Factcheck: ‘Windmolens stoten zwaar broeikasgas SF6 uit’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat lazen we onlangs in het Vlaamsgezinde en rechts-conservatieve weekblad ’t Pallieterke. Maar klopt dat wel?

‘Het is een taboethema, maar De Telegraaf schreef er eind oktober al over en Elsevier kwam er nu op terug: windmolens stoten het extreem schadelijke broeikasgas zwavelhexafluoride uit, kortweg SF6′, lazen we vorige maand in het Vlaamsgezinde en rechts-conservatieve weekblad ’t Pallieterke. SF6 ‘wordt al sinds de jaren zestig gebruikt in windmolens en hoogspanningscabines om het risico op kortsluiting te beperken’, lazen we. ‘SF6 veroorzaakt een veel en veel sterker broeikaseffect dan CO2 en het blijft heel lang in de atmosfeer aanwezig.’

‘Windmolens stoten zwaar broeikasgas SF6 uit’, luidde de kop.

Klopt dat?

SF6 of zwavelhexafluoride is inderdaad een zwaar broeikasgas. ‘Geur- en kleurloos’, weet toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven). ‘Het duurt honderden jaren om deze molecule in de atmosfeer af te breken, dus de bezorgdheid daarover is terecht. Als het gas vrijkomt in het milieu, gaat het tijdens ons leven niet meer weg. Om een halvering te krijgen in de atmosferische concentratie, moeten we naar schatting 800 à 3000 jaar wachten.’

Academici, overheden en de energiesector zijn zich daarvan bewust, leren wetgeving, openbare documenten en interviews met betrokkenen en specialisten. Waarom maken en gebruiken we dan SF6?

‘Het is een isolatiegas om vonkjes in midden- en hoogspanningsschakelaars te vermijden’, preciseert professor energietechniek Dirk Van Hertem (KU Leuven). ‘Vergelijk het met de schakelaars in je zekeringkast thuis. Het gaat om zulke componenten, maar dan voor grotere vermogens. Als schakelaars omhuld zijn door SF6, vergemakkelijkt de schakelactie én kun je veel compacter bouwen. Dat komt bijvoorbeeld van pas bij offshoreplatformen of in stadskernen, waar de ruimte beperkt is of enorm duur.’

Bij lekkage of vervanging van zo’n schakelaar komt ondanks de procedure soms toch SF6 vrij. Ook bij windmolens, erkent directeur Bart Bode van de Vlaamse Windenergie Associatie (VEWEA). ‘Geen enkele technologie is perfect. Maar de milieukosten van die ontsnapte SF6 zijn onnoemelijk veel kleiner dan de milieuwinst door de CO2-uitstoot die dankzij windmolens wordt vermeden.’

Ook Van Hertem beklemtoont dat. En essentieel: SF6 heeft niet in het bijzonder iets met windmolens te maken. ‘SF6 wordt gebruikt in het netwerk dat de windmolens verbindt met het transmissienet’, zegt Van Hertem. ‘Maar de grootste volumes zitten vooral in hoog- en middenspanningsschakelaars in het hoogspanningsnet en distributienetwerk’, vult Birgitte Borgmans van het Vlaams Departement Omgeving aan.

Eén kilogram SF6 draagt evenveel bij aan het broeikaseffect als 22.800 kilogram CO2. Waarvoor staat de ‘lekkage’ via windmolens dan? ‘De Belgische SF6-uitstoot van windmolens wordt geschat op 89 ton CO2-equivalent’, zegt Borgmans. ‘Dat is de uitstoot van alle offshore- en onshorewindmolens samen, en slechts 0,8 procent (!) van de totale SF6-uitstoot uit spanningsschakelaars.’

‘Hoewel de laatste jaren het gebruik van SF6 licht is toegenomen, is ook de kwaliteit van het materiaal beter en zijn de lekpercentages gezakt’, zegt Dirk Van Hertem. ‘Fabrikanten hebben alternatieven, maar die zijn vandaag nog niet optimaal, te duur of onvoldoende getest.’