffing. Oude foto's worden wel vaker gebruikt voor internetmoppen die vervolgens niet door iedereen als grap begrepen worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, krekels bevatten niet dubbel zoveel eiwitten als rundvlees 'Van krekels is bewezen dat ze dubbel zoveel eiwitten bevatten als rundvlees.' Dat lazen we in Goed Gevoel. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de ceo van Moderna heeft niet zijn ontslag gegeven Volgens een populair Facebookbericht zou de ceo van coronavaccinproducent Moderna onlangs zijn ontslag hebben aangeboden. Daarnaast zou hij voor 400 miljoen aan Moderna-aandelen hebben verkocht en zou hij zijn Twitter-account hebben verwijderd. Zijn Twitterprofiel bestaat inderdaad niet meer. De man heeft aandelen verkocht, zij het voor slechts voor een fractie van het vermelde bedrag. Van een ontslag is geen sprake.
Factcheck Factcheck Factcheck: Belgische afdeling AK-partij verspreidt gemanipuleerde foto van Erdogan De Belgische tak van de Turkse AK-partij verspreidt op Facebook een gemanipuleerde foto van de partijvoorzitter en president van Turkije, Recep Erdogan. Leidt Erdogan een massagebed, zoals het beeld laat zien? Neen, het blijkt te gaan om een foto uit Albanië in 2014 waaraan hij later is toegevoegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze tweet van Pfizer waarschuwt niet voor de gevolgen van een coronavaccinatie Online circuleert een tweet van Pfizer, waarin het farmabedrijf waarschuwt voor beentromboses. Vaccinsceptici zien in de tweet een bewijs dat het coronavaccin van Pfizer tromboses veroorzaakt. Daarvoor bestaat echter geen enkel bewijs. De tweet kadert in Pfizers 'No Time To Wait'-campagne die Amerikanen alert wil maken voor vroege tekenen van bloedklonters.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto's tonen geen 'nieuwe Barbie-set' Op sociale media circuleren foto's van een 'nieuwe Barbie-set'. Het blijkt te gaan om een internetgrap. De beelden tonen geen nieuwe set van Barbie-producent Mattel. Wel een set seksspeeltjes voor poppen geproduceerd door het Japanse merk Progress.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, wie Covid Safe Ticket op papier gebruikt, moet dringend de QR-code van zijn booster afdrukken Op sociale media tonen nogal wat mensen zich bezorgd over de geldigheid van hun coronavaccinatiecertificaat. 'Mensen die hun Covid Safe Ticket op papier tonen, moeten dringend de QR-code van hun booster laten afdrukken. De QR-code van de eerste prik begint te vervallen', waarschuwt een man op Facebook. Terecht: vanaf 1 maart verliest het vaccinatiecertificaat bij volwassenen na 5 maanden zijn geldigheid zonder boosterprik.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, NOS verzwijgt massaprotest in Brazilië niet Volgens berichten op sociale media zou de Nederlandse openbare omroep NOS een groot protest in Brazilië 'tegen de terreur' doodzwijgen. Om dat punt te maken, worden twee steunmanifestaties voor president Jair Bolsonaro aangehaald. De eerste, die van juni 2021 dateert en slechts enkele duizenden deelnemers telde, haalde het NOS-nieuws inderdaad niet. Over de tweede berichtte de omroep wel degelijk.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze dronebeelden tonen geen Canadees truckersprotest Dronebeelden van een nachtelijke samenkomst van voertuigen worden verkeerdelijk gelinkt aan het 'vrijheidskonvooi' van Canadese truckers tegen de coronamaatregelen. In werkelijkheid gaat het om beelden uit 2019 van een landbouwersprotest in Duitsland.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, niet alle Oostenrijkse coronamaatregelen worden vanaf 5 maart afgeschaft Volgens een post op sociale media zouden vanaf 5 maart alle Oostenrijkse coronamaatregelen worden opgeheven, waaronder de vaccinatieplicht. Dat klopt niet helemaal. Er is inderdaad sprake van verregaande versoepelingen vanaf 5 maart, maar aan de vaccinatieverplichting wordt voorlopig niet geraakt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, vier à vijf bedrijven hebben niet de hele voedingsindustrie in handen 'Vier à vijf bedrijven hebben de hele voedingsindustrie in handen.' Dat stelde Joachim Coens (CD&V) in De Krant van West-Vlaanderen. Maar het is ernstig overdreven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het Internationaal Strafhof in Den Haag heeft geen onderzoek geopend naar Bill Gates en Klaus Schwab Volgens een afbeelding die online circuleert zou het Internationaal Strafhof een onderzoek hebben geopend naar de Amerikaanse miljardair Bill Gates en naar de voorzitter van het Wereld Economisch Forum, de Duitser Klaus Schwab. De beklaagden zouden zich hebben bezondigd aan misdaden tegen de mensheid. Dat klopt niet. Een Britse advocate diende inderdaad een klacht in bij het Strafhof, maar dat opende vooralsnog geen onderzoek.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze Duitse boeren protesteren niet tegen de coronamaatregelen Bij een filmpje dat viraal gaat op Facebook en TikTok wordt in het bijschrift gesuggereerd dat er ook in Duitsland een protest is begonnen zoals het Canadese truckersprotest tegen de coronamaatregelen Dat klopt niet. Het filmpje toont een recent boerenprotest tegen een nieuw wetsontwerp over meststoffen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, in België zijn geen 'vijf kinderen jonger dan twaalf jaar' aan corona overleden In Knack zei kinderimmunoloog Isabelle Meyts vorige maand dat 'er in België vijf kinderen jonger dan twaalf jaar aan corona zijn overleden'. Het gezondheidsinstituut Sciensano noemt dat cijfer 'niet correct' maar kan om privacyredenen niet meer details geven. Het gezondheidsinstituut bevestigt wel de uitspraak uit een RTBF-reportage dat er in België twee kinderen jonger dan 5 jaar en twee 12-jarigen aan covid zijn overleden. Dat betekent dat er geen vijf maar twee kinderen jonger dan twaalf jaar zijn overleden als gevolg van covid-19.
Factcheck Factcheck Factcheck: tegenstanders coronabeleid misbruiken beelden van Italiaanse leraar die zichzelf in brand steekt Op sociale media worden video's en foto's gedeeld van een Italiaanse leraar die zichzelf in brand steekt. Volgens de bijschriften zou de man zou zijn job verliezen omdat hij niet gevaccineerd is. Daar blijkt niets van aan: de man is gevaccineerd en van een mogelijk ontslag is geen sprake.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze Braziliaanse trucks steunen niet het 'Freedom Convoy' Een video van Braziliaans truckersprotest zou steun illustreren voor het Canadese protest van truckers in Ottawa. Dat klopt niet. Het gaat om beelden van mei 2021, dus van voor het Canadese protest begin 2022. De truckers in Brasilia demonstreerden om hun president Jair Bolsonaro aan te moedigen.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat koffie met aspartaam het risico op depressie met 25 procent verhoogt 'Koffiedrinkers die aspartaam als zoetstof gebruiken, hebben 25 procent meer risico op depressie.' Dat lazen we in ABC Gezondheid. Maar een oorzakelijk verband kan niet hard gemaakt worden.
