Factcheck: ‘Slapen zonder tut bevordert nachtrust? Niet bewezen’

‘Slapen zonder tut bevordert nachtrust’, zo beweerde Valerie Taeldeman (CD&V) in De Krant van West-Vlaanderen. Maar er is geen bewijs voor.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In De Krant van West-Vlaanderen lazen we over de onthulling van een ‘tutjesboom’, waarin kinderen hun fopspeen kunnen hangen als ze die beu zijn, in Maldegem. De lokale schepen van Maatschappelijk Welzijn en Sociale Zaken, Valerie Taeldeman (CD&V), zegt dat een fopspeen voor baby’s zinvol is om aan de zuigbehoefte te beantwoorden, maar dat het op de leeftijd van twee à vier jaar aangeraden is om er afscheid van te nemen. ‘Dit vanwege de vorming van het gebit en de ontwikkeling van de spraak, twee zaken die door een fopspeen belemmerd kunnen worden. Daarnaast is slapen zonder tut ook bevorderend voor een vaste nachtrust zonder wakker worden.’

Wanneer we contact opnemen met Taeldeman geeft ze aan dat ze zich voor de eerste twee argumenten (gebit en spraak) baseerde op adviezen van Kind & Gezin. Op de website van Kind & Gezin vinden we inderdaad een artikel over de negatieve invloed van intensief en langdurig gebruik van een fopspeen op de ontwikkeling van het gebit en de spraak en taal. Voor het derde argument (de nachtrust) verwijst Taeldeman naar de organisatie Snuggles & Dreams, die in haar gemeente ooit een lezing gaf over nachtrust bij kinderen.

Nathalie Schittekatte, oprichtster van Snuggles & Dreams en gecertificeerd baby- en kinderslaapcoach, legt uit dat het te maken heeft met onze slaapcycli. ‘Na een slaapcyclus worden we kort even wakker, waarna we doorgaans meteen en zonder het te beseffen weer in slaap te vallen voor een volgende cyclus. Maar baby’s of peuters kunnen op dat moment merken dat ze hun fopspeen kwijt zijn. Ze worden dan volledig wakker en beginnen zelf te zoeken of te huilen, in de hoop dat hun ouders hen komen helpen. Daarom raad ik ouders aan om de fopspeen vanaf vier maanden, wanneer er geen grote zuigbehoefte meer is, af te bouwen. Als je langer wacht, raken baby’s erg gehecht aan de fopspeen om te kunnen slapen, wat erg onderbroken nachten kan opleveren.’

Volgens professor kindergeneeskunde Stijn Verhulst (UZA), die verbonden is aan het slaapcentrum voor kinderen, klopt het dat kinderen van die leeftijd bepaalde gewoontes of objecten associëren met in slaap vallen. ‘Het beste voorbeeld is het slaapritueel met een verhaaltje. Een fopspeen past daar ook in, maar het nadeel is natuurlijk dat die ’s nachts uit hun mond kan vallen. Als de kinderen er dan zeer verknocht aan zijn en de fopspeen niet meer zelf terugvinden, kan dat hun eigen slaap wat verstoren én die van de ouders. In die zin is het dus beter om de fopspeen te vervangen door een knuffel, die uiteindelijk dezelfde functie heeft: het kind heeft hem altijd bij zich als hij naar bed gaat en associeert hem dus met slapen, waardoor hij zorgt voor een goede nachtrust.’

Volgens Verhulst klopt de uitspraak dus deels, maar is er geen wetenschappelijk bewijs voor. ‘Er zijn bij mijn weten geen of amper studies die objectief het verschil in slaapkwaliteit meten tussen kinderen die slapen met of zonder fopspeen. Ik vond wel een onderzoek waarvoor een 150-tal Braziliaanse moeders werden bevraagd. Er werden geen significante verschillen gevonden tussen de slaapkwaliteit van kinderen met of zonder fopspeen. Wat wel uit verschillende studies naar voren komt, is dat het gebruik van een fopspeen één factor is die de kans op wiegendood bij baby’s verkleint.’