Factcheck: nepaccount over ‘Turks aardbevingsnieuws’ ontmaskerd

Een video die een instortend gebouw zou laten zien tijdens de recente aardbeving in Turkije, toont in werkelijkheid de afbraak van een gebouw in Saudi-Arabië. De Twitteraccount die de misleidende video verspreidde, had voor de aardbeving nauwelijks volgers en is verbonden aan een webshop die gadgets verkoopt.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 6 februari deelt de Twitteraccount Turkey Earthquake News een video van een instortend gebouw (hier gearchiveerd). De hashtags en het bijschrift ‘God help Turkije’ maken duidelijk dat het hier om recente beelden uit de getroffen regio zou gaan. In minder dan een dag tijd wordt de video meer dan 150.000 keer bekeken. 

Wat opvalt in de video, is dat we geen Turkse opschriften zien, maar Arabische. Een nummerplaat in de video lijkt eerder op de nummerplaten van Saudi-Arabië dan op die van Turkije of Syrië, de landen die van 5 op 6 februari getroffen werden door een aardbeving van 7,8 op de schaal van Richter.

De beelden van de ellende die de natuurramp veroorzaakte, tonen meestal een winters landschap, terwijl het in deze video zonnig en warm lijkt. Mensen reageren ook niet in paniek op het instorten van het gebouw in deze video. Bovendien zien we een afsluiting tussen de weg en het instortende gebouw die doet denken aan een bouwwerf. Kortom, op het eerste zicht roept deze video vragen op.

Na een online speurtocht achterhaalt Knack, in samenwerking met de Portugese factchecker Luís Galrão, de echte locatie van de beelden. Deze video werd opgenomen in de stad Jeddah in Saudi-Arabië en toont de gecontroleerde destructie van een gebouw. We zien het gebouw in de virale video (rechts) nog rechtstaan op deze dashcambeelden (links).

Dezelfde video verscheen op 16 januari al op TikTok en op 19 januari al op YouTube. Hij dateert dus van voor de dodelijke aardbeving in Syrië en Turkije.

Waarom zou iemand zo’n misleidende video de wereld in sturen?

We onderzoeken de account achter de video. Turkey Earthquake News post ook veel video’s die wel degelijk echte beelden zijn uit het rampgebied. De account lijkt dus te doen wat zijn accountnaam ons wil doen geloven: nieuws over de aardbeving in Turkije leveren. 

Maar uit de Twitterbio (hier gearchiveerd) kunnen we al een aantal opvallende zaken afleiden. Hoewel de account in het Engels bericht over een ramp waarvoor wereldwijd veel aandacht is, heeft de account opvallend weinig volgers (1). De account is ook recent aangemaakt (2) én de link in de bio verwijst naar een webshop (3) die niets met Turkije te maken heeft. Bovendien komt de huidige Twitternaam (Turkey Earthquake News) niet overeen met de oorspronkelijke naam (4). Die is dezelfde als de webshop: RichTasy. 

Wanneer we verder scrollen naar oudere berichten zien we opvallende berichten die dateren van voor de aardbeving. Zo vinden we berichten over cryptomunten op 13 en 14 januari.

Die berichten kregen amper of geen likes en bereikten haast niemand. Door vandaag echte of valse beelden te delen over de recente aardbeving probeert de account wellicht virale content te creëren en zo nieuwe volgers te lokken. De persoon achter deze account kan zo nieuwe klanten voor zijn webshop ronselen of zijn berichten over cryptomunten in de markt zetten.