Factcheck Factcheck Factcheck: deze foto van het echtpaar Biden en Volodymyr Zelensky is gemanipuleerd Naar aanleiding van het bezoek van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky aan de Verenigde Staten gaat een bewerkte foto van Zelensky, zijn Amerikaanse ambtgenoot Joe Biden en de Amerikaanse first lady Jill Biden viraal.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, er is geen plaats te veel in de Vlaamse kinderopvang Tijdens een debat over de Vlaamse begroting zegt Vlaams Parlementslid Ilse Malfroot (Vlaams Belang) dat er in de kinderopvang ‘plaatsen te veel’ zijn. Ze trekt die conclusie uit de vaststelling dat niet alle beschikbare plaatsen volledig zijn ingevuld. Volgens specialisten is dat ook niet mogelijk. ‘De realiteit is dat niet alle ouders die opvang zoeken ook plaats vinden. Verschillende studies bevestigen dat er minstens 6000 plaatsen te weinig zijn.’
Factcheck Factcheck Factcheck: onbekenden plaatsten omleidingsbord met Frans-Arabische tekst op Brussels kruispunt Socialemediagebruikers delen een foto van een Frans-Arabisch signalisatiebord in Brussel. Sommigen vragen zich af of het om een echt, officieel bord gaat, of dat het beeld bewerkt is. Officieel is het bord in elk geval niet, maar het gaat ook niet om een bewerkt beeld. Op de foto staat een omleidingsbord dat onbekenden op een …
Factcheck Factcheck Factcheck: zetelverwarming heeft nauwelijks impact op rijbereik elektrische auto In een artikel dat onlangs in Het Nieuwsblad verscheen, stellen specialisten dat stoel- en stuurverwarming niet knagen aan de batterij of het rijbereik van een elektrische auto. Een Knack-lezer stelde zich daar vragen bij. De impact van zetelverwarming op de actieradius blijkt inderdaad niet helemaal onbestaande, maar het gaat om een verwaarloosbaar verlies.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de traditionele media hebben de tweets waarin Trump zijn aanhangers tot kalmte opriep niet genegeerd Online circuleren twee tweets die voormalig Amerikaans president Donald J. Trump op 6 januari 2021, de dag van de bestorming van het Capitool, de wereld in stuurde. In de boodschappen maant hij zijn supporters aan tot kalmte. Volgens socialemediagebruikers zouden de reguliere media geen melding gemaakt hebben van de tweets. Dat laatste klopt niet. Verschillende Amerikaanse en internationale media hebben de tweets in hun berichtgeving vermeld.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Nieuw-Zeelanders moesten geen ‘bewijs van inhalatiekamer’ voorleggen tijdens Spaanse griep Op Facebook circuleert een foto van ‘inhalatiekamers’ in Nieuw-Zeeland tijdens de Spaanse griep. De foto is echt, maar toont een plek in Australië in 1919 waar werknemers een zinksulfaatoplossing konden inademenen tegen de Spaanse griep. Dat burgers verplicht werden om een bewijs hiervan voor te leggen om met de trein te kunnen reizen, klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen recent Braziliaans protest tegen verkiezingsuitslag, maar viering onafhankelijkheidsdag Online circuleert een video van wat een manifestatie zou zijn tegen de verkiezing van Lula da Silva als nieuwe president van Brazilië. Dat klopt niet. De video toont een massagebed in Rio De Janeiro dat plaatsvond tijdens de viering van de Braziliaanse onafhankelijkheidsdag op 7 september dit jaar. Op 13 december retweet een Nederlandstalige man …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze afbeelding geeft niet het vliegverkeer boven Qatar weer Op sociale media circuleert een afbeelding waarop het vliegverkeer boven Qatar te zien zou zijn. Dat klopt niet. De afbeelding is een cartoon van de Qatarese cartoonist Saad Almuhanadi. De cartoon verscheen op 15 november, in de Qatarese krant Al-Watan. Op 13 december deelt de Franstalige ecologische Facebookpagina Permavenir een afbeelding van wat het vliegverkeer …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, geen stijging van plotse sterfgevallen in Duitsland in 2021 Volgens de website Ninefornews zou in Duitsland sinds 2021 het aantal ‘plotselinge en onverwachte’ sterfgevallen 'geëxplodeerd’ zijn. Dat klopt niet. Die claim is een verkeerde interpretatie van onvolledige data van een artsenvereniging. De officiële doodsoorzakenstatistieken voor 2021 laten geen merkbare stijging zien qua plotse sterfgevallen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze scooters werden niet afgedankt vanwege een versleten batterij Op sociale media doet een filmpje de ronde waarin een ‘scooterkerkhof’ te zien is. Volgens de bijschriften zou het gaan om elektrische scooters die zijn afgedankt omdat hun batterij defect is en het te duur is om ze te vervangen. Dat klopt niet: het gaat om elektrische deelscooters in China, die van de weg zijn gehaald omdat er een overaanbod is op de Chinese markt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, elektrische wagens worden niet binnenkort verboden wegens stroomtekort Op sociale media circuleert een artikel met de titel ‘Elektrische auto’s worden binnenkort verboden vanwege stroomtekort’. Dat klopt niet helemaal. De stelling is gebaseerd op een Zwitsers wetsvoorstel dat in de maak is. Volgens dat voorstel zou bij een stroomtekort het privégebruik van elektrische wagens tijdelijk tot noodzakelijke verplaatsingen kunnen worden beperkt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, het blussen van een elektrische auto vraagt veel meer water, maar geen twintig keer meer Het blussen van een elektrische auto vraagt twintig keer meer water dan het blussen van een auto met brandstofmotor, lezen we in verschillende (online) artikels. Het blussen zelf vergt voor iedere auto ongeveer evenveel water, maar een elektrisch voertuig moet daarna nog urenlang worden gekoeld in een container, en precies voor dat laatste is een grote hoeveelheid extra water nodig. Maar 'twintig keer meer' is sterk overdreven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen recente diefstal van fietsen uit een Brusselse sportwinkel Op Facebook circuleert een video van mensen die fietsen stelen uit een Decathlon-sportwinkel. De beelden worden in verband gebracht met de recente rellen in Brussel na overwinningen van Marokko op het wereldkampioenschap voetbal. Dat is onterecht. De beelden zijn in de Spaanse stad Barcelona gemaakt en dateren van 2020.
Factcheck Factcheck Factcheck: het geweld in deze video heeft niets te maken met trans vrouw die penis toont Op sociale media gaat een video viraal waarin een gewelddadige scène met drie vrouwen te zien is. Volgens de bijschriften zou het gaan om een gevecht in Brazilië, ontstaan nadat een trans vrouw een geslachtsdeel had getoond aan een meisje. Die interpretatie blijkt verzonnen. De ruzie had een andere oorzaak, zo blijkt uit getuigenissen in …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, er werden anti-NAVO-slogans geroepen in Athene (maar niet in deze video) Op sociale media circuleert een video van een demonstratie in Athene. Volgens het bijschrift zouden er slogans geroepen worden tegen de NAVO. Dat klopt niet voor de video die circuleert. In andere video’s van dezelfde optocht op 17 november 2022 was dat echter wél het geval.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, website verkoopt geen mensenvlees tegen klimaatverandering Op TikTok gaat een video viraal over het Human Meat Project. Op hun website zou mensenvlees verkocht worden. Dat klopt niet. Het gaat om conceptuele kunst. De gedachteoefening is puur fictief, maar wordt op sociale media voor waar aangenomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, niet 80 maar 46 procent van de Oekraïense vluchtelingen in Nederland werkt ‘In Nederland werkt 80 procent van de Oekraïense vluchtelingen’, zei N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever onlangs in een interview op Radio 1. Dat blijkt een overschatting. De vergelijking maken met België blijkt onmogelijk, bij gebrek aan officiële of volledige cijfers. Op 30 november geeft N-VA-voorzitter en Antwerps burgemeester Bart De Wever een interview …
Factcheck Factcheck Factcheck: cultuurparticipatie kan leerwinst opleveren maar die valt moeilijk in maanden uit te drukken ‘De Britse toolkit zegt dat leerlingen drie maanden sneller vooruitgaan als er op school aan cultuureducatie wordt gedaan’: dat stelde Pedro De Bruyckere in De Standaard. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het klopt niet dat 14 Afrikaanse landen de helft van hun exportinkomsten moeten afdragen aan Frankrijk Een virale video waarin de Italiaanse premier Giorgia Meloni stelt dat 14 Afrikaanse landen de helft van hun exportinkomsten moeten afdragen aan Frankrijk in ruil voor het drukken van geld, klopt niet. Wat wel klopt is dat de landen, die lid zijn van de CFA franc-zone, in ruil voor een vaste wisselkoers van hun eigen …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen recent Braziliaans protest tegen de verkiezingsuitslagen, maar viering Onafhankelijkheidsdag Online circuleert een video van een Braziliaanse massamanifestatie die op 15 november tegen de verkiezingsresultaten zou hebben plaatsgevonden. Dat klopt niet. De video toont een manifestatie voor de Braziliaanse Onafhankelijkheidsdag die op 7 september plaatsvond. Op 16 november post een man een 21 seconde durende video op Facebook van een massamanifestatie in Brazilië (hier gearchiveerd). …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen foto van de kleinste vogel ter wereld Online circuleert een foto van wat een zunzuncito, het kleinste vogeltje ter wereld, zou zijn. Dat klopt niet. Op de foto zien we een miniatuurbeeldje van een vogel met totaal andere kenmerken. Dat beeldje werd gemaakt door een Bulgaars-Amerikaanse kunstenares.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Braziliaanse microcefalie-uitbraak werd niet door vaccin veroorzaakt Online circuleert de bewering dat de Braziliaanse uitbraak van microcefalie, die plaatsvond in 2015, door een vaccin tegen kinkhoest, tetanus en difterie werd veroorzaakt. Dat klopt niet. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat het zikavirus, overgedragen door besmette muggen, aan de oorsprong van de uitbraak lag. Op 20 november post een Twittergebruiker een afbeelding van een …
Factcheck Factcheck Factcheck: het is niet bewezen dat wortels vandaag vijf keer minder vitaminen bevatten ‘We moeten nu vijf wortels eten om het aantal vitaminen binnen te krijgen dat vroeger in één wortel zat’: dat beweerde Lily Joan Roberts in Goed Gevoel. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: ‘Minstens één hoogbegaafde leerling per klas’ blijkt overschatting ‘In elke klas zit minstens één hoogbegaafd kind’, lezen we in verschillende nieuwsmedia. Dat blijkt een overschatting: volgens specialisten heeft ongeveer 2,5 procent van de bevolking een IQ van minstens 130, wat beschouwd wordt als de grens voor hoogbegaafdheid. Op de website sociaal.net verscheen op 22 september een artikel met als titel ‘Hoogbegaafde kinderen en …
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat Oekraïens pantservoertuig beschilderd is met hakenkruis Volgens een aantal socialemediagebruikers en websites staat een hakenkruis geschilderd op een Oekraïens pantservoertuig dat te zien is in een Duitse tv-reportage. Hoewel het om een onscherpe video gaat, lijkt op de ingezoomde beelden inderdaad een hakenkruis te zien. Het videofragment is geknipt uit een reportage over wapens die het Russische leger in Oekraïne heeft …
Factcheck Factcheck Factcheck: Argentijns jongetje stierf aan dubbele longontsteking, niet aan covidvaccin Op Facebook en WhatsApp circuleert het bericht dat een Argentijnse jongen die het gezicht was van een promotiecampagne voor vaccinaties plots zou zijn overleden. Dat klopt gedeeltelijk. De jongen is overleden en hij was het gezicht van een campagne, maar niet van een campagne voor de coronavaccins. Hij stierf aan een dubbele longontsteking, wat geen bijwerking van de vaccins is.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont niet ‘de maan gezien vanuit de Alpen’ Op sociale media circuleert een spectaculaire video van een enorme maan met een rode schijn boven een berglandschap. De video is een vervalsing. We zien een afbeelding van Mars die geplakt werd op andere beelden. Een schoolvoorbeeld van nepbeelden die makkelijk te ontmaskeren zijn.
Factcheck Factcheck Factcheck: het is niet bewezen dat saffraan beter werkt dan antidepressiva ‘Saffraan vaak beter dan antidepressiva: dat lazen we op ABC Gezondheid. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nepnieuws over Oekraïense voetbalfans in Qatar ontmaskerd Een reportage van Al Jazeera zou tonen hoe drie Oekraïense voetbalsupporters werden opgepakt nadat ze nazistische slogans verspreidden in WK-gastland Qatar. Daar klopt niets van. Het gaat om een nepreportage afkomstig van een Russisch Telegramkanaal.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de Franse president Macron werd niet geslagen na APEC-conferentie Socialemediagebruikers delen een video van de Franse president Emmanuel Macron die geslagen wordt. Velen denken dat het om recente beelden gaat, maar dat klopt niet. De beelden zijn echt, maar tonen een incident dat op 8 juni 2021 plaatsgreep. Een man sloeg Macron in het gezicht. Op 20 november post een Twittergebruiker een filmpje van …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, een neusinfectie veroorzaakt geen alzheimer Volgens een artikel dat op het internet circuleert, zou een infectie in de neus de ziekte van Alzheimer kunnen uitlokken. Onzin, reageren experten. Er is geen bewijs voor de hypothese dat alzheimer een infectieziekte zou zijn. Bovendien is de studie waarop het artikel is gebaseerd van twijfelachtig wetenschappelijk allooi. Op de Facebookpagina ’Wetenschap in Beeld’, …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, brandnetels zijn niet de derde meest voedzame plant ter wereld ‘Brandnetels staan op de derde plaats van voedzaamste plant ter wereld’: dat beweerde Saartje Vandendriessche in De Krant van West-Vlaanderen. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen foto van Klaus Schwab op de G20 in Bali Op sociale media wordt een foto gedeeld waarop Klaus Schwab, de voorzitter van het Wereld Economisch Forum (WEF), te zien zou zijn op de G20-top voor regeringsleiders in Bali. De foto werd echter gemaakt op de ASEAN-conferentie in Cambodja. Op 14 november post een Vlaamse man onderstaande tweet, die hij daarna ook op Facebook plaatst. …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Nancy Pelosi werd niet gearresteerd Volgens socialemediaberichten zou de Amerikaanse parlementsvoorzitter Nancy Pelosi gearresteerd zijn. Een video waarin de politica onder begeleiding naar een auto wordt gebracht, zou dat moeten bewijzen. We zien in de video echter niets anders dan de voor Pelosi gebruikelijke beveiligingsmaatregelen, die door sommigen onterecht worden verward met een arrestatie. Op 4 november plaatst een Nederlandstalige man …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, onverwerkt verdriet dringt niet door tot in je DNA Wie zei het? Kinesist Tom De Prest in Het Laatste Nieuws Is het waar? ‘Dat onverwerkt verdriet doordringt tot in je DNA klopt volgens experts niet helemaal. Verdriet kan wél een chemisch proces op gang brengen dat de aanmaak van eiwitten door de genen beïnvloedt. We beoordelen de stelling daarom als eerder onwaar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Peruaanse autoriteiten verwijderen geen 5G-antennes Volgens berichten op sociale media zou de Peruaanse overheid 5G-antennes verwijderen, nadat inwoners in de nabijheid van de masten covidsymptomen zouden hebben gekregen. Het filmpje dat de claim moet bewijzen toont echter de ontmanteling van een illegaal geplaatste communicatie-antenne die niets te maken heeft met 5G. De video werd bovendien al in 2019 opgenomen, nog …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit filmpje toont geen ‘live fraude’ bij de Amerikaanse midterms Op sociale media circuleert een filmpje waarin zou te zien zijn hoe een medewerker van een Amerikaans stembureau bij de tussentijdse verkiezingen live op TV stembiljetten zou aanpassen. Dat is niet het geval. Wat we zien is hoe de man, geheel volgens de wettelijk vereiste procedure, de achterkant van de stembiljetten parafeert alvorens die aan de kiezers worden overhandigd.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, naar schatting 20 procent van de bevolking heeft een beperking ‘20 procent van de mensen heeft een beperking’: dat beweerde Vlaams parlementslid Karin Brouwers (CD&V). En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen Oekraïens trouwfeest waar de nazigroet wordt gedaan Op sociale media circuleert een foto van een trouwfeest met een Oekraïense vlag waarbij een nazigroet wordt uitgevoerd. Het blijkt te gaan om een gemanipuleerde foto: de Oekraïense vlag werd toegevoegd. In werkelijkheid zien we een foto uit Rusland van 2016 of eerder.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, map van Britse premier Sunak veranderde niet ‘magisch’ van kleur Op Telegram en Twitter circuleert een oude Sky News-reportage van de kersverse Britse premier Rishi Sunak waarin een map die hij draagt van kleur lijkt te veranderen. Ze is eerst rood en dan groen. Het fragment roept vragen op over beeldmanipulatie bij de media. De reportage is echt en bevat een montagetruc om de nood aan een ‘groene begroting’ te benadrukken.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen opnames van een Oekraïense nepvideo geregisseerd door Sean Penn Online circuleert een video van wat een filmopname zou zijn van een ‘fake’ Oekraïense oorlogsvideo, geregisseerd door de Amerikaanse acteur-regisseur Sean Penn. Dat klopt niet. De beelden tonen de opnames van de film Invasion Planet Earth uit 2013. Op sociale media circuleert een video van wat de opnames zouden zijn van een Oekraïense nepoorlogsvideo. De …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, hoofd van het Oekraïense leger draagt geen armband met hakenkruis Volgens socialemediagebruikers zou het hoofd van het Oekraïense leger een armband dragen waarin een swastika is verwerkt. Dat zou te zien zijn op een foto die de man zelf online postte. Maar dat klopt niet. Het gaat om twee gekruiste schakels, die door de slechte fotokwaliteit vervormd zijn. Sinds 13 oktober circuleert op Telegram een …
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewezen verklaring voor tijdelijk oogprobleem Katy Perry Een filmpje waarin de Amerikaanse zangeres Katy Perry tijdens een optreden haar rechteroog tot twee keer toe niet open krijgt, gaat viraal. Sommige socialemediagebruikers zien in Perry’s oogprobleem een bijwerking van het coronavaccin, maar daarvoor bestaat geen enkel bewijs. Perry’s oogprobleem is bovendien een typisch symptoom van een oogaandoening waaraan de zangeres naar eigen zeggen …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, oud-ruimtevaarder Buzz Aldrin heeft de maanlanding niet ontkend Online circuleert een video waarin de Amerikaanse oud-ruimtevaarder Buzz Aldrin de maanlanding zou ontkennen. Dat klopt niet. Het fragment is uit zijn context gehaald. Op Telegram circuleert een video waarin voormalig Amerikaans ruimtevaarder Buzz Aldrin zou ontkennen dat de maanlanding ooit heeft plaatsgevonden (hier gearchiveerd). Aldrin en Neil Armstrong landden op 20 juli 1969 als …
Factcheck Factcheck Factcheck: Amerikaanse gezondheidsdienst CDC heeft coronavaccins opgenomen in basisvaccinatieschema, maar dat maakt ze nog niet verplicht P-Magazine kopte vorige week dat de Amerikaanse gezondheidsdienst CDC het coronavaccin verplicht wil maken voor baby’s vanaf 6 maanden. Dat klopt niet helemaal. De CDC heeft de coronavaccins op 20 oktober toegevoegd aan het aanbevolen vaccinatieschema voor kinderen en volwassenen, maar over een verplichting spreekt de CDC nergens. ‘Waarom CDC coronavaccin wil verplichten voor baby's …
Factcheck Factcheck Factcheck: deze beelden tonen gevolgen van ontploffing in Libanese haven, niet van NAVO-bombardement In maart circuleerde op sociale media een video van een verwoest Beiroet, met de bewering dat het zou gaan om beelden afkomstig uit de Oekraïense stad Charkiv. Uit factchecks bleek dat de beelden inderdaad uit de Libanese hoofdstad Beiroet afkomstig waren. Dezelfde video circuleert nu opnieuw, maar dit keer met de boodschap dat we de …
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, Australische overheid kan begrafeniskosten dodelijke vaccinslachtoffers terugbetalen In recente socialemediaposts en op alternatieve websites wordt gesteld dat de Australische overheid de begrafeniskosten van dodelijke vaccinslachtoffers zou vergoeden. Dat klopt, maar de Australische regering zegt daarmee niet dat de coronavaccins dodelijk zouden zijn, zoals de geciteerde bronnen schrijven. Op 10 oktober post een man onderstaand bericht in de publieke Facebookgroep ‘ForumLand - Forum …
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze beelden tonen geen Frans protest tegen de NAVO en de oorlog in Oekraïne Op sociale media circuleert een video van een woelige protestbetoging die in Parijs zou hebben plaatsgevonden. De betoging zou tegen de NAVO en de oorlog in Oekraïne gericht zijn. Dat klopt niet. De protestmars, die afgelopen zondag inderdaad in Parijs werd gehouden, wilde meer aandacht vragen voor de stijgende levensduurte en de klimaatopwarming. Op 16 …
Factcheck Factcheck Factcheck: het klopt dat melatonine voor klassieke slapeloosheid doorgaans zinloos is ‘Melatonine slikken voor het slapen onnodig en gevaarlijk’: dat lazen we in AD. En het klopt, al is enige nuance nodig.
