Factcheck: nee, extract van gestreept nestzwammetje helpt niet in bestrijding pancreaskanker

Volgens de Nederlandse website ABC Gezondheid zou een extract van het gestreepte nestzwammetje kunnen helpen in de bestrijding van pancreaskanker. Maar die bewering is zwaar overtrokken, zeggen experts. Uit wetenschappelijk onderzoek bleek dat het paddenstoelenextract inderdaad de groei van pancreaskankercellen afremt, maar dat betekent niet dat de stof ook bij de mens werkt. Daar is nog geen onderzoek naar gedaan.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de Nederlandse website ABC Gezondheid lezen we dat een extract van Cyathus striatus, de Latijnse naam voor het gestreept nestzwammetje, effectief blijkt in de bestrijding van pancreaskanker. De paddenstoel is familie van onze champignon. Als bewijs voert de website een studie aan, gepubliceerd in 2022 aan de Universiteit van Haifa in Israël. Om te achterhalen of die bewering klopt, nemen we contact op met Sylvie Rottey, medisch oncoloog aan het Universitair Ziekenhuis in Gent.

Volgens Rottey gaat de studie niet over de waarde van het extract in de strijd tegen pancreaskanker. ‘Het is een voorbeeld van preklinisch onderzoek. Negentig procent gaat over de methode om tot het extract te komen.’ Dat extract hebben de onderzoekers vervolgens in een laboratorium op pancreaskankercellen getest. ‘Daar hebben ze inderdaad gezien dat de groei van pancreascellen werd geremd. Maar dat wil nog niet zeggen dat het ook een bruikbaar product is.’

Maag- en darmspecialist en digestief oncoloog Jeroen Dekervel (KU Leuven) is dezelfde mening toegedaan. ‘Om op basis van deze studie te concluderen dat het extract helpt in de bestrijding van pancreaskanker is op zijn zachtst gezegd voorbarig. Om tot een bruikbaar product te komen moet er nog tal van ander onderzoek gevoerd worden.’ De volgende stap is testen bij proefdieren, aldus Dekervel, waarbij ook nagegaan wordt of het extract veilig is voor levende wezens. ‘Daarna kan men aan klinische tests bij kankerpatiënten beginnen. Maar zo’n onderzoeksproces neemt jaren in beslag. Helaas wordt er vaker niet dan wel doorgezet met de verdere ontwikkeling van dergelijke molecules.’

Bovendien betekent een succesvolle labotest niet dat het product ook bij mensen werkt. Dekervel: ‘Om het met een boutade te zeggen: bleekwater kan kankercellen in een proefbuis bestrijden, maar dat toedienen bij mensen lijkt me niet echt wenselijk. Ook molecules die in de natuur voorkomen, kunnen giftig zijn voor de mens.’ Volgens Rottey is dergelijk preklinisch onderzoek wel belangrijk. ‘De ontwikkeling van nieuwe methoden in kankerbestrijding is essentieel. Maar het is zwaar overtrokken om te stellen dat dit extract helpt in de strijd tegen pancreaskanker. Dat is valse hoop creëren.’

Ook Frederik Berrevoet, chirurg bij het Universitair Ziekenhuis Gent en gespecialiseerd in pancreaschirurgie, vindt het artikel van ABC Gezondheid ‘propagandistisch’. ‘De studie kan wel een aanzet zijn voor de mogelijke ontwikkeling van medicatie op basis van zo’n extract.’ Onderzoek naar planten die kunnen worden ingezet als kankerbehandeling gebeurt wel vaker, zegt Dekervel. ‘De bekendste groep zijn de taxanen, afkomstig uit de taxusplant. De molecule die daaruit geëxtraheerd is, wordt in chemotherapie gebruikt.’ Deze natuurlijke producten worden meestal synthetisch gemaakt. Rottey: ‘Er zijn veel variabelen, denk maar aan de leeftijd en het aantal zonuren die de plant heeft gekregen, die het eindproduct kunnen beïnvloeden. Met een synthetisch product ben je zeker dat je telkens hetzelfde effect verkrijgt. Maar de basis blijft dus de taxus.’