Factcheck: ‘Ons aantal verpleegkundigen per ziekenhuisbed zit op het niveau van Bulgarije en Griekenland’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Dat liet minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) zich ontvallen in een interview met De Tijd. Maar klopt haar uitspraak wel?

Onze ziekenhuizen kreunen onder gigantische besparingen en dat is onhoudbaar, kaartte onlangs De Tijd aan in een dubbelgesprek met minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) en Marc Noppen, directeur van het UZ Brussel.

‘Dat is waar’, antwoordde De Block. ‘Voor het aantal verpleegkundigen per ziekenhuisbed zitten we op het niveau van Bulgarije en Griekenland. Als we almaar meer moeten doen met amper meer of zelfs minder mensen, dan merkt de patiënt dat. Het is wetenschappelijk bewezen dat de overlevingskansen van patiënten dalen als er minder personeel is. Daar maak ik me zorgen over. Het is het beste argument om het met minder ziekenhuisbedden te doen. Als we met evenveel personeel kunnen blijven werken, maar met minder ziekenhuisbedden, komen we een heel eind.’

Klopt de vergelijking met Bulgarije en Griekenland? Om hoeveel verpleegkundigen per bed gaat het? En waar komen die cijfers vandaan?

‘De bron ervan vinden we niet meteen terug’, laat het kabinet-De Block weten. ‘De minister heeft deze opmerkingen op het terrein opgepikt als kritiek op de MAHA-studie (een sectoranalyse door Belfius van de algemene ziekenhuizen, nvdr), van vorig jaar. De MAHA-studie toonde aan dat sommige ziekenhuizen verder zouden willen besparen op personeel, in het bijzonder door het aantal verpleegkundigen nog te verminderen.’

De Vlaamse koepel van zorginstellingen Zorgnet-Icuro spreekt over ‘1 verpleegkundige voor 11 patiënten, tegenover een Europees gemiddelde van 1 verpleegkundige per 8 patiënten’, stipt het kabinet aan, daarbij verwijzend naar de zogeheten RN4CAST-studie. ‘Die bevat geen gegevens voor Bulgarije, maar laat wel zien dat België en Griekenland in dezelfde categorie spelen’, zegt het kabinet.

Klopt, beaamt Margot Cloet, de gedelegeerd bestuurder van Zorgnet-Icuro. ‘Maar “per ziekenhuisbed” of “per patient”, dat is toch iets anders?’ Als íémand dat weet, zo zegt Cloet, dan zijn het Walter Sermeus en Luk Bruyneel. Zij zijn verbonden aan het Instituut voor Gezondheidszorgbeleid (KU Leuven) en leiden de RN4CAST-studie, een bevraging bij 500 ziekenhuizen in 12 Europese landen.

‘Exact hetzelfde is het inderdaad niet, maar dit zijn de beste cijfers die we hebben’, zegt Sermeus. ‘In België zorgt één verpleegkundige gemiddeld voor 10,7 patiënten, in Griekenland voor 10,2. In Nederland is de bestaffingsratio 1 voor 7, in topland Noorwegen 1 voor 5. Misschien verwart de minister Bulgarije met Polen? Daar hebben we wél gegevens over (1 voor 10,5).’

Sermeus noemt de claim ‘eerder waar’. ‘Je kunt onze gezondheidszorg niet vergelijken met de Griekse of Bulgaarse, die maar matig scoren in de Europese rankings. België heeft een grote toegankelijkheid, bijna geen wachttijden en een ruime ziekenhuiscapaciteit. Maar dat heeft een keerzijde: er is te veel werk voor te weinig personeel.’

Vooral de verschillen tússen onze ziekenhuizen baren hem zorgen. ‘In het ene is er 1 verpleegkundige voor 8 patiënten, in een ander slechts 1 voor 16 (!). Daar is minder tijd voor bijvoorbeeld wondverzorging, waardoor complicaties mogelijk later worden ontdekt. Wanneer verpleegkundigen tijdens hun shift voor één patiënt meer moeten zorgen, stijgt het mortaliteitsrisico met 7 procent. Dat is veel. Op verpleegkundig personeel mogen ziekenhuizen hoe dan ook niet verder besparen.’