Factcheck Factcheck Factcheck: een kiwi helpt niet tegen slaapproblemen ‘Moeite om in slaap te komen? Eet een kiwi’, zo lazen we in De Telegraaf. Maar volgens experts is het verband minimaal en eet je voor het slapengaan best zo weinig mogelijk.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video van een windturbine die in tweeën kraakt door een storm is niet echt Socialemediagebruikers delen een video van een windturbine die verwoest wordt door een storm. Ze vrezen dat de Noordzee in de toekomst vol brokstukken van turbines zal komen te liggen. Maar de video is niet echt. Het gaat om een computeranimatie.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Nederland heeft niet de hoogste perinatale sterfte van Europa Intensivist Elisabeth De Waele (UZ Brussel) stelde onlangs in een podcast dat Nederland de hoogste perinatale sterfte heeft van Europa. Dat klopt niet. Nederland bevindt zich eerder in de Europese middenmoot.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, niet 70 procent van het Nederlandse supermarktpersoneel is minderjarig In een radio-interview zei een ACV-vakbondsvrouw onlangs dat 70 procent van het personeel in de Nederlandse supermarkten jonger is dan 18 jaar. Dat klopt niet. Volgens betrouwbare bronnen zit 71,7 procent van de supermarktmedewerkers in de leeftijdscategorie 15-24 jaar en is 36,6 procent jonger dan 18.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze voor doodslag gearresteerde man is niet de broer van George Floyd Online circuleert een foto van Dejywan Floyd, een Amerikaan die een vrouw doodschoot omdat die zijn auto bijna had aangereden. Volgens socialemediagebruikers zou Dejywan Floyd de broer zijn van George Floyd. Maar dat klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, het WEF legt geen voedselbeperking op Volgens een artikel op Frontnieuws zou het Wereld Economisch Forum ‘regeringen bevelen te beginnen met voedselbeperking om klimaatverandering te bestrijden’. Dat klopt niet. Het WEF werkt samen met een organisatie die steden verbindt die strijden tegen de klimaatverandering, maar van bindende maatregelen is geen sprake.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen enscenering van de oorlog in Oekraïne maar een opname van een Letse kortfilm Online circuleert een video waarin de filmopname van een oorlogsscène te zien is. Volgens socialemediagebruikers zou de video bewijzen dat de Russische inval in Oekraïne in scène is gezet. Dat klopt niet. De video toont de filmopnames van de kortfilm ‘Nadija’, die door de Oekraïense cineast Artem Kocharyan wordt geregisseerd. De opnames vonden plaats in Letland.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen ontploffing van een elektrische auto Op sociale media circuleert een video van wat een ontploffing van een elektrische wagen zou zijn. Dat klopt niet. De auto die in de video ontploft, reed op gas. Opgelet: deze factcheck bevat gruwelijke beelden.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, uit schildluis gewonnen kleurstof E120 kan in slagroomgebak zitten In een Facebookgroep wordt gewaarschuwd voor geplette schildluizen in slagroomgebak van de Nederlandse supermarktketen Jumbo. Volgens de ingrediëntenlijst bevat het product de kleurstof E120, die inderdaad uit de cochenilleluis wordt gewonnen en aan heel wat voedingsmiddelen wordt toegevoegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video toont geen ontploffing van een Tesla Online circuleert een video van verschillende ontploffingen op een autosnelweg. Volgens socialemediagebruikers zouden we de explosie van een elektrische auto van het merk Tesla zien. Dat klopt niet. Het gaat om een voertuig dat 119 gasflessen vervoerde. Die flessen kwamen tot ontploffing na een aanrijding met een passagiersbus.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video van achtergelaten afval werd niet in België opgenomen Online circuleert een video waarin rondslingerend afval te zien is, dat door migranten na een voedselbedeling achtergelaten zou zijn. Volgens de socialemediagebruiker die de video postte zouden de beelden in België gemaakt zijn. Dat klopt niet. De video werd drie jaar geleden gemaakt, in de Parijse wijk Porte d’Aubervilliers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit is geen jeugdfoto van Angela Merkel, Theresa May en Dalia Grybauskaitė Online circuleert een oude jeugdfoto van voormalig Duits bondskanselier Angela Merkel. De meisjes naast haar op de foto zouden de voormalige Britse premier Theresa May en de voormalige Litouwse president Dalia Grybauskaitė zijn. Dat klopt niet. Het gaat om een oude jeugdfoto van Merkel met twee onbekende vriendinnetjes.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Mieke Vogels kreeg geen uittredingsvergoeding van 432.000 euro Op sociale en reguliere media circuleert het bericht dat ex-Vlaams Parlementslid Mieke Vogels (Groen) een uittredingsvergoeding van 432.000 euro kreeg. Dat klopt niet. Een fout van een journalist in 2014 ligt aan de basis van het hardnekkige gerucht. Het juiste bedrag zou 75.000 euro bedragen, maar we kregen voorlopig geen inzage in de exacte cijfers van het Vlaams Parlement.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, strijd tegen fiscale fraude kan 8 tot 12 miljard euro per jaar opleveren * Wie zei het? Jeremie Vaneeckhout (Groen)* Is het waar? Betrouwbare studies bevestigen dat de strijd tegen fiscale fraude 8 tot 12 miljard euro extra per jaar kan opleveren, al gaat het slechts om theoretische schattingen. We beoordelen de uitspraak van Vaneeckhout daarom als eerder waar.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, voorleesmoment door dragqueen in Brugge kostte geen 16.000 euro Volgens voormalig Kamerlid Dries Van Langenhove betaalde de stad Brugge 16.000 euro voor een dragqueen die verhalen voorlas aan jonge kinderen. Dat is misleidend. De voorleessessie vormde een onderdeel van het kunstenfestival Queer Was Here, dat in zijn geheel 16.000 euro kostte.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze video bewijst niet dat Joe Biden een masker draagt Een Twittervideo waarop we de Amerikaanse president Joe Biden op de rug zien werd 2,3 miljoen keer bekeken. Het beeld zou bewijzen dat de president een masker draagt. Dat klopt niet. We zien huidplooien in zijn nek die door het zeer contrastrijke beeld feller lijken.
Factcheck Factcheck Factcheck: deze afbeelding van Julian Assange is gemaakt met AI Op het internet circuleert een foto van WikiLeaks-klokkenluider en internetactivist Julian Assange. Volgens de bijschriften zou het gaan om een recent beeld, gemaakt in de Londense gevangenis waar Assange al vier jaar opgesloten zit. Dat klopt niet. Het gaat om een vervalste foto, gemaakt met artificiële intelligentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat het kruid fenegriek het libido verhoogt ‘Fenegriek verhoogt het libido’, zo lazen we in ABC Gezondheid. Maar er is onvoldoende wetenschappelijke evidentie.
Factcheck Factcheck Factcheck: viraal pleidooi voor cashgeld bevat onjuistheden Op sociale media circuleert een pleidooi voor het gebruik van cashgeld. Terwijl 50 euro cash altijd 50 euro zou blijven, zou er na opeenvolgende elektronische betalingen amper nog iets van die 50 euro overblijven. Klopt niet, zeggen specialisten: een bankbiljet blijft niet eeuwig circuleren zoals de tekst suggereert, ook aan contante betalingen zijn kosten verbonden en de transactiekosten voor elektronische betalingen liggen een stuk lager dan het bericht stelt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, deeltijds werk kan bijdragen tot de productiviteit ‘Deeltijds werk is productiever’, zo lazen we in Plus Magazine. Het klopt deels, al is er nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, door zeespiegelstijging bedreigde Malediven bouwde vier luchthavens Op Twitter circuleren berichten over de eilandengroep Malediven. Hoewel de Maldivische regering in 2009 nog onder water vergaderde als alarmkreet tegen de opwarming van de aarde, zou het land recenter vier nieuwe luchthavens hebben gebouwd. Die info klopt, maar doet sommigen twijfelen aan de opwarming van de aarde en de stijging van de zeespiegel.
Factcheck Factcheck Factcheck: tabak is dubbel zo ongezond als alcohol In het duidingsprogramma De Afspraak zei arts Marleen Finoulst onlangs dat roken ‘honderden keren’ ongezonder is dan alcohol drinken. Dat cijfer is niet hard te maken. Wanneer al het alcoholgebruik in rekening wordt gebracht is het eerder dubbel zo ongezond.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, ontwennen van gsm kan leiden tot lichamelijke stress ‘Studies tonen aan dat iemand wiens gsm wordt afgenomen soortgelijke ontwenningsverschijnselen krijgt als iemand die afkickt van drugs’, zo lazen we in Goed Gevoel. Het klopt deels, al is er nuance nodig.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Time waarschuwde in de jaren 1970 niet voor de afkoeling van Amerika In een Facebookfilmpje hekelt een Antwerpse ondernemer de ‘apocalyptische onheilstijdingen’ over het klimaat. In de jaren 1970 zou Time nog voor de afkoeling van Amerika hebben gewaarschuwd, stelt de man, en dat wil hij bewijzen met enkele Time-covers uit die periode. Alleen baseert hij zich op een verkeerde interpretatie van die covers.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, een theelepel honing helpt niet tegen een kater ‘Theelepel honing zeer doeltreffend tegen kater’, zo raadde een artikel op Kotplanet aan. Maar het is zwaar overdreven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze zwemsters maakten geen apart podium als statement tegen transvrouw Op Facebook en Twitter deelde Europees Parlementslid Tom Vandendriessche een foto van drie wedstrijdzwemsters die een aparte podiumfoto lieten maken, zonder de (trans) winnares erbij. Dat was echter geen protestactie, zoals Vandendriessche suggereert.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, gefluorideerde tandpasta is niet ongezond of schadelijk Fluoride in tandpasta zou slecht zijn voor je gezondheid, stelt de Nederlandse website Leef Bewust. Het goedje zou giftig zijn en dommer maken. Dat klopt niet, zeggen experten. Het gehalte fluoride in tandpasta is niet schadelijk. Gefluorideerde tandpasta beschermt tegen tandrot.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen ‘adelaars gedood door windturbines’ Op Twitter en Facebook doet een foto de ronde van dode vogels, die zouden zijn omgekomen door de wieken van windmolens. Dat klopt niet. Het gaat om zeearenden waarvan een deel omkwam door loodvergiftiging.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘oversterfte’ bij kinderen niet gelinkt aan coronavaccins [GRAFIEK] Ondernemer Vincent Vandeputte stelt dat er een correlatie is tussen vermeende oversterfte bij kinderen en de coronavaccinatie. Dat klopt niet. Vooral bij Europese kinderen jonger dan vijf zien we iets hogere sterftecijfers en zij werden niet gevaccineerd. In België is er geen sprake van oversterfte bij kinderen.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat een plantaardig dieet voor meer of betere erecties zorgt Volgens een veelbekeken YouTube-video zou een vegan dieet zorgen voor frequentere en betere erecties. Het kleinschalige experiment waaruit die conclusie wordt getrokken is echter niet wetenschappelijk verantwoord. Voor de stelling dat vlees mijden de erecties verbetert, bestaat geen bewijs.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ‘ontgiften’ helpt niet bij psoriasis ‘Ontgiftig uw lichaam bij psoriasis’, zo raadde een artikel op ABC Gezondheid aan. Maar dit helpt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Nederlandse regering wil geen 3000 boeren onteigenen Volgens een video op Twitter zou de Nederlandse regering 3000 boeren willen onteigenen tegen 2030. Dat klopt niet. De Nederlandse regering wil 3000 piekbelasters minder stikstof doen uitstoten, maar legt hen geen onteigening op en het gaat niet enkel om landbouwbedrijven.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Moderna produceerde geen covid-19-vaccin voor uitbraak pandemie Op socialemediakanalen circuleert een interviewfragment met de ceo van farmabedrijf Moderna, Stéphane Bancel. Dat fragment is volgens sommigen het bewijs dat de coronapandemie gepland was. Bancel lijkt namelijk te zeggen dat Moderna al in 2019, nog voor de pandemie, 100.000 dosissen van zijn coronavaccin zou hebben geproduceerd. Dat klopt niet. Bancel heeft het over andere vaccins van het bedrijf.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat Biden provocatieve uitspraak deed na speech over neergeschoten luchtobjecten Online circuleert een video van Amerikaans president Joe Biden, waarin te horen is hoe hij na een persconferentie ogenschijnlijk toegeeft dat hij gelogen heeft tegen de pers. Het incident zou veroorzaakt zijn door een microfoon die nog openstond. Maar in de originele video komen de uitspraken niet terug. De audio werd waarschijnlijk achteraf aan de beelden, waarin werd geknipt, toegevoegd.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ledverlichting zendt geen microgolfstralen uit Volgens een video op TikTok kan ledverlichting uw gezondheid schaden door gevaarlijke microgolfstralingen. Volgens experts klopt dat niet. Ledverlichting stoot een dergelijke straling niet uit. Bovendien zijn er strenge Europese normen wat straling betreft.
Factcheck Factcheck Factcheck: niet bewezen dat autisme in Vlaanderen veel vaker wordt vastgesteld dan in de buurlanden ‘Autisme wordt bij ons veel vaker vastgesteld dan in de buurlanden’: zo beweerde Lieven Boeve in Humo. Maar er is geen bewijs voor.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, deze twee gestrande potvissen werden niet gedood door offshore windturbines Op Twitter wordt een foto gedeeld van twee gestrande potvissen. Volgens socialemediagebruikers zouden de twee aan hun einde zijn gekomen door offshore windturbines. Dat klopt niet. De foto werd genomen in januari 2016, in de Engelse badplaats Skegness. Beide dieren overleden nadat ze de weg kwijt waren geraakt en door stress waren gestrand. Er is geen bewijs dat offshore windturbines, of de installatie ervan, walvissen zouden doden.
Factcheck Factcheck Factcheck: Belgische koeien stoten minder CO₂ uit dan Argentijnse, maar het exacte verschil is moeilijk te becijferen ‘Een Vlaamse of Belgische koe stoot twee keer minder CO₂ uit dan een Argentijnse’, verklaarde CD&V-voorzitter Sammy Mahdi vorige maand in De Tijd en De Zevende Dag. Experten bevestigen dat Argentijnse koeien meer CO₂ uitstoten dan Belgische, maar het exacte verschil is moeilijk te berekenen.
Factcheck Factcheck Factcheck: fragment uit oude speech van Obama is uit context getrokken Socialemediagebruikers zijn verontwaardigd over een video waarin voormalig Amerikaans president Barack Obama lijkt te stellen dat ‘doorsnee mannen en vrouwen te bekrompen zijn’ en hun rechten zouden moeten afstaan aan een soeverein. Maar de video is misleidend en toont een bewerkte versie van de speech, die hij in 2014 in Brussel hield. In de originele video zien we dat Obama net het omgekeerde zegt van wat hem wordt toegedicht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, ledverlichting bedreigt uw online veiligheid niet Volgens een video op TikTok kan de overheid u via ledverlichting controleren en kan ze zo zelfs huishoudtoestellen afschakelen. Daarvoor is geen bewijs. De video toont een tekening van lifi, een soort wifi via licht. Die technologie wordt amper toegepast en heeft niets te maken met het internet of things.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, uw kat herkent uw hoog kattenstemmetje Op Instagram circuleren video’s die stellen dat katten liever hebben dat u babytaal tegen hen spreekt. Voor die stelling is een wetenschappelijke basis. Maar niet alles wat in de video wordt verteld, klopt.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, dienstwagen van Vlaams minister Lydia Peeters (Open VLD) kost 2365 euro per maand [GRAFIEK] Volgens Vlaams Parlementslid Jos D'Haese (PVDA) zou Vlaams minister Lydia Peeters met de duurste bedrijfswagen rondrijden van de Vlaamse regering. Dat klopt. Al liggen de prijzen van de dienstwagens van sommige van haar collega's niet veel lager.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, dit zijn geen slimme winkelkarren van Aldi Op sociale media circuleert een foto van ‘slimme winkelwagentjes’ die zouden gebruikt worden in de eerste ‘Smart Store’ van supermarktketen Aldi in Nederland. De karretjes op de foto hebben niets met Aldi te maken: het gaat om winkelwagens die werden ontworpen door een Amerikaanse start-up en in 2021 werden getest in een supermarkt in Cincinnati.
Factcheck Factcheck Factcheck: een glas warm water drinken helpt niet voor de stoelgang ‘Begin de dag met een glas warm water, dat stimuleert de stoelgang. Warm water spoelt alles weg wat vastzit’: dat lazen we in De Telegraaf. Maar het klopt niet.
Factcheck Factcheck Factcheck: westerse media hebben wel bericht over antioorlogsbetogingen in Londen en Berlijn Volgens een veelgelezen post op Twitter zouden westerse media de antioorlogsbetogingen van 25 en 26 februari in Londen en Berlijn genegeerd hebben. Dat klopt niet. Diverse Europese media hebben uitgebreid over die betogingen bericht.
Factcheck Factcheck Factcheck: nee, Yuval Noah Harari en het WEF willen de vrije wil niet afschaffen Op Twitter circuleert een gemanipuleerde foto van de Israëlische historicus Yuval Noah Harari met de quote: 'Het tijdperk van de vrije wil is voorbij’. De foto bevat foute informatie over de relatie tussen Harari, het WEF en de VN. Bovendien is de quote volledig uit zijn context gerukt.
Factcheck Factcheck Factcheck: geen bewijs dat dit insectenkookboek geschreven is door echtgenote van Klaus Schwab Online circuleert een afbeelding van insectenkookboek dat geschreven zou zijn door de echtgenote van WEF-voorzitter Klaus Schwab. Het boek is echt, en was te koop op Amazon. Maar het Wereld Economisch Forum ontkent dat de organisatie zelf, voorzitter Schwab of zijn echtgenote iets te maken hebben met het kookboek.
Factcheck Factcheck Factcheck: ja, 1 op de 10 Britse vrouwen neemt ontslag als gevolg van de menopauze ‘1 op de 10 vrouwen neemt ontslag door de menopauze’, schrijft een loopbaancoach op haar website, en dat blijkt te kloppen. Volgens recent Brits onderzoek heeft, van alle vrouwen die werken tijdens de menopauze, 1 op de 10 haar job opgezegd als gevolg van menopauzesymptomen.
Factcheck Factcheck Factcheck: screenshot artikel over Groen is getrukeerd Online circuleert een screenshot van een artikel op Het Laatste Nieuws, waarin wordt geopperd dat politieke partij Groen ‘piano’s racistisch vindt’ en daarom minder zwarte pianotoetsen wil. Dat klopt niet. Het gaat om een getrukeerde afbeelding.
Factcheck Factcheck Factcheck: levensstijl kan dementie terugdringen, maar 40 procent is een overschatting ‘40 procent van alle dementiegevallen kunnen we vertragen of zelfs voorkomen door een gezonde levensstijl’, lazen we in De Morgen. En het klopt deels, al is nuance nodig.
