Factcheck: niet alle gepensioneerden hebben recht op sociaal energietarief

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Tijdens een debat in het Vlaams Parlement verklaarde Vlaams viceminister-president Bart Somers (Open VLD) dat alle gepensioneerden recht zouden hebben op het sociaal tarief voor energie. Dat klopt niet, zoals Somers nog tijdens dezelfde zitting toegaf: alleen gepensioneerden met een inkomen onder een bepaalde grens hebben recht op dat verminderde tarief.

Op 3 oktober verschijnt onderstaande tweet (hier gearchiveerd). Die tweet stelt dat Vlaams viceminister-president en minister van Samenleven en Binnenlands Bestuur Bart Somers (Open VLD) zou hebben gezegd dat alle gepensioneerden het sociaal energietarief krijgen, ongeacht hun inkomen. Volgens de twitteraar klopt die uitspraak niet.  

In de video van 19 seconden die in de tweet wordt gepost en die meer dan 21.000 keer is bekeken, zien we Bart Somers tijdens het debat over de Septemberverklaring tijdens de plenaire vergadering in het Vlaams Parlement op zaterdag 1 oktober 2022. 

In het korte filmfragment zegt minister Somers dat, wat de gepensioneerden betreft, de Vlaamse regering niets doet, omdat de federale overheid haar verantwoordelijkheid heeft genomen. ‘De pensioenen zijn geïndexeerd en die mensen kunnen allemaal genieten, ongeacht hun inkomen, van het sociaal energietarief’, zegt de liberale minister.

Het sociaal energietarief is een federale maatregel die personen of gezinnen die behoren tot financieel kwetsbare groepen moet helpen om hun energiefactuur te betalen. Het gaat om een voordelig tarief voor elektriciteit en aardgas dat in heel België geldt, ongeacht de energieleverancier of de netbeheerder. 

De Vlaamse Ouderenraad, die het filmpje retweet, is stellig: ‘Veel gepensioneerden hebben helemaal geen recht op sociaal tarief.’ 

Op 1 oktober verscheen al een Facebookpost waarin een man zich afvroeg of de bewuste uitspraak van Somers wel klopte.

‘Sorry, verspreking’

In de reacties op de eerstgenoemde tweet schrijft Hannelore Goeman, fractieleider voor Vooruit in het Vlaams Parlement, dat ze minister Somers erop heeft aangesproken en dat hij heeft geantwoord: ‘Ja, sorry, slip of the tongue.’

Wat is er dan precies gebeurd op 1 oktober in het Vlaams Parlement? 

We vroegen een reactie aan Arthur Orlians, de woordvoerder van minister Somers. ‘Bart Somers hield een betoog over het zo gericht mogelijk inzetten van de middelen’, reageert Orlians. ‘Het sociaal tarief is er voor de meest kansarmen. De automatische loonindexering heeft vooral veel voordelen voor de hogere lonen. Maar de lagere lonen, de werkende lagere middenklasse, die vallen er juist tussen. Deze mensen maken geen aanspraak op het sociaal tarief en de automatische loonindexering is voor hen zeker niet voldoende om de stijgende kosten te compenseren. Daarom moeten we de middelen zo gericht mogelijk inzetten. Dat betoog was Bart Somers aan het houden toen hij wilde zeggen dat de laagste inkomens, ook de gepensioneerden, recht hebben op het sociaal tarief. Tijdens dit betoog zei de minister verkeerdelijk dat alle gepensioneerden recht hebben op het sociaal tarief, maar dat heeft hij tijdens dezelfde zitting nog rechtgezet.’

Dat klopt: in het liveverslag van de zitting vinden we inderdaad het fragment terug waarin Somers, na een interventie van Vooruit-fractieleider Hannelore Goeman, zegt dat hij zich heeft versproken (vanaf 4:32:32). ‘Het is enkel de groep gepensioneerden onder een bepaald inkomen die recht heeft op het sociaal energietarief’, zegt de minister.  

Begin dit jaar heeft de federale regering de doelgroep die van het sociaal energietarief geniet tijdelijk uitgebreid naar een ruimere doelgroep. Die groep valt samen met de groep die recht heeft op de verhoogde tegemoetkoming voor medische kosten. Voor gepensioneerden gaat het om mensen met een jaarlijks inkomen lager dan ​23.680,87​ euro. Dat komt neer op 1973,40 euro per maand.

In een recent artikel over de betaalbaarheid van de woonzorgcentra heeft Knack-redacteur Ewald Pironet een overzicht gebracht van de pensioenen van ambtenaren, zelfstandigen en werknemers in ons land. 

Uit dat overzicht kunnen we opmaken dat slechts 51.056 gepensioneerde ambtenaren (ongeveer 20 procent) onder die inkomensgrens zitten en dus op dit moment in aanmerking komen voor het sociaal energietarief. 

Als we naar de gepensioneerde werknemers kijken, dan zien we ongeveer de omgekeerde verhouding: slechts 210.073 gepensioneerde werknemers zitten boven de inkomensgrens en een veel grotere groep (1.117.396 gepensioneerden) heeft dus wél recht op het sociaal energietarief.

Bij de zelfstandigen, ten slotte, zijn er slechts 8 gepensioneerden met een inkomen hoger dan 1973,40 euro per maand. Gepensioneerde zelfstandigen hebben dus zo goed als allemaal recht op het sociaal energietarief volgens de (tijdelijke) regels die op dit moment gelden.

Update: lezers maakten er ons attent op dat, behalve de hoogte van het pensioen, nog een aantal factoren bepalen of gepensioneerden al dan niet recht hebben op het sociaal energietarief, zoals bijvoorbeeld de gezinssamenstelling – wonen ze samen met een partner die zelf ook een pensioen heeft, of met een kind dat een inkomen heeft? Ook gepensioneerden die wonen in collectief verband zonder individuele aansluiting bij een energiemaatschappij (bijvoorbeeld in assistentiewoningen, serviceflats,…) hebben geen recht op tegemoetkoming van de overheid.