Factcheck: niet bewezen dat melk de kans op borstkanker vergroot

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

In een artikel van het magazine Santé wordt gesteld dat een glas melk per dag het risico op borstkanker met 50 procent verhoogt. Die claim, die ingaat tegen de heersende consensus, is niet bewezen: hij blijkt gebaseerd op één enkel onderzoek, dat bovendien een aantal zwakheden vertoont.

Op 26 oktober post het gezondheidsmagazine Santé op zijn Facebookpagina een link naar een artikel met als titel ‘Glas melk kan kans op borstkanker aanzienlijk vergroten’.

De post wordt 87 keer gedeeld en bereikt op die manier 150.500 Facebookgebruikers. Het artikel op de website van Santé wordt nog eens door 158.200 mensen gelezen. Op 7 november deelt het magazine de link naar het artikel opnieuw in een Facebookpost, die 104 keer wordt gedeeld en 267.700 Facebookgebruikers bereikt.

In het artikel in Santé waarnaar het bericht linkt, wordt gesteld dat uit recent onderzoek naar voren is gekomen dat het drinken van een glas koemelk per dag de kans op borstkanker met 50 procent vergroot. Het gaat om een studie die werd uitgevoerd door de Loma Linda University in Californië en die op 25 februari 2020 is verschenen in het International Journal of Epidemiology.

‘Zelfs het drinken van een kwart of een derde van een glas melk kan de kans op borstkanker met 30 procent vergroten. Door een glas melk per dag te drinken wordt de kans met 50 procent vergroot, en voor degenen die twee tot drie glazen melk per dag drinken is de kans 70 tot 80 procent groter’, citeert Santé een van de onderzoekers.

Bijzonder interessant

Volgens professor Johan Verhaeghe, kliniekhoofd gynaecologie en verloskunde aan het UZ Leuven, was de consensus tot voor de publicatie van deze studie dat melkinname geen belangrijke invloed heeft op het borstkankerrisico. ‘Dat was ook de conclusie van een meta-analyse uit 2018-2019, waarin acht eerdere studies onder de loep werden genomen.’

Professor Verhaeghe vindt de studie die Santé aanhaalt ‘bijzonder interessant’, zegt hij aan de telefoon, en wel om twee redenen. Ten eerste omdat ze werd uitgevoerd bij een vrij grote populatie – bijna 53.000 Amerikaanse vrouwen die 8 jaar lang werden gevolgd. Ten tweede omdat die vrouwen werden gerekruteerd binnen de gemeenschap van de adventisten , een protestants kerkgenootschap. In die gemeenschap gebruikt 8 procent geen koemelk, 42 procent consumeert relatief weinig koemelk en 50 gebruikt evenveel koemelk als andere Amerikanen. ‘Die grote verschillen in melkinname vind je heel zelden in andere populaties, al zeker niet in Europa, waar de verschillen in melkinname veel kleiner zijn’, aldus professor Verhaeghe.

Anderzijds, benadrukt Verhaeghe, zullen de bevindingen uit deze observationele studie moeten worden bevestigd op basis van gerandomiseerd onderzoek. Dat is onderzoek waarbij met een controlegroep wordt gewerkt. ‘Er kunnen namelijk altijd verschillen meespelen die onderzoekers in een observationele studie niet kunnen uitfilteren. Zo kunnen mensen die ervoor kiezen om geen melkproducten gebruiken ook op andere vlakken ander gedrag vertonen. We moeten dus voorzichtig blijven en mogen nooit conclusies trekken op basis van één studie.’

Verhaeghe vraagt zich ook af waarom de studie niet ‘hoger’ werd gepubliceerd. Hij bedoelt daarmee: in een tijdschrift met nog iets meer impact dan het International Journal of Epidemiology. ‘Alleen de auteurs van de studie en de redacteuren van de wetenschappelijke tijdschriften kunnen die vraag beantwoorden. Is er sprake van weerstand tegen een nieuwe denkwijze, of zijn er toch analytische lacunes in de studie?’

Zwakheden

Professor gynaecologie en hoofd van de menopauze- en borstkliniek van het UZ Gent Herman Depypere lijkt uit te gaan van de laatste hypothese. ‘Het gaat hier niet om een gerandomiseerde studie, wel om een observationele studie die nogal wat zwakheden vertoont’, laat hij via e-mail weten. ‘Belangrijke factoren zoals gewicht en hoeveelheid beweging worden in het artikel niet beschreven. Daarvoor verwijzen de onderzoekers naar bijlagen. Die heb ik doorgenomen, en daaruit blijkt dat er niet echt wordt gecorrigeerd voor gewicht. Mensen met een extreme body mass index (BMI) van minder dan 14 of meer dan 60 zijn wel uitgesloten van de studie, maar bij mensen met een BMI van meer dan 30 zien we al een verdubbeling van het aantal borstkankers. Bij een BMI van 45 mag je al uitgaan van een toename van het aantal borstkankers met 200 procent of meer.’

‘Stel nu dat vrouwen die niet bezig zijn met hun gezondheid en niet veel bewegen, meer melk drinken dan vrouwen die wel gezondheidsbewust zijn – meer soja gebruiken, meer bewegen, minder obees zijn, minder vet eten, minder alcohol drinken en minder roken, allemaal factoren die het risico op borstkanker verkleinen – dan spelen al die factoren zo’n grote rol dat de verschillen in melkinname teniet worden gedaan’, zegt professor Depypere. ‘De correcties voor al die risicofactoren mis ik in deze studie’. Depypere ziet dan ook geen reden om aan te nemen dat melk de kans op borstkanker zou vergroten.

Nog niet bewezen

Op basis van deze studie is volgens experten dus nog niet bewezen dat melk de kans op borstkanker vergroot. ‘Hoe dan ook volstaat één observationele studie, hoe interessant ook, niet om de richtlijnen in verband met de melkconsumptie aan te passen’, zegt professor Verhaeghe. ‘Een volgende studie kan weer het tegendeel bewijzen. Maar er is ongetwijfeld akte van genomen. Als de gegevens bevestigd worden in verdere observationele studies, en liefst ook in een gerandomiseerde setting – wat evenwel niet makkelijk zal zijn voor dit soort langetermijnonderzoek – dan zal de overheid daar ongetwijfeld wel rekening mee houden bij de volgende aanpassing van de adviezen. De toekomst zal het uitwijzen.’

Ondertussen blijft het advies volgens Verhaeghe: ‘Geniet met mate, ook als het over melk gaat. We weten al heel lang dat factoren als overgewicht, te veel alcohol en te weinig beweging belangrijke risicofactoren zijn voor borstkanker. Wie regelmatig sport, zuinig is met alcohol en zijn gewicht onder controle houdt, hoeft niet wakker te liggen van een glaasje melk.’