Factcheck: nee, zes minuten lezen verlaagt het stressniveau niet met 68 procent

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Door zes minuten per dag te lezen, verlaagt je stressniveau al met 68 procent.’ Dat lazen we onlangs in Goed Gevoel. Maar het klopt niet.

In Goed Gevoel lazen we een opvallend weetje: ‘Door zes minuten per dag te lezen, verlaagt je stressniveau al met 68 procent.’ Als bron werd de universiteit van Sussex vermeld. Het is zo’n feitje dat al jarenlang regelmatig opduikt in allerlei media. Wat online speurwerk leidt naar een onderzoek uit 2009 van de Britse neuropsycholoog David Lewis, oprichter van het onderzoeksbureau Mindlab, dat gevestigd is in het Sussex Innovation Centre, maar geen deel uitmaakt van de universiteit van Sussex.

We vragen het aan Lewis per mail en hij laat weten dat het ging om een kleine proefstudie, besteld door een commercieel bedrijf. ‘Zij schreven een perstekst waarmee ik het oneens was. De conclusie was veel te veralgemenend en valt niet te rechtvaardigen op basis van zo’n kleine steekproef. Maar ze verwierpen mijn bezwaren. Al kon ik wel voorkomen dat ons rapport zou verschijnen in een wetenschappelijk tijdschrift met peerreview.’

Als we de originele studie opvragen bij Mindlab, laat directeur Duncan Smith weten dat hij die niet kan bezorgen, omdat de harde schijf van zijn computer het tien jaar geleden heeft begeven. Hij stuurt ons wel de toenmalige perstekst. Daaruit blijkt dat de studie werd besteld door Galaxy, een chocoladebedrijf dat destijds een promoactie lanceerde met gratis boeken ‘om de natie te helpen ontspannen’. Het onderzoek werkte met een zeer beperkte steekproef van 16 vrijwilligers, die bovendien allemaal graag lazen. Zij werden geconfronteerd met enkele stressoren, zoals een IQ-test afleggen onder tijdsdruk, of een spel spelen met het risico op een milde elektrische schok. Nadien mochten ze zes minuten ontspannen op verschillende manieren, waaronder luisteren naar liedjes van The Beatles, een kop thee drinken of hun favoriete boek lezen. Tijdens het experiment werden enkele fysiologische indicatoren van stress gemeten, zoals de hartslag. Conclusie: in stilte lezen verlaagt het stressniveau met 68 procent, terwijl een kop thee zorgt voor een daling met 54 procent en een liedje van The Beatles met 61 procent.

‘Dat onderzoek is zeer weinig waard’, zegt hoogleraar psychologie Tom Beckers (KU Leuven). ‘Een steekproef van 16 vrijwilligers is veel te klein, er was geen controlegroep en er werden onnauwkeurige manieren gebruikt om stress te meten. Je hartslag gaat vanzelf omlaag wanneer je stopt met een stresserende activiteit, ook als je gewoon op een stoel gaat zitten. Het was veel zinvoller geweest om bijvoorbeeld het cortisolniveau in het bloed te meten. Bovendien slaat zo’n exact cijfer van 68 procent nergens op, omdat er zo veel onbekende factoren meespelen.

Beckers vond amper ander onderzoek naar deze kwestie. ‘Op zich is het ook niet zo’n interessante vraag. Uiteraard kan lezen helpen om te ontspannen, net als veel andere activiteiten die je afleiden van stresserende factoren. Voor de ene persoon werkt lezen, voor de andere sporten of tv-kijken. Maar het werkt ook niet altijd: mensen die te veel stress hebben, kunnen zich vaak onvoldoende concentreren om te lezen. Wat niet wegneemt dat lezen veel voordelen heeft, uit ander onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat het positieve effecten kan hebben op ons empathische vermogen.’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.