Factcheck Factcheck Factcheck: Britse app om duurzaam vervoer te promoten was tijdelijk en niet verplicht Op sociale media is ophef ontstaan over een Britse app die naar verluidt ‘je bewegingen trackt om je aan te zetten duurzaam vervoer te gebruiken’. Die app was een tijdelijke actie, die afliep op 30 september, van de stad Sunderland en de app was niet verplicht. Een vergelijking die online wordt gemaakt met het Chinese sociaalkredietsysteem is kort door de bocht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen ‘Oekraïense acteurs verkleed als gewonden’ Op sociale media doen berichten de ronde die stellen dat beelden van Oekraïense oorlogsslachtoffers in Kiev in scène zijn gezet. Voor die stelling wordt geen bewijs geleverd, en er is ook nergens bewijs te vinden dat het om acteurs zou gaan. De beelden komen bovendien uit een tv-reportage die echte oorlogsslachtoffers toont.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, dit OCMW-document over inkomsten van cliënt is authentiek Op sociale media wordt een brief gedeeld die afkomstig zou zijn van het OCMW in Oud-Heverlee, waarin de geldbedragen staan opgelijst waarop een cliënt van dat OCMW recht zou hebben. De brief blijkt authentiek.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Poetin kreeg verjaardagswensen uit België van mensen met nepgeweren Op sociale media werd onlangs een video gedeeld van mensen met geweren die ‘vanuit België’ de Russische president Vladimir Poetin verjaardagswensen stuurden. De inmiddels verwijderde video is echt en toont Russischtaligen die airsoft spelen in Namen. De federale politie onderzoekt de beelden. Op Twitter circuleert een video waarin we 19 mannen en één vrouw in …
Factcheck Factcheck Factcheck: media hebben wel verslag uitgebracht over recente betoging in Parijs In een virale tweet wordt beweerd dat ‘de media’ en de Nederlandse publieke omroep NOS niet zouden hebben bericht over een recente betoging in Parijs. Het tegendeel is waar: zowel de NOS als andere media in de Lage Landen brachten het nieuws over de optocht in de Franse hoofdstad.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, TikTok-video toont geen ‘nucleaire aanval op Brussel’ Een virale video op TikTok toont een rookwolk boven Brussel. Volgens een opschrift zou het gaan om een ‘nucleaire aanval’. Nogal wat mensen blijken dat te geloven. Er is nochtans nog nooit een kernbom op Brussel gevallen. Mogelijk is de rookpluim afkomstig van een energiecentrale in Drogenbos.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘migrant’ werd niet in elkaar geslagen omdat hij ‘luide muziek speelde’ Op Twitter circuleert een video van geweld tegen een man die een publiek gebed zou storen met luide muziek. Het geluid bij de video is echter niet de live-opname. In de originele video is geen luide muziek hoorbaar. ‘Luide muziek’ is dus zeker niet de oorzaak van de agressie.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat acupunctuur effectiever is dan antidepressiva ‘Acupunctuur is effectiever bij behandeling van depressie dan orale antidepressiva.’ Dat lazen we in ABC Gezondheid. Maar daar is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de coronavaccins bevatten geen grafeenoxide In een oud filmpje dat online wordt gedeeld, stelt een man dat de coronavaccins grafeenoxide bevatten. Het is een claim die al langer circuleert en al vaker is weerlegd. De ingrediëntenlijsten van de coronavaccins zijn nochtans publiek, en grafeenoxide komt er niet in voor. Op 2 oktober verschijnt op de Facebookpagina Wakker België, die 1100 …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze kaart toont geen geheim tunnelnetwerk in Nederland Online circuleert een landschapskaart van het Nederlandse kustgebied. Daarop zijn rode lijnen te zien die volgens sommige socialemediagebruikers een tunnelnetwerk voor mensenhandel voorstellen. Dat klopt niet. De kaart is een toekomstverkenning van hoe Nederland er uit zou kunnen zien na een sterke stijging van de zeespiegel. Met de rode lijnen worden mogelijke toekomstige wegennetwerken voorgesteld. …
Factcheck Factcheck Factcheck: het is niet bewezen dat geur 75 procent van onze emoties bepaalt ‘75 procent van je emoties wordt bepaald door de geur die je op dat moment ruikt.’ Dat beweerde Evy Gruyaert in Het Laatste Nieuws. Maar het valt niet wetenschappelijk te bewijzen.
Nieuws Nieuws Factcheck: nee, Brits vaccinatiecentrum werd niet gesloten door een groep politieagenten Volgens de Nederlandse website 9 for News heeft een groep politieagenten en ex-soldaten een covidvaccinatiecentrum in het Engelse Bristol gesloten. Dat klopt niet helemaal. Het vaccinatiecentrum sloot enkele uren zijn deuren maar nam zelf dat besluit om de veiligheid te garanderen tijdens een protestactie tegen vaccinatie. Op 2 oktober publiceert de Nederlandse website 9 for …
Factcheck Factcheck Factcheck: niet alle gepensioneerden hebben recht op sociaal energietarief Tijdens een debat in het Vlaams Parlement verklaarde Vlaams viceminister-president Bart Somers (Open VLD) dat alle gepensioneerden recht zouden hebben op het sociaal tarief voor energie. Dat klopt niet, zoals Somers nog tijdens dezelfde zitting toegaf: alleen gepensioneerden met een inkomen onder een bepaalde grens hebben recht op dat verminderde tarief. Op 3 oktober verschijnt …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, gesuikerde energiedrankjes verhogen de kans op ADHD niet ‘Kinderen van 11 tot 15 die veel gesuikerde energiedrank drinken, hebben 66% meer kans op ADHD.’ Dat lazen we in ABC Gezondheid. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is niet het Azov-bataljon dat een Nederlandse vlag verbrandt Een video uit 2016 zou tonen dat mannen van het Oekraïense Azov-bataljon een Nederlandse vlag verbranden. De video is fake en wellicht gemaakt door Russische trollen. Al in 2016 werd bewezen dat het hier niet gaat om een echte video van het Azov-bataljon.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen video van Oekraïense kinderen die ‘de hymne van de Luftwaffe’ zingen Op sociale media wordt een video gedeeld waarin kinderen dansen op een Duitstalig lied. Volgens de bijschriften zou het gaan om de ‘onofficiële hymne’ van de Luftwaffe, maar dat klopt niet: het is een Bretons volkslied uit 1929 waarvan later ook covers in andere talen zijn gemaakt. Op 23 september tweet een man een video …
Factcheck Factcheck Factcheck: het Europese boostervaccin is wél getest op mensen Op sociale media circuleert het bericht dat het tweede boostervaccin tegen covid-19 alleen getest zou zijn op acht muizen. Dat klopt niet. Het vaccin is voor 99 procent hetzelfde als het vorige vaccin en werd wel degelijk ook onderworpen aan testen op mensen.
Factcheck Factcheck Factcheck: video toont gewelddadig Italiaans protest tegen extreemrechts politicus, niet tegen hoge elektriciteitsprijzen Online circuleert een video van wat een gewelddadig Italiaans protest tegen de stijgende elektriciteitsprijzen zou zijn. Volgens berichten op sociale media zou het protest in Genua hebben plaatsgevonden. Dat klopt niet. De video werd in 2019 in Bologna gemaakt en toont een protest tegen de extreemrechtse politicus Roberto Fiore. Op 19 september wordt in het …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Russen worden niet verplicht achteraan te zitten in Letse bussen Online circuleert een foto van een Lets-Russische sticker die zou aangebracht zijn in Letse bussen. Daarop staat te lezen dat Russischsprekenden achteraan in de bus moeten gaan zitten. De foto is echt, maar de sticker is niet door de Letse openbaarvervoermaatschappij aangebracht. Op 18 september wordt in het Nederlandse Telegramkanaal Berichten uit Donbass, dat 3000 …
Factcheck Factcheck Factcheck: video toont beelden uit Poolse stad Wroclav en geen feest in ‘door oorlog verscheurd Kiev’ Op sociale media doet een video van een straatfeest met Oekraïense vlaggen de ronde alsof het in Kiev zou zijn gefilmd. Dat klopt niet. De beelden tonen de Poolse stad Wroclaw en illustreren dus niet dat de Oekraïense hoofdstad niet zou lijden onder de oorlog.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de productie van biovoeding stoot niet 37 procent minder broeikasgassen uit ‘De productie van biovoeding stoot wel 37 procent minder broeikasgassen uit dan de traditionele landbouw.’ Dat lazen we in Plus Magazine. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet enkel Afrikaanse leiders moesten met bus naar begrafenis van de Queen Volgens berichten op sociale media moesten Afrikaanse leiders met de bus naar de begrafenis van de Britse koningin Elisabeth, terwijl de andere staatshoofden met hun eigen wagens mochten komen. Dat klopt niet. Aan alle genodigden was gevraagd om niet hun eigen vervoer te gebruiken. Enkel voor de Amerikaanse president werd een uitzondering gemaakt. Op Facebook …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit filmpje toont geen geweld in een Brusselse school Op Facebook gaat een filmpje viraal waarin leerlingen een klaslokaal flink op stelten zetten. Ze schreeuwen, gooien met papier en zelfs met stoelen en schoolbanken. De video zou gemaakt zijn in een Brusselse school, maar dat klopt niet: het gaat om oude beelden uit Brazilië. Op 17 september post een man een filmpje op zijn …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen ‘onblusbare autobatterijen’ Op Facebook circuleert een video van een brand van wagens op een goederentrein. De video zou aantonen dat ‘elektrische batterijen niet gedoofd kunnen worden’, maar dat klopt niet. De brand in de Nederlandse gemeente Etten-Leur, veroorzaakt door een kapotte bovenleiding, werd snel geblust.
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt niet dat ‘meer dan duizend wetenschappers en experten’ zeggen dat er geen klimaatnoodtoestand is Op sociale media wordt een ‘World Climate Declaration’ gedeeld, een verklaring waarin ‘meer dan 1000 wetenschappers en experten’ de wetenschappelijke consensus over de impact van de mens op de klimaatverandering ter discussie stellen. Alleen blijkt slechts een kleine minderheid van de ondertekenaars klimaatwetenschapper en zijn de claims in de verklaring al meermaals weerlegd. Op 19 …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen ‘Bill Gates-muggen met rugnummer’ Op TikTok doet een video de ronde van muggen die een rugnummer zouden hebben gekregen. Dat klopt niet. Het blijkt te gaan om bladluizen met natuurlijke vlekjes. Door een vorm van pareidolie, een psychisch verschijnsel waarbij herkenbare dingen (zoals cijfers) worden gezien in een willekeurige waarneming, lijkt er een nummer op hun lichaam te staan.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, insecten eten schaadt de gezondheid niet Volgens berichten op sociale media zouden insecten chitine bevatten, een stof die schadelijk zou zijn voor de mens. Specialisten bevestigen dat insecten die stof bevatten, maar benadrukken dat chitine een vezel is. Vezels zijn niet schadelijk voor de mens, wel integendeel: we hebben ze nodig om gezond te blijven. Op 7 september deelt een man …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze Tesla-gebruiker kan een brandstofgenerator gebruiken voor noodgevallen Op sociale media circuleert een foto van een Tesla met een brandstofgenerator als aanhangsel. De foto is echt en toont een particulier geval in de Verenigde Staten. Experten hebben bedenkingen over het nut van deze ‘hybride’ Tesla: zo’n generator laadt traag, is niet ecologisch en kan niet laden tijdens het rijden.
Factcheck Factcheck Factcheck: Zwitserse affiche die oproept tot verklikken van medeburgers is niet echt maar gefotoshopt Op sociale media circuleert een poster die van de Zwitserse overheid zou zijn, waarin wordt opgeroepen om Zwitserse burgers te verklikken die hun huis boven de negentien graden verwarmen. De afbeelding is gemanipuleerd. Het Zwitserse federale departement voor Energie zegt dat de overheid nooit zulke posters heeft verspreid. Op 12 september verspreidt een Nederlandstalige Twitteraccount …
Factcheck Factcheck Factcheck: één ‘rondje’ van een windmolen kan een huishouden een dag doen draaien ‘Eén rondje van de wieken van een windmolen op zee levert evenveel stroom als een huishouden per dag nodig heeft’, zo schreef Vlaams Parlementslid Els Ampe (Open VLD) op Twitter. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen vluchtelingenstroom van Turkije naar Duitsland in 2022 Online circuleert een video van wat een karavaan met Syrische vluchtelingen zou zijn die op dit moment vanuit Turkije op weg zou zijn naar Duitsland. Het gaat echter om oude beelden. De video werd gemaakt in oktober 2015 aan de Sloveens-Kroatische grens.
Nieuws Nieuws Factcheck: geen bewijs voor bewering dat Brigitte Macron vroeger een man was Op het internet circuleert al langer het gerucht dat Brigitte Macron, de vrouw van de Franse president Emmanuel Macron, als man geboren zou zijn. Daarvoor bestaat geen enkel bewijs. Er bestaan wel authentieke krantenberichten uit 1953 over de geboorte van Brigitte Trogneux, zoals de meisjesnaam van de Franse first lady luidt. Op 30 augustus brengt …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is niet de Queen die kinderen voert alsof het dieren zijn Op sociale media circuleert een video van de recent overleden Britse koningin Elizabeth II die kinderen zou voederen alsof het dieren zijn. Dat klopt niet. Het gaat over een video uit 1899 of 1900 waarin Franse vrouwen muntjes werpen naar kinderen in het huidige Vietnam. De Queen was toen nog niet geboren.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze runderen stierven niet na vaccinatie, maar door virusziekte nodulaire dermatose Op sociale media doet een video met kadavers van koeien de ronde. De dode dieren worden in verband gebracht met vaccinatie. Volgens journalisten die ter plaatste waren, zijn de runderen echter gestorven door een ziekte veroorzaakt door een virus.
Factcheck Factcheck Factcheck: roodharigen hebben een andere perceptie van pijn ‘Roodharigen hebben een lagere pijngrens’, zo lazen we in AD. Daar zijn wetenschappelijke aanwijzingen voor, al is het geen eenduidig verhaal.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het covid safe ticket is niet opnieuw verplicht vanaf 1 november Op Telegram circuleert een screenshot van de website van het Belgische restaurant Zuster Agnes. Daarop staat vermeld dat het vanaf 1 november verplicht zou zijn om een Covid Safe Ticket te tonen wanneer je een horecazaak binnengaat. Dat klopt niet. Het gaat om een screenshot van vorig jaar, toen het CST op 1 november 2021 werd ingevoerd. Dat bevestigen de restaurantuitbaters. Horeca Vlaanderen ontkent dat de herinvoering van het CST op tafel ligt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet hoe EU-politici uitbundig hun loon vieren Op Twitter circuleert een video waarin EU-politici uitbundig hun loon aan het vieren zouden zijn. Dat klopt niet. De beelden zijn gemaakt tijdens de laatste dag van het World Forum of Democracy 2021 en tonen EU-parlementsleden die dansen tijdens een concert van de Bosnische band Dubioza Kolektiv. Op sociale media wordt een video gedeeld van …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, vaccinscepticus Robert F. Kennedy won geen rechtszaak bij het Amerikaanse Hooggerechtshof Online circuleert de bewering dat de Amerikaanse vaccinscepticus Robert F. Kennedy een rechtszaak bij het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten heeft gewonnen tegen ‘alle farmaceutische lobbyisten’. Het Hof zou hebben geoordeeld dat de mRNA-vaccins tegen covid-19 onherstelbare schade veroorzaken. Dat klopt niet. Zo’n rechtszaak heeft nooit plaatsgevonden. Het gaat om een vals bericht, dat Kennedy …
Factcheck Factcheck Factcheck: onvoldoende eenduidigheid over de evolutie van de gemiddelde leeftijd van kankerpatiënten ‘De gemiddelde leeftijd van kankerpatiënten wordt almaar lager’, zo stelde Ann Van den Broeck in Het Laatste nieuws. Maar die stelling moet stevig genuanceerd worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto van een blikje Coca-Cola is niet echt Online circuleert een foto van een blikje Coca-Cola waarop de boodschap ‘Probeer minder wit te zijn’ te lezen valt. De foto is echter getrukeerd. Het frisdrankbedrijf dat Coca-Cola produceert, heeft nooit blikjes met dergelijke boodschap op de markt gebracht. Op 4 augustus wordt een foto van een blikje Coca-Cola gepost in de Telegramgroep ‘De Gulden …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het aandeel van het transport in de CO2-uitstoot van voeding bedraagt gemiddeld 10 procent Minder dan 10 procent van de CO2-uitstoot van onze voeding komt van het transport, zegt docent klimaatgeschiedenis Pieter Boussemaere in Humo. Dat gemiddelde komt uit een studie van de Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek VITO. Andere experten betwisten dat er een algemeen percentage te plakken valt op die CO2-impact. Die varieert enorm per voedingsproduct, afhankelijk …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen echte foto van societyfiguur Ghislaine Maxwell met de rechter die de huiszoeking bij Trump goedkeurde Op Telegram circuleert een foto waarop te zien is hoe societyfiguur Ghislaine Maxwell, de ex-vriendin van zedendelinquent en miljardair Jeffrey Epstein, schijnbaar de voeten masseert van de Amerikaanse rechter Bruce Reinhart. Dat is de man die de huiszoeking goedkeurde die begin augustus plaatsvond in het buitenverblijf van voormalig Amerikaans president Donald Trump. De afbeelding blijkt …
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Oekraïne graandepots in de Donbas in brand heeft gestoken Volgens een Russisch-Spaanse influencer zouden Oekraïense strijdkrachten in de Donbas graanopslagplaatsen in brand hebben gestoken. Daarvoor bestaat geen bewijs. Volgens verschillende betrouwbare nieuwsbronnen zijn Russische troepen verantwoordelijk voor het verbrande graan.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, je slaapplaats heeft geen invloed op je slaapkwaliteit Volgens een artikel in de Nederlandse krant De Telegraaf zou je slaapplaats in bed invloed hebben op je slaapkwaliteit. Dat is kletskoek, zeggen wetenschappers.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Henry Kissinger deze uitspraak deed Online circuleert een vermeende uitspraak van voormalig Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken Henry Kissinger over verplichte vaccinatie. De man zou de uitspraak gedaan hebben tijdens een toespraak voor de ‘Raad voor Eugenetica van de Wereldgezondheidsorganisatie’. Zo’n raad bestaat echter niet. Woordvoerders van Kissinger ontkennen ook formeel dat de man ooit zo’n uitspraak zou hebben gedaan. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, studie bewijst niet dat er twintig keer meer mensen sterven van de kou dan van de hitte ‘Er sterven in het Westen twintig keer meer mensen van de kou dan van de hitte’, zegt politicus Jean-Marie Dedecker in een interview met Humo. Daarvoor bestaat geen bewijs. Dedeckers uitspraak blijkt gebaseerd op een verouderde en niet representatieve studie, die oorzakelijke verbanden suggereert waar er geen zijn. Op 16 augustus verschijnt in Humo een …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze foto's bewijzen niet dat chemtrails echt bestaan Op Telegram circuleren foto’s van piloten die poseren met stoffen badges waarop boodschappen zoals #TeamChemtrail en ‘Spray and Pray’ te lezen vallen. Verschillende socialemediagebruikers zien de foto’s als bewijs dat ‘chemtrails’ echt bestaan. Dat klopt niet. De foto’s werden uit hun humoristische context getrokken. Wat sommigen ‘chemtrails’ noemen zijn in realiteit condensatiesporen van vliegtuigen. Op …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, alcohol versterkt de schadelijke effecten van zonlicht ‘Wanneer je alcohol drinkt, verbrand je sneller’, zo lazen we in Het Laatste Nieuws. En het klopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Duits boekhoudkantoor geeft de voorkeur aan niet-gevaccineerde sollicitanten Volgens een Vlaamse Facebookpost zou een Duits boekhoudkantoor in zijn zoektocht naar nieuw personeel expliciet de voorkeur geven aan niet-gevaccineerde kandidaten. Dat is inderdaad wat het bedrijf schrijft in een vacature. Specialisten waarschuwen voor mogelijke inbreuken op de privacy- en discriminatiewetgeving. Op 25 juli plaatst een Vlaamse vrouw onderstaande post op Facebook (hier gearchiveerd). In …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, 18 gram paddenstoelen per dag halveert de kans op kanker niet ‘Het eten van 18 gram paddenstoelen per dag is al voldoende om het kankerrisico met bijna de helft te verlagen’, zo lazen we in ABC Gezondheid. Maar die conclusie is overdreven.
