Factcheck: ‘Vandaag is tien jaar de gemiddelde leeftijd waarop kinderen hun eerste telefoon krijgen’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Deze stelling lazen we in De Morgen, maar klopt het wel?

‘Wijlen Apple-ceo Steve Jobs onderwierp het iPhone-gebruik van zijn kinderen aan strenge beperkingen’, lazen we onlangs in De Morgen. ‘Hij verbood hun zelfs om die andere topper uit zijn assortiment – de iPad – thuis te gebruiken. En Bill Gates, voormalig Microsoft-ceo, gaf zijn kinderen pas een smartphone als ze veertien waren. Ter vergelijking: vandaag is tíén jaar de gemiddelde leeftijd waarop kinderen hun eerste telefoon krijgen.’ Zo jong?

Minder dan twee weken geleden riepen per brief twee aandeelhouders van Apple het technologiebedrijf op om meer onderzoek te doen naar de mogelijk negatieve gezondheidseffecten van overmatig smartphonegebruik bij kinderen. De oproep maakt die vraag nog pertinenter.

Is tien jaar de gemiddelde leeftijd voor een eigen, eerste telefoon?

Volgens het onderzoek Apestaartjaren 6, een representatieve enquête door LINK, Mediaraven en de UGent bij 2663 jongeren is de norm eerder twaalf jaar. Die enquête dateert van het najaar van 2015.

Er zijn aanwijzingen dat de norm is opgeschoven, zegt pedagoog Pedro De Bruyckere (Arteveldehogeschool). ‘Als je terugkijkt in de tijd, zie je dat kinderen hun eerste telefoon almaar jonger krijgen. Uit onderzoek blijkt ook dat vaker dan vijf jaar geleden de ouders – en niet de kinderen zelf – die telefoon betalen. Omdat ze hem intussen meer als een noodzaak dan als een luxeproduct zien.’

Gegevens uit een recente enquête, die volgens vijf experts die we hebben gesproken even degelijke resultaten geeft als de voorgenoemde, zijn nog in volle verwerking en ongepubliceerd. Op vraag van Knack hebben de onderzoekers, die om die reden voorlopig anoniem willen blijven, ze toch al geanalyseerd.

Wat blijkt? De gemiddelde leeftijd waarop kinderen hun eerste eigen telefoon krijgen, is intussen 10,4 jaar. Dat betekent niet dat het merendeel van de tienjarigen een eigen gsm of smartphone heeft, benadrukken de academici. Het gemiddelde wordt ‘naar beneden getrokken’ doordat sommige kinderen – vaak van gescheiden ouders, om rechtstreeks contact te houden met hun afwezige mama of papa – er al op hun zesde of zevende een krijgen. Van de elfjarigen heeft ‘bijna wel de meerderheid’ er een.

‘Tien jaar is bij ons nog niet de norm’, zegt professor communicatiewetenschappen Lieven De Marez (UGent/Imec) wanneer we hem de nieuwe cijfers bezorgen. ‘Veel tienjarigen hebben een smartphone al in de vingers. Ze gebruiken hem dagelijks – vaak het afgedankte toestel van mama of papa. Dat ze er buitenshuis mee op zak lopen, met hun eigen nummer en abonnement, zoals in de VS vandaag, is zeker overdreven.’

Volgens ontwikkelingspsycholoog Wim Van den Broeck (VUB) blijft de overgang van basisschool naar het secundair onderwijs het uitgelezen moment voor de switch. ‘Ik ben geen doemdenker, maar ik ben wel bezorgd. De frontale hersenlob, die ons in staat stelt tot zelfcontrole, is bij kinderen nog onderontwikkeld. De kans op afhankelijkheid is daarom groter dan bij volwassenen.’

Ken je kinderen en maak duidelijke afspraken, luidt het devies. ‘Beperk het gebruik in tijd en ruimte’, zegt kernachtig Lieven De Marez. ‘Als je hen laat doen, is die smartphone als een hond: all over the place.’