Factcheck: ook asymptomatische personen kunnen zware covid-19 veroorzaken

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een Facebookbericht wordt gezegd dat asymptomatische personen slechts een lage dosis coronavirus verspreiden, en daardoor geen zware ziektes kunnen veroorzaken. Dat klopt niet. Wie asymptomatisch is, heeft doorgaans een lagere viruslading, maar ook een lage dosis kan volstaan om een ernstige vorm van covid-19 te veroorzaken.

Op 22 augustus post een vrouw een lange tekst op haar Facebookpagina. De tekst blijkt geschreven door ex-Open VLD-politicus Steven Arrazola de Oñate. 9.200 mensen zien de post op hun tijdlijn passeren. Via een ander Facebook-account dat dezelfde tekst deelt, bereikt de post nog eens 20.200 mensen. Het bericht wordt ook verspreid via de website ‘Wakkere Burgers’.

In de tekst uit Arrazola de Oñate kritiek op het coronabeleid, en stelt hij een aantal vragen aan viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven).

Vooral punt 2 trekt onze aandacht, want de claim erin is concreet en raakt een thema – het besmettingsgevaar door asymptomatische personen – aan waarover nogal wat mensen twijfelen: ‘Begrijpt u al dat asymptomatische personen een lage dosis virus verspreiden via aerosols en daardoor geen zware ziektes veroorzaken maar immuniteit?’

We beperken ons in deze factcheck tot deze claim. We zoeken een antwoord op volgende vragen:

– Klopt het dat asymptomatische personen per definitie slechts een lage dosis virus dragen en verspreiden?

– Kunnen asymptomatische personen daardoor geen zware ziektes veroorzaken?

‘Het klopt dat asymptomatische personen in de meeste gevallen een derde tot de helft minder virus dragen,’ zegt epidemioloog Laura Cornelissen van Sciensano. ‘Er heeft in de wetenschappelijke literatuur lang verwarring bestaan over de definitie van “asymptomatisch”, wat verklaart waarom er uiteenlopende cijfers circuleren over het aantal asymptomatische besmettingen.’

We moeten dus goed afspreken wat we hier onder (a)symptomatisch verstaan, stelt Cornelissen. ‘Er is een groot verschil tussen een zware longontsteking en milde verkoudheidsklachten, maar in beide gevallen gaat het wel over “symptomen”, en kunnen we dus niet spreken van “asymptomatische coronagevallen”.

‘Verder moeten we een duidelijk onderscheid maken tussen asymptomatisch en presymptomatisch. Asymptomatische patiënten vertonen nooit symptomen, op geen enkel moment van de infectie. Wie presymptomatisch is daarentegen, heeft nog geen symptomen, omdat het nog te vroeg is na besmetting. Jammer genoeg wordende hoogste virale ladingen net opgetekend in die presymptomatische periode, waardoor mensen op dat moment het meest besmettelijk zijn. Aangezien ze dan (nog) geen symptomen hebben, zijn ze ook minder geneigd om afstand te houden en zich te isoleren.’

‘Wie minder virus draagt, is minder besmettelijk, zo blijkt uit meerdere onderzoeken, en in die zin kan je dus besluiten dat de kans dat asymptomatische personen anderen besmetten kleiner is.’ Alleen helpt die wetenschap ons in de praktijk maar weinig vooruit, beklemtoont Cornelissen. ‘Bij de verspreiding van het coronavirus speelt een combinatie van factoren een rol, en de viruslading is daar slechts één van. ‘Eén zaak is de hoeveelheid virus die een besmet persoon draagt, een andere is het gedrag van die persoon. Iemand die heel veel virus draagt, maar amper iemand ziet, zal een kleinere rol spelen bij de verspreiding dan iemand met een kleinere virale lading die meer of intensere contacten heeft.’

Dat asymptomatische personen door die lagere viruslading geen zware ziektes zouden kunnen veroorzaken, zoals Arrazola de Oñate stelt, klopt dus niet. ‘Veel hangt af van het gedrag, maar ook van de persoon die besmet raakt. Als die gevaccineerd is en/of een sterk immuunsysteem heeft, dan is de kans dat die persoon zwaar ziek wordt uiteraard veel kleiner dan wanneer iemand besmet raakt die niet gevaccineerd is of een zwakke gezondheid heeft. Wie daardoor erg vatbaar is voor covid-19, kan het ook door een kleine hoeveelheid virus zwaar te pakken krijgen’, zegt Cornelissen.

Enkele uitbraken in woonzorgcentra zijn volgens Cornelissen een pijnlijke illustratie van de verspreiding van het virus door mensen zonder symptomen. ‘Denk maar aan het sinterklaasfeest in Mol, waarbij de persoon die de kwetsbare ouderen besmette achteraf symptomen ontwikkelde. Het ging daar dus over een presymptomatische besmetting, met dramatische gevolgen. Stel dat we nooit mensen zonder symptomen zouden testen of maatregelen opleggen, of nooit mensen met een positieve test maar zonder symptomen maatregelen zouden opleggen, dan zou dit soort situaties blijven bestaan. Dat de deltavariant een pak besmettelijker lijkt, is een bijkomende reden om de “minder besmettelijke” asymptomatische personen toch ook in de gaten te houden.’

Viroloog Marc Van Ranst kan zich vinden in de analyse van Laura Cornelissen. Hij wijst er wel op dat niet alle studies bevestigen dat asymptomatische personen minder virus dragen. Een recent Amerikaans onderzoek toont duidelijk aan dat de virale lading bij asymptomatische en bij symptomatische (en gehospitaliseerde) mensen identiek is, en dat er binnen die twee populaties grote onderlinge verschillen in viruslading worden gemeten.