Factcheck: ‘Wandelen in de natuur helpt tegen eenzaamheid’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In De Telegraaf lezen we dat een wandeling in de natuur kan helpen tegen eenzaamheid. Dat concludeert de Nederlandse krant uit een studie die werd uitgevoerd door onderzoekers van het departement Psychologie en Neurowetenschappen van de Britse universiteit King’s College in Londen. Het onderzoek werd gepubliceerd in het wetenschappelijke magazine Nature. Maar klopt de conclusie van De Telegraaf wel?

We nemen contact op met Eric Schoenmakers, onderzoeker in gerontologie en docent aan de Nederlandse Fontys Hogescholen. Hij heeft enkele bedenkingen bij het artikel. ‘Wat mij het meest opvalt aan de studie, is dat ze niet zozeer gaat over het “zijn” in de natuur, maar over het ervaren van overcrowding (een toestand waarbij zich in een bepaalde ruimte meer mensen bevinden dan veilig en gezond wordt geacht, nvdr). In een overvolle omgeving voelen mensen zich vaker eenzaam. Ze voelen zich dan niet gezien en onbelangrijk. Dat blijkt uit deze studie en ook uit eerder onderzoek. De Telegraaf zegt in het artikel dat in de natuur zijn beter is dan je omringen met mensen. Die conclusie trekken uit het onderzoek is niet geheel juist. Overcrowding veroorzaakt een gevoel van eenzaamheid, maar dat gevoel is er niet als je je, zowel in de natuur als in een andere omgeving, omringt met mensen die belangrijk voor je zijn.’

Ook Nathalie Michels, onderzoekster aan de faculteit psychologie van de Universiteit Gent, heeft bemerkingen bij het artikel van De Telegraaf. ‘Het stuk trekt nogal sterke conclusies uit het onderzoek’, zegt Michels. ‘Zo werd het gegeven van wandelen in de natuur en de invloed ervan op eenzaamheid in de studie niet onderzocht. Wel werd aan de respondenten gevraagd of ze zich in de buurt van natuurelementen bevonden — of ze de lucht of bomen konden zien. Respondenten bij wie dat het geval was, gaven aan zich minder eenzaam te voelen. Stellen dat een wandeling in de natuur kan helpen bevat dus een grond van waarheid, maar is een opgeblazen conclusie.’

Schoenmakers legt ook de nadruk op het element sociale cohesie. ‘De onderzoekers merkten op dat aanwezig zijn in de natuur de kans op eenzaamheid verkleint en dat dat wordt versterkt wanneer het gepaard gaat met een sociaal gemeenschapsgevoel. De hypothetische verklaringen van de onderzoekers komen erop neer dat mensen in de natuur makkelijker interactie hebben met elkaar en dat de natuur an sich een gevoel van verbondenheid oproept. Ik wil daar nog een andere mogelijke verklaring aan toevoegen: dat we vaak de natuur opzoeken met mensen die ons dierbaar zijn, op momenten dat we tijd hebben voor elkaar. De aard van de tijd die we in de natuur doorbrengen en de kwaliteit van het contact hebben ook een effect op het eenzaamheidsgevoel.’

Op de studie zelf hebben Schoenmakers en Michels weinig aan te merken. Wel constateren ze allebei dat de onderzoekspopulatie nogal aan de jonge kant is en veelal dezelfde sociodemografische kenmerken heeft. Schoenmakers: ‘Gemiddeld waren de respondenten 34,8 jaar oud, hoogopgeleid en werkend of student. Dat zijn niet de kenmerken van de groepen die het grootste risico lopen op ernstige eenzaamheid.’

‘De studie is interessant voor beleidsmakers’, voegt Michels daaraan toe. ‘Ook uit andere studies blijkt dat kleine natuurelementen en het integreren van groen in onze leefomgeving kunnen helpen tegen stress en eenzaamheid en de sociale cohesie versterken.’ Daarin investeren kan dus een grote positieve invloed hebben op het mentale welzijn. ‘Maar’, vult Schoenmakers aan, ‘eenzaamheid is een complex probleem dat vraagt om verschillende deeloplossingen. Er is niet één oplossing voor ieders eenzaamheid.’

Conclusie

In de Nederlandse krant De Telegraaf lezen we dat uit een Britse studie blijkt dat een wandeling in de natuur zou helpen tegen eenzaamheid. Dat is een te sterke conclusie, al zeggen experts wel dat natuurelementen gevoelens van eenzaamheid kunnen verminderen, aangezien ze ook de sociale cohesie versterken. We beoordelen de stelling dan ook als eerder waar.