Factcheck: nee, Zweden heeft zich niet teruggetrokken uit de Europese Green Deal

Op alternatieve media circuleert het bericht dat Zweden zich uit de Europese Green Deal heeft teruggetrokken. Dat klopt niet. De Zweedse regering veranderde recent haar energiebeleid maar van een terugtrekking uit de Green Deal is geen sprake. Dat bevestigen zowel de Europese Commissie als de Zweedse regering. 

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 26 juni publiceert Dissident One, een valsenieuwssite volgens Hoax-wijzer, een artikel waarin wordt gesteld dat Zweden zich zou terugtrekken uit de Europese Green Deal (hier gearchiveerd). ‘Zweden trekt zich terug uit de Europese Green Deal en schrapt doelstellingen voor “groene energie”’, lezen we in de titel.

De Europese Green Deal is een initiatief van de Europese Commissie onder leiding van Ursula von der Leyen. Het akkoord werd in december 2019 voorgesteld en gesteund door de 27 Europese lidstaten. Doelstelling van de Green Deal is Europa tegen 2050 klimaatneutraal te maken. 

Een eerste horde moet al in 2030 genomen worden. Tegen die datum moet de Europese CO2-uitstoot met 55 procent gedaald zijn ten opzichte van de uitstoot in 1990. Die doelstelling werd vastgelegd in de Europese klimaatwet, die opnieuw door alle lidstaten werd goedgekeurd.

Bron voor het nieuws dat Zweden zich uit de deal zou terugtrekken is een artikel op de Oostenrijkse website TKP. Het artikel op Dissident One is een letterlijke vertaling van dat stuk. We lezen dat ‘de Zweedse regering (…) de Europese Green Deal een klap heeft toegebracht door de doelstellingen voor groene energie los te laten.’ 

TKP ziet bewijs daarvan in uitspraken van de Zweedse minister van Financiën Elisabeth Svantesson. In een verklaring voor het Zweedse parlement zou ze gezegd hebben dat ‘wind- en zonne-energie te onstabiel zijn om aan de energiebehoeften van het land te voldoen.’ Het artikel wordt ook op Twitter en Facebook gedeeld (hier en hier gearchiveerd).

Voor die uitspraken verwijst de website naar een bericht op de nieuwssite Euractiv met als titel ‘Zweden neemt 100 procent fossielvrije energiedoelstelling aan en maakt de weg vrij voor kernenergie.’

Het stuk is een verslag van een stemming in het Zweedse parlement, die op 20 juni plaatsvond en waarbij het Zweedse parlement een wijziging van de nationale doelstelling voor de samenstelling van de elektriciteitsproductie heeft doorgevoerd.

In plaats van 100 procent hernieuwbare elektriciteit streeft Zweden nu naar ‘honderd procent fossielvrije elektriciteit’ tegen 2040. Daardoor krijgt de regering groen licht om nieuwe kerncentrales te bouwen. Dat lezen we ook in een artikel van persagentschap Reuters.

Naar aanleiding van die stemming verklaarde minister Svantesson dat Zweden ‘meer elektriciteitsproductie, schone elektriciteit en een betrouwbaar energiesysteem nodig heeft’. We lezen echter niet dat Svantesson heeft gezegd dat wind- en zonne-energie te instabiel zijn, noch dat Zweden uit de Europese Green Deal stapt, zoals Dissident One en TKP claimen.

Om de uitstootvermindering van 55 procent te bereiken dienen alle Europese lidstaten een nationaal plan in te dienen, waarin ze uitleggen hoe ze de vooropgestelde doelstellingen willen behalen. Daarin dienen ze ook uit te leggen welke energiemix ze willen opbouwen om de uitstootvermindering te behalen. Initieel werd kernenergie niet beschouwd als een ‘propere energiebron’, en kon ze dus geen deel uitmaken van de nationale energiemix. Dat is in juli 2022 veranderd, toen het Europees Parlement stemde voor een wetsontwerp waarbij gas- en kerncentrales een zogenaamd ‘groen label’ konden krijgen, mits ze aan enkele voorwaarden voldoen. Nieuwe gascentrales die tot 2030 gebouwd worden kunnen zo’n label krijgen als ze een kolen- of oliecentrale vervangen en tegen 2035 overschakelen op een koolstofarm gas zoals waterstof. Bestaande kerncentrales kunnen een groen label verkrijgen als ze beloven om vanaf 2025 over te schakelen op ‘ongevaltolerante’ brandstoffen en plannen hebben voor de permanente opslag van radioactief afval in 2050.

Stapt Zweden uit de Europese Green Deal?

Om dat te weten te komen nemen we contact op met de Europese Commissie.

Een woordvoerder van de Commissie spreekt tegen dat Zweden uit de Green Deal stapt: ‘Zweden, dat net een termijn van 6 maanden als roterend voorzitter van de Raad van de Europese Unie heeft afgesloten, speelt een sterke en uitgesproken rol in de ondersteuning en afronding van deze wetgeving’, klinkt het in een reactie. ‘Zweden heeft geen intentie uitgesproken om zich uit de Europese Green Deal terug te trekken. We zijn nu bezig met het aannemen en goedkeuren van verschillende stukken sectorale wetgeving – op het gebied van energie, transport, landgebruik,  enzovoort, om te helpen deze doelen te halen. De keuze voor kernenergie is een nationale en is niet in strijd met de doelstellingen van de Europese Green Deal.’

De factcheckers van persagentschap AFP namen ook contact op met de persdienst van het Zweedse ministerie van Financiën. De persdienst ontkende dat Zweden zich heeft teruggetrokken of van plan is om zich terug te trekken uit de Europese Green Deal.