Factcheck: sport is minstens zo effectief tegen depressie als therapie of medicatie

‘Uit onderzoek blijkt dat sporten 1,5 keer zo effectief is tegen een depressie in vergelijking met de standaard behandelmethode van therapie en medicijnen’, zo lazen we in Margriet. Uit onderzoek blijkt dat sport minstens even effectief is. Of het 1,5 keer effectiever is, kunnen experts niet bevestigen. We beoordelen de stelling als eerder waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op de website van Margriet lazen we een artikel over de heilzame effecten van sport bij depressie. ‘Uit een groot Australisch onderzoek, waarin meer dan 97 studies zijn vergeleken, blijkt dat sporten 1,5 keer zo effectief is tegen een depressie in vergelijking met de standaard behandelmethode van therapie en medicijnen’, zo klinkt het.

Het gaat om een systematisch review-artikel uit 2023 waarin de resultaten van 97 eerdere review-artikels worden vergeleken. Conclusie: fysieke activiteit helpt zeer goed om de symptomen van depressie en angst te verbeteren. Gemiddeld genomen zouden bij sport de symptomen van depressie afnemen met een effectgrootte van -0,43, bij medicatie en psychotherapie met een effectgrootte tussen -0,22 en -0,37. Hoe intenser gesport wordt, hoe groter het effect.

Volgens professor inspanningsfysiologie Wim Derave (UGent) zijn er talloze onderzoeken die het positieve effect van fysieke activiteit op depressie en angst aantonen. ‘Of dat effect precies anderhalf keer groter is dan bij traditionele behandelmethodes valt moeilijk hard te maken, omdat er grote verschillen zijn tussen tal van sporten, therapieën en medicijnen. Maar als je een bewegingsprogramma door een geneesmiddelenagentschap zou willen laten registreren als antidepressivum, dan zou dat voldoen aan de criteria.

‘Het is dus minstens even effectief. Dat precies verklaren is erg moeilijk, omdat onze hersenen bijzonder complex zijn. Maar beweging is voor de homo sapiens altijd cruciaal geweest. Al onze organen – ook de hersenen – zijn eeuwenlang gewend geweest aan een actief lichaam. Als die beweging wegvalt, worden ze minder performant. Steeds meer onderzoeken tonen dat ook op biochemisch niveau aan: tijdens een inspanning komen in de spieren allerlei stoffen vrij die signalen doorgeven aan andere delen van het lichaam, waaronder de hersenen. Sommige stoffen hebben ook antidepressieve effecten, al is nog veel onderzoek nodig om dat precies uit te klaren.’

Professor Nathalie Vanderbruggen, psychiater in het UZ Brussel, beaamt dat. ‘De meta-review waarnaar wordt verwezen, is zeker degelijk. Of sport anderhalf keer effectiever is dan psychotherapie of medicatie vind ik moeilijk hard te maken. De verschillen lijken me gemiddeld niet zo groot. Maar we weten al lang dat beweging, net als andere levensstijlfactoren zoals slaapkwaliteit en gezonde voeding, een cruciale rol speelt bij de preventie en behandeling van depressie.

‘De Vlaamse overheid ondersteunt trouwens “bewegen op verwijzing”: artsen kunnen professionele, terugbetaalde beweegplannen voorschrijven. Dat gebeurt ook steeds vaker. Alleen is dit wel een én-én-verhaal: psychotherapie en antidepressiva blijven in veel gevallen zeker nuttig, maar sport kan absoluut een goede aanvulling zijn. Een belangrijke kanttekening is wel dat dit erg moeilijk haalbaar is bij patiënten met zeer zware depressies: zij raken amper van hun bed naar de sofa door een compleet gebrek aan energie, dus voor hen is sporten doorgaans geen optie.’