Factcheck: plantaardig dieet kan in ons land leiden tot 1500 minder vroegtijdige overlijdens

‘Bij een veganistisch dieet zouden er in België per jaar 1500 minder vroegtijdige sterfgevallen zijn’, zo stelde Chris Steenwegen (Groen) in het Vlaams Parlement. Dat blijkt inderdaad uit wetenschappelijk onderzoek. We beoordelen de stelling als waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In de Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid van het Vlaams Parlement stelde Chris Steenwegen (Groen) dat een verschuiving naar plantaardige diëten heel wat vroegtijdige sterfgevallen kan voorkomen. ‘Concreet voor België zou het betekenen dat bij een flexitarisch dieet er 500 vroegtijdige sterfgevallen per jaar minder zouden zijn, bij een vegetarisch 1000 en bij een veganistisch dieet 1500.’

Hij verwees naar een studie die verscheen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications. Daarin werd de impact van de voedselproductie voor verschillende diëten (van flexitarisch tot veganistisch) op luchtvervuiling berekend, en op basis daarvan geschat hoeveel vroegtijdige overlijdens dat zou kunnen voorkomen. Wanneer we massaal zouden overschakelen op een plantaardig dieet, zou dat wereldwijd tot 236.000 vroegtijdige sterfgevallen kunnen voorkomen, in Europa tot 44.000. Specifieke cijfers voor België komen niet aan bod. Maar in De Standaard maakte econoom Toon Vandyck, een van de auteurs van de studie, een ruwe berekening. ‘Flexitarisch: 500 vermeden vroegtijdige doden in een jaar. Vegetarisch: 1000. Veganistisch: 1500.’

Volgens Frans Fierens van de Vlaamse Milieumaatschappij zijn dat realistische schattingen. ‘Het is niet verwonderlijk dat een plantaardig dieet een positief effect heeft op de luchtkwaliteit. Bij veeteelt wordt veel ammoniak uitgestoten, en dat speelt een cruciale rol in de vorming van “secundair fijnstof”. Het zorgt voor 30 à 40 procent van de totale massa fijnstof, uitgedrukt als PM2.5 (fijnstof met een diameter kleiner dan 2,5 micrometer, nvdr).

De Wereldgezondheidsorganisatie neemt aan dat het gros van de vroegtijdige sterftes veroorzaakt door luchtvervuiling gelinkt is aan PM2.5. Enkele jaren geleden hebben we zelf een soortgelijke studie uitgevoerd. Daaruit bleek dat 75 procent minder vleesconsumptie een groot effect zou hebben op de PM2.5-concentraties. Onze cijfers waren van dezelfde grootteorde als in dat artikel, dus dat lijkt me zeker realistisch. Al gaat het natuurlijk om schattingen.

Let bovendien op: als we alleen in ons land uitsluitend plantaardig eten, maar evenveel koeien en varkens kweken voor export van vlees en zuivel zonder de uitstoot van ammoniak te verminderen, zal de impact op de hoeveelheid fijnstof nihil zijn.’

Ook professor milieu-epidemiologie Tim Nawrot (Universiteit Hasselt) kent de studie. ‘Ze is degelijk uitgevoerd. Het is logisch dat minder veeteelt zal bijdragen tot een kleinere ammoniak-uitstoot en dus ook een betere luchtkwaliteit. En het staat wetenschappelijk buiten twijfel dat fijnstof leidt tot heel wat vroegtijdige overlijdens. Al zijn die cijfers inderdaad altijd schattingen. Nog een kanttekening: als we plantaardig eten, maar veel groenten en fruit laten overvliegen van de andere kant van de wereld, zal dat ook een impact hebben op de luchtkwaliteit. Minder vlees eten zal zeker helpen, maar de rest van ons voedsel wordt het best ook zo lokaal mogelijk geteeld.’