Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat autisme in Vlaanderen veel vaker wordt vastgesteld dan in de buurlanden ‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden’: zo beweerde Lieven Boeve in Humo. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze twee gestrande potvissen werden niet gedood door offshore windturbines Op Twitter wordt een foto gedeeld van twee gestrande potvissen. Volgens socialemediagebruikers zouden de twee aan hun einde zijn gekomen door offshore windturbines. Dat klopt niet. De foto werd genomen in januari 2016, in de Engelse badplaats Skegness. Beide dieren overleden nadat ze de weg kwijt waren geraakt en door stress waren gestrand. Er is geen bewijs dat offshore windturbines, of de installatie ervan, walvissen zouden doden.
Factcheck Factcheck Factcheck: Belgische koeien stoten minder CO₂ uit dan Argentijnse, maar het exacte verschil is moeilijk te becijferen ‘Een Vlaamse of Belgische koe stoot twee keer minder CO₂ uit dan een Argentijnse’, verklaarde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi vorige maand in De Tijd en De Zevende Dag. Experten bevestigen dat Argentijnse koeien meer CO₂ uitstoten dan Belgische, maar het exacte verschil is moeilijk te berekenen.
Factcheck Factcheck Factcheck: fragment uit oude speech van Obama is uit context getrokken Socialemediagebruikers zijn verontwaardigd over een video waarin voormalig Amerikaans president Barack Obama lijkt te stellen dat ‘doorsnee mannen en vrouwen te bekrompen zijn’ en hun rechten zouden moeten afstaan aan een soeverein. Maar de video is misleidend en toont een bewerkte versie van de speech, die hij in 2014 in Brussel hield. In de originele video zien we dat Obama net het omgekeerde zegt van wat hem wordt toegedicht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ledverlichting bedreigt uw online veiligheid niet Volgens een video op TikTok kan de overheid u via ledverlichting controleren en kan ze zo zelfs huishoudtoestellen afschakelen. Daarvoor is geen bewijs. De video toont een tekening van lifi, een soort wifi via licht. Die technologie wordt amper toegepast en heeft niets te maken met het internet of things.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, uw kat herkent uw hoog kattenstemmetje Op Instagram circuleren video’s die stellen dat katten liever hebben dat u babytaal tegen hen spreekt. Voor die stelling is een wetenschappelijke basis. Maar niet alles wat in de video wordt verteld, klopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, dienstwagen van Vlaams minister Lydia Peeters (Open VLD) kost 2365 euro per maand [GRAFIEK] Volgens Vlaams Parlementslid Jos D'Haese (PVDA) zou Vlaams minister Lydia Peeters met de duurste bedrijfswagen rondrijden van de Vlaamse regering. Dat klopt. Al liggen de prijzen van de dienstwagens van sommige van haar collega's niet veel lager.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen slimme winkelkarren van Aldi Op sociale media circuleert een foto van ‘slimme winkelwagentjes’ die zouden gebruikt worden in de eerste ‘Smart Store’ van supermarktketen Aldi in Nederland. De karretjes op de foto hebben niets met Aldi te maken: het gaat om winkelwagens die werden ontworpen door een Amerikaanse start-up en in 2021 werden getest in een supermarkt in Cincinnati.
Factcheck Factcheck Factcheck: een glas warm water drinken helpt niet voor de stoelgang ‘Begin de dag met een glas warm water, dat stimuleert de stoelgang. Warm water spoelt alles weg wat vastzit’: dat lazen we in De Telegraaf. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: westerse media hebben wel bericht over antioorlogsbetogingen in Londen en Berlijn Volgens een veelgelezen post op Twitter zouden westerse media de antioorlogsbetogingen van 25 en 26 februari in Londen en Berlijn genegeerd hebben. Dat klopt niet. Diverse Europese media hebben uitgebreid over die betogingen bericht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Yuval Noah Harari en het WEF willen de vrije wil niet afschaffen Op Twitter circuleert een gemanipuleerde foto van de Israëlische historicus Yuval Noah Harari met de quote: 'Het tijdperk van de vrije wil is voorbij’. De foto bevat foute informatie over de relatie tussen Harari, het WEF en de VN. Bovendien is de quote volledig uit zijn context gerukt.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat dit insectenkookboek geschreven is door echtgenote van Klaus Schwab Online circuleert een afbeelding van insectenkookboek dat geschreven zou zijn door de echtgenote van WEF-voorzitter Klaus Schwab. Het boek is echt, en was te koop op Amazon. Maar het Wereld Economisch Forum ontkent dat de organisatie zelf, voorzitter Schwab of zijn echtgenote iets te maken hebben met het kookboek.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 1 op de 10 Britse vrouwen neemt ontslag als gevolg van de menopauze ‘1 op de 10 vrouwen neemt ontslag door de menopauze’, schrijft een loopbaancoach op haar website, en dat blijkt te kloppen. Volgens recent Brits onderzoek heeft, van alle vrouwen die werken tijdens de menopauze, 1 op de 10 haar job opgezegd als gevolg van menopauzesymptomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: screenshot artikel over Groen is getrukeerd Online circuleert een screenshot van een artikel op Het Laatste Nieuws, waarin wordt geopperd dat politieke partij Groen ‘piano’s racistisch vindt’ en daarom minder zwarte pianotoetsen wil. Dat klopt niet. Het gaat om een getrukeerde afbeelding.
Factcheck Factcheck Factcheck: levensstijl kan dementie terugdringen, maar 40 procent is een overschatting ‘40 procent van alle dementiegevallen kunnen we vertragen of zelfs voorkomen door een gezonde levensstijl’, lazen we in De Morgen. En het klopt deels, al is nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen brand ‘in een van de grootste Europese chemiefabrieken’, maar een brandende salamifabriek Op Twitter circuleert een video van een brand in Verona. Het zou gaan om ‘een van de grootste chemiefabrieken van Europa’ die in lichterlaaie staat. Dat klopt niet. We zien de recente brand van een salamifabriek in Italië.
Factcheck Factcheck Factcheck: geslagen, aangereden en in het gezicht geschoten door Iraanse politie [RECONSTRUCTIE] Iraanse parlementsleden bestempelden een video van buitensporig politiegeweld als een vervalsing. Knack onderzocht de beelden waarin een man wordt geslagen, aangereden en in het gezicht geschoten. De video is echt. Het slachtoffer overleefde. Waarschuwing: harde beelden.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Greta Thunberg negeert de treinramp in Ohio niet Een meme stelt dat klimaatactiviste Greta Thunberg zich niet zou uitlaten over de treinramp in Ohio waarbij chemicaliën lekten. Dat klopt niet. Via haar Twitteraccount communiceerde ze al meermaals over de ramp.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat dieren aardbevingen kunnen voorspellen Onmiddellijk na de verwoestende aardbeving in Turkije en Syrië doken video's op waarin dieren de ramp leken te voorspellen. Wetenschappers vonden tot nu toe echter geen sluitend bewijs dat dieren aardschokken ruim op voorhand kunnen voelen aankomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Ierse overheid verspreidde geen flyer met uitgaansverbod voor meisjes Op sociale media worden foto’s gedeeld van een flyer die stelt dat Ierse meisjes ‘s avonds binnen moeten blijven, omdat ‘nieuwkomers de Ierse culturele normen nog niet gewoon zijn’. De flyer zou zijn verspreid door de Ierse overheid. Dat klopt niet. Het gaat om een vervalsing.
Factcheck Factcheck Factcheck: nepvideo met speech van Biden over ufo’s maakt gebruik van nagebootste stem Op Twitter en TikTok doet een video de ronde van Joe Biden die een persconferentie geeft over ufo’s boven het Amerikaanse grondgebied. De video is nep. De stem van de Amerikaanse president werd nagebootst. Mogelijk werd daarbij gebruik gemaakt van artificiële intelligentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 50 minuten lopen per week verkleint de kans op een hartaanval ‘Drie keer per week 17 minuten joggen reduceert risico op hartaanval met de helft’: dat lazen we in Flair. En het klopt, al is enige nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, reguliere media zwijgen treinramp in Ohio niet dood Een Twittervideo zou een treinramp in de Amerikaanse staat Ohio tonen die de reguliere media doodzwijgen. Dat laatste klopt niet. Over de ramp met een goederentrein vol chemicaliën in de gemeente East Palestine werd uitvoerig bericht bij nieuwsmedia in binnen- en buitenland.
Factcheck Factcheck Factcheck: dit artikel over ongevaccineerden werd niet gepubliceerd op wetenschapssite The Conversation Online circuleert een screenshot van een artikel waarin wordt gesteld dat ‘ongevaccineerden ons niet genoeg voor de gevolgen van de coronavacccins hebben gewaarschuwd’. Het artikel lijkt te zijn verschenen op de wetenschapssite The Conversation. Dat klopt niet: het artikel staat op een website die vooral clickbait publiceert.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen protest om ontslag Zelensky te eisen, maar manifestatie na moord op Slovaakse journalist Online circuleert een video van wat een Oekraïense manifestatie zou zijn om het ontslag van de Oekraïense president Zelensky te eisen. Dat klopt niet. De video is een compilatie van verschillende protesten die in 2018 en 2019 plaatsvonden in de Slovaakse hoofdstad Bratislava. Aanleiding voor de manifestaties was de dubbele moord op de Slovaakse journalist Ján Kuciak en zijn vriendin Martina Kušnírová.
Factcheck Factcheck Factcheck: bepaalde insecten mogen aan voeding worden toegevoegd, maar niet ‘stiekem’ Volgens berichten op sociale media mogen voedingsproducenten voortaan ‘stiekem’ insecten in hun producten verwerken. Het klopt dat de door de Europese Unie goedgekeurde insectensoorten in voedingsproducten verwerkt mogen worden. Maar die insecten moeten altijd uitdrukkelijk vermeld worden in de ingrediëntenlijst.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen beelden van de recente aardbeving in Turkije Online circuleren beelden waarvan socialemediagebruikers menen dat ze de recente Turks-Syrische aardbeving tonen. Dat klopt niet. Het gaat om beelden van de aardbeving in de Turkse stad Izmir die op 30 oktober 2020 plaatsvond.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat video met ‘bodybag’ in Rusland te linken is aan vaccins Een Russische TikTok-video van een vermeende bodybag werd meer dan 700.000 keer bekeken. Toen die video opdook in Argentinië, werd hij in verband gebracht met coronavaccins. Knack hielp Argentijnse factcheckers bij hun onderzoek, maar kon geen bewijs vinden dat de beelden verband houden met een vaccinatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: koolstofstokken om leidingwater te zuiveren zijn nutteloos Een advertentie voor ‘actieve houtskool’ claimt dat het product chloor, kwik, benzeen en bepaalde residuen van insecticiden en herbicide kan verwijderen uit drinkwater. Volgens specialisten klopt dat, maar zitten die stoffen helemaal niet in ons leidingwater.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video werd niet kort voor de Turks-Syrische aardbeving gemaakt Online circuleert een video van een vreemd verschijnsel in de lucht. De video zou in Turkije, net voor de aardbeving gemaakt zijn. Maar dat klopt niet. Het gaat om een oude video van de lancering van de Russische Sojoez-ruimtecapsule.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze reclameboodschap werd niet vertoond in hartje Berlijn Online circuleert een video van een antioorlogsvideo die in hartje Berlijn zou zijn vertoond. Dat klopt niet. De video is gemanipuleerd en toont in de originele versie reclame voor een Londense kunstorganisatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: duiven lossen bij een huwelijk kan bij wet verboden zijn, maar niet altijd ‘Duiven lossen bij huwelijksplechtigheid is bij wet verboden’: dat stelde Gents schepen Isabelle Heyndrickx (CD&V). En het klopt deels.
Factcheck Factcheck Factcheck: nepaccount over ‘Turks aardbevingsnieuws’ ontmaskerd Een video die een instortend gebouw zou laten zien tijdens de recente aardbeving in Turkije, toont in werkelijkheid de afbraak van een gebouw in Saudi-Arabië. De Twitteraccount die de misleidende video verspreidde, had voor de aardbeving nauwelijks volgers en is verbonden aan een webshop die gadgets verkoopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deze video toont een instorting na de recente aardbeving in Turkije Op Twitter worden beelden gedeeld van een flatgebouw dat instort. Volgens het bijschrift werd de video gemaakt in Turkije, na de recente aardbeving daar. Heel wat twitteraars twijfelen daaraan en denken dat de beelden ouder zijn. Maar ze zijn wel degelijk na de recente aardbeving gemaakt.
Nieuws Nieuws Factcheck: nee, deze video toont niet de recente aardbeving in Turkije Op Twitter werd een video van een instortend gebouw al meer dan een half miljoen keer bekeken. De beelden worden in verband gebracht met de recente aardbeving in Turkije. Ze tonen echter een gebouw dat instortte in de Amerikaanse staat Florida in 2021.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, arrestatie van Greta Thunberg was niet fake Op sociale media gaat een video viraal die de ‘fake arrestatie’ van Greta Thunberg in het Duitse dorp Lutzerath zou tonen. Die arrestatie was niet fake: Thunberg werd er samen met andere activisten opgepakt tijdens een demonstratie tegen de uitbreiding van een bruinkoolmijn. Dat is te zien in een reportage van Reuters, waaruit de virale video is geknipt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, je moet een herbruikbare plastic zak geen 1.000 keer hergebruiken voor zelfde CO2-uitstoot als wegwerpzakje ‘Er is al aangetoond dat je zo'n herbruikbare zak 1000x moet hergebruiken vooraleer de CO2 uitstoot gelijk is aan die van een wegwerpzakje’: dat tweette voormalig N-VA-Kamerlid Peter Dedecker. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: foto van verpakking coronavaccin uit 2018 is bewerkt Op sociale media circuleren beelden waarop de verpakking te zien is van een coronavaccin dat zou geproduceerd zijn in 2018. Volgens coronasceptici het bewijs dat de pandemie gepland was. Maar de beelden zijn bewerkt: de datum werd later toegevoegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat deze Amerikaanse tanks op weg zijn naar Oekraïne Online circuleren verschillende video’s van treintransporten met Amerikaanse pantservoertuigen. Volgens sommige socialemediagebruikers zou het transport naar Oekraïne op weg zijn. Maar daar is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, insecten eten verhoogt de kans op kanker niet Berichten op sociale media stellen dat insecten die als voeding voor de mens worden aangeboden, stoffen bevatten ‘waar kankercellen graag gebruik van maken’. Maar er bestaat geen bewijs dat het eten van insecten de kans op kanker verhoogt.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze gewonde vrouw werd niet aangevallen door George Floyd Online circuleert een foto van een zwaar toegetakelde vrouw, die het slachtoffer zou zijn van een gewapende inbraak, gepleegd door Black Lives Matter-icoon George Floyd. Dat klopt niet. De vrouw op de foto is de Amerikaanse Andrea Sicignano. Zij werd in december 2018 na een avondje uit in Madrid mishandeld en verkracht, blijkt uit een Facebookgetuigenis van de vrouw zelf. De vrouw klaagde ondertussen het misbruik van haar foto’s bij de verspreiding van desinformatie aan.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze Australische man belaagde niet 'de dokter die familielid een dodelijk covidvaccin had toegediend' Online circuleert een video waarin een man een koppel in een auto belaagt. Volgens het commentaar bij de video is de bestuurder van de auto een dokter die een familielid van de man een covid-19-vaccin zou hebben toegediend. Het familielid zou daarop overleden zijn. Voor die beweringen is echter geen bewijs. Dat de man die hij aanvalt een dokter is, of dat een familielid zou overleden zijn ten gevolge van een vaccinatie tegen covid-19, is evenmin bewezen.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, de druk op de spoeddiensten is fors hoger dan voor de coronacrisis In een interview met Humo zegt een Antwerpse spoedarts dat de druk op de spoeddiensten sinds corona met 20 procent is toegenomen. Dat klopt grofweg: in vergelijking met 2019 noteren de ziekenhuizen waarover wij cijfers hebben een stijging van het aantal spoedpatiënten die oploopt tot 23 procent.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, modebedrijf Hugo Boss schenkt geen 100.000 militaire uniformen aan Oekraïne Volgens socialemediaposts zou het Duitse kledingmerk Hugo Boss 100.000 militaire uniformen aan het Oekraïense leger doneren. Dat klopt niet. Het modebedrijf bevestigt dat het om nepnieuws gaat.
Factcheck Factcheck Factcheck: er is een verband tussen pikante voeding en overlevingskans, maar met veel nuance ‘Langer en gezond leven met pikante voeding’: dat kopte ABC Gezondheid. Het klopt deels, maar moet sterk genuanceerd worden.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, één op de vijf vrouwen krijgt te maken met partnergeweld Volgens Het Nieuwsblad zou één op vijf vrouwen te maken krijgen met partnergeweld. Een Knack-lezer trekt dat cijfer in twijfel, maar het klopt, zo blijkt uit verschillende Europese en Belgische onderzoeken. In ons land krijgt volgens een studie uit 2017 zelfs één op drie vrouwen ooit te maken met een of andere vorm van partnergeweld.
Factcheck Factcheck Factcheck: TikTok-account ‘politie Elsene’ is fake Op TikTok circuleert een video van een auto van de stad Brussel die verkeerd geparkeerd staat. De video lijkt afkomstig van een officiële account van de Brusselse politie, maar dat klopt niet. Het gaat om een nepaccount die onderzocht wordt door de lokale recherche.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, de EU zegt niet dat je slechts 45 gram insecten per keer mag eten Volgens berichten op sociale media zou de EU hebben vastgelegd dat je slechts 45 gram insecten per keer zou mogen eten. Dat klopt niet: er is geen EU-regelgeving die dat zegt. De socialemediaberichten baseren zich op onjuiste informatie van een Nederlandse website met voedingsadvies, die ondertussen is verwijderd.
Factcheck Factcheck Factcheck: er is een verband tussen meer masturberen en minder kans op prostaatkanker * Wie zei het?Seksuologe Michelle Hufkens in Goed GevoelIs het waar?Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er een associatie is tussen geregeld ejaculeren -- onder meer door masturbatie -- en een verlaagd risico op prostaatkanker. We beoordelen de stelling dus als waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze poster over stikstofvoetafdruk komt niet van het WEF Op Twitter circuleert een poster met het logo van het Wereld Economisch Forum (WEF) die reclame lijkt te maken voor een ‘Programma ter vermindering van de stikstofvoetafdruk’. Maar de afbeelding is bewerkt en komt niet van het WEF. Bovendien beschikt het WEF niet over een dergelijk programma.
