Factcheck: video die zou bewijzen dat bekende personen door USAID betaald zouden zijn is vals

Online circuleert het gerucht dat de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie USAID verschillende bekende Amerikaanse personen betaald zou hebben om naar Oekraïne af te zakken. Dat klopt niet. De video is vals en waarschijnlijk van Russische makelij.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 6 februari herpost een X-gebruiker een foto van Angelina Jolie, met volgende claim: ‘Amerikaanse belastingbetaler betaalde via USAID tientallen miljoenen dollars voor propaganda voor Oekraïne. Angelina Jolie kreeg 20 miljoen dollar voor een bezoekje aan Kiev. Deze wereld is ziek. En dat terwijl mensen in de VS langs de straat liggen te creperen.’

Op de foto zien we het logo van E! News, een Amerikaanse entertainmentwebsite. Het screenshot blijkt een screenshot van een video te zijn. In de video lezen we dat ‘USAID bezoeken van Amerikaanse beroemdheden aan Oekraïne heeft gesponsord nadat de grootschalige invasie van Rusland begon.’ Nog volgens de video zouden acteurs Angelina Jolie, Sean Penn, Jean-Claude Van Damme, Orlando Bloom en Ben Stiller respectievelijk 20, 5, 1.5, 8 en 4 miljoen dollar hebben ontvangen voor hun bezoek.

De video werd door talloze socialemediagebruikers gedeeld. Ook Tesla-baas en vertrouweling van Donald J. Trump, Elon Musk en Donald Trump jr., de oudste zoon van de Amerikaanse president, deelden de video.

Na zijn presidentiële eedaflegging ondertekende president Trump een presidentieel decreet dat de Amerikaanse buitenlandse hulp voor 90 dagen bevriest. Ondertussen moet ook USAID, de ontwikkelingsorganisatie van de Amerikaanse overheid, eraan geloven. Trump en Musk willen de organisatie van 10.000 naar 280 personeelsleden terugbrengen. De organisatie werd in 1961 opgericht en is actief in meer dan 130 landen. Dat lezen we bij The New York Times. 

Klopt het dat Stiller, Jolie, Van Damme en Penn geld hebben ontvangen van USAID om naar Oekraïne af te zakken?

Zelf gefinancierd

Daar is geen bewijs voor, zo blijkt. Het klopt dat de vier de afgelopen jaren naar Oekraïne afzakten, maar bewijs dat ze voor hun reis werden betaald is er niet. 

Angelina Jolie bezocht de Oekraïense stad Lviv in april 2022. Dat lezen we bij de Britse krant The Guardian. Jolie staat bekend voor haar humanitair werk voor onder meer het VN-vluchtelingenagentschap (UNCHR). Maar de reis naar Lviv ondernam ze op eigen initiatief, en was niet in opdracht van de VN. Dat lezen we bij het Amerikaanse NPR. Ze stak er onder meer oorlogsvluchtelingen een hart onder de riem.

Acteur Sean Penn reisde ook in 2022 af naar Oekraïne om er een documentaire, ‘Superpower’ over Zelensky en de oorlog in Oekraïne te draaien. Dat lezen we bij het Amerikaanse filmblad Variety. Mathew Rosengart, de advocaat van Penn, verklaarde aan de Amerikaanse factcheckorganisatie PolitiFact dat ‘er geen geld van USAID is gebruikt voor de reis van Sean Penn naar Oekraïne. Meneer Penn heeft zijn reis zelf gefinancierd.’ 

Acteur Ben Stiller trok naar het land als ambassadeur voor het vluchtelingenagentschap van de Verenigde Naties UNCHR. Stiller verklaarde ondertussen op zijn X-account dat de claim dat USAID hen betaald zou hebben niet klopt.

‘Ik betaalde mijn humanitaire reis naar Oekraïne volledig zelf. Er kwam geen financiering van USAID uit en er is ook geen betaling geweest.’ De UNCHR bevestigde dat. In een persbericht, gepubliceerd op 6 februari, stelde de organisatie dat Stiller ‘niet gecompenseerd wordt voor zijn werk voor UNCHR en zijn reizen zelf financiert.’

Jean-Claude Van Damme zakte eveneens in 2022 af naar het land om er een boodschap van hoop en vrede te geven. Van Damme plaatste een video op zijn YouTube-kanaal. 

Acteur Orlando Bloom ontmoette Zelensky in 2023. Hij zakte toen af naar Oekraïne als goodwillambassadeur van kinderrechtenorganisatie UNICEF. In een document van de Verenigde Naties lezen we dat goodwillambassadeurs geen vergoeding krijgen voor hun werk voor VN-organisaties.

Ondertussen verklaarde E! aan AFP-journalist Bill McCarthy dat de video inderdaad vals is.

Ook de VN zelf reageerde op de video en verklaarde op 6 februari dat Stiller niet betaald wordt voor zijn werk bij UNHCR. De acteur heeft zijn reis zelf betaald.

Darren Linvill, professor verbonden aan de Clemson University Media Forensics Hub in de VS toonde op X aan dat het nieuws waarschijnlijk van Russische makelij is.