Factcheck: ‘Zwarte atleten behouden hun souplesse gemakkelijker’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat vertelde Wim Vandeven, topcoach en kinesitherapeut, onlangs in De Morgen. Maar klopt het wel?

Net voor de start van het EK atletiek in Berlijn publiceerde De Morgen een analyse van de tegenvallende trainingsresultaten van Dafne Schippers. De zware krachttrainingen bij haar nieuwe coach Rana Reider lijken te leiden tot een gebrek aan souplesse. De Vlaamse atletiekcoach Wim Vandeven, vooral bekend dankzij olympisch kampioene Tia Hellebaut, deed daarover een opvallende uitspraak: ‘Zwarte atleten reageren anders op krachttraining dan de doorsnee blanke atleet. Ze behouden hun souplesse gemakkelijker.’

Wanneer we hem aan de telefoon om wat meer duiding vragen, geeft hij toe geen wetenschappelijke bewijzen te hebben, maar wel veel ervaring. ‘Ik heb een aantal zwarte atleten gecoacht, en ik heb het natuurlijk ook vaak gezien op internationale trainingskampen en wedstrijden. Er zijn uitzonderingen, maar zwarte atleten bewegen over het algemeen soepeler en zwarte sprinters zijn doorgaans ook sneller. Dat zal waarschijnlijk wel een genetische oorzaak hebben.’

Complete onzin, aldus Yannis Pitsiladis, professor in de sport- en bewegingswetenschappen aan de universiteit van Brighton. ‘Twintig jaar geleden, als jonge onderzoeker, las ik zulke zaken ook in wetenschappelijke artikels. Het kwam erop neer dat Afrikanen de meest geschikte genen zouden hebben voor bepaalde disciplines. Dus besloot ik de wereld rond te trekken en DNA van atleten te verzamelen. In al die jaren heb ik niet één gen gevonden dat zoiets zou bewijzen. Integendeel: er zijn veel meer verschillen in genetisch materiaal tussen mensen binnen één Afrikaanse stam dan tussen blanken en zwarten in het algemeen. Het enige verschil is de huidskleur, maar die zegt totaal niets over de loopcapaciteiten of souplesse van een atleet.’

Omgevingsfactoren, opvoeding en cultuur spelen een cruciale rol. Daarnaast is er een hardnekkige traditie van (racistische) stereotypen

Pitsiladis wil Wim Vandeven niet met de vinger wijzen. ‘Hij is lang niet de enige trainer die er zo over denkt. Ze baseren zich alleen op anekdotische bewijzen. Elke mens, onafhankelijk van waar hij geboren wordt, is gemaakt om lange afstanden te lopen, over rivieren te springen, diep te vallen, enzovoort. In pakweg Kenia en Ethiopië dóén veel mensen dat ook nog. In de westerse wereld nemen we ondertussen voor het minste de auto, zitten we een godganse dag neer en wordt ons eten op een schaaltje aangereikt.’

‘Mijn boodschap is eenvoudig: elke mens kan marathons lopen. De ene heeft betere genen dan de andere, maar dat heeft niets met huidskleur te maken. Als je van jongs af wordt gestimuleerd, kun je er komen.

Jeroen Scheerder, professor sportsociologie aan de KU Leuven, treedt Pitsiladis bij. ‘Omgevingsfactoren, opvoeding en cultuur spelen een cruciale rol. Daarnaast is er een hardnekkige traditie van (racistische) stereotypen. In Noord-Amerika waren er enkele decennia geleden maar vijf sporten waaraan zwarten mochten deelnemen, in gesegregeerde competities bovendien: atletiek, basketbal, honkbal, boksen en American football. Destijds wilden blanken niet met zwarten hetzelfde zwembad delen, geen wonder dat er amper zwarte zwemmers zijn.’

‘Zelf heb ik onderzoek gevoerd binnen het voetbal en basketbal, en daar bleek dat blanke trainers hun zwarte spelers vooral op aanvalsposities zetten en zelden of nooit kansen geven als spelverdeler. Dat heeft puur met stereotiep denken te maken: de coach denkt dat zij vooral explosief werk kunnen verrichten en minder nadenken over strategie. Misschien beginnen die spelers dat uiteindelijk zelf te geloven.’