Factcheck: ‘nee’ zeggen is voor vrouwen soms moeilijker

‘Vrouwen hebben meer moeite met “nee” zeggen’, zo lazen we in Goed Gevoel. Daar zijn aanwijzingen voor, al is wel nuance nodig. We beoordelen de stelling als eerder waar.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘Vrouwen hebben meer moeite met “nee” zeggen dan mannen’, zo lazen we in Goed Gevoel. Er werd verwezen naar onderzoek van de Rice University in Texas. ‘Vrouwen worden doorgaans gezien als verzorgers en helpers. “Nee” zeggen druist in tegen wat er van hen wordt verwacht. Vrouwen voelen zich niet alleen schuldiger als ze een verzoek weigeren, ze worden er ook harder op afgerekend. Ze krijgen slechtere beoordelingen, minder promotiekansen en worden als minder sympathiek beschouwd.’

Online vinden we het onderzoek terug: een doctoraatsscriptie op basis van drie onderzoeken. Uit het eerste, op basis van een vragenlijst, blijkt dat vrouwen iets vaker aangeven dat ze het moeilijk hebben met “nee” zeggen. In het tweede onderzoek kregen proefpersonen fictieve situaties waarbij mannelijke en vrouwelijke werknemers “ja” of “nee” zeggen op een opdracht en moesten ze hen op basis daarvan beoordelen.

Tot slot is er een onderzoek waarbij proefpersonen een dagboek bijhielden met daarin alle extra opdrachten op het werk en hun antwoord daarop. Opvallend: aanvankelijk was er amper verschil tussen hoe vaak mannen en vrouwen “nee” zeiden. Na een interventie – waarbij de proefpersonen werd gevraagd om niet meteen te antwoorden of na te denken over mogelijke gevolgen – zeiden vrouwen zelfs iets vaker “nee” dan mannen.

‘Deze onderzoeken zijn goed uitgevoerd’, zegt professor sociale psychologie Alain Van Hiel (UGent). ‘In de eerste studie zie je inderdaad een klein verschil. Al blijkt dat persoonlijkheidsverschillen zwaarder doorwegen dan gender. Maar de resultaten van het tweede onderzoek worden in Goed Gevoel verkeerd geïnterpreteerd. Als mannen of vrouwen “nee” zeggen op een opdracht, is er geen significant verschil in hoe ze beoordeeld worden. Maar bij het “ja” zeggen wél: dat levert vrouwen méér positieve reacties op dan mannen. Al weten we uit andere casestudy’s dat vrouwen die zich te “mannelijk” gedragen soms afgestraft worden. Zo was er de befaamde rechtszaak van Ann Hopkins versus Price Waterhouse voor het Amerikaanse Hooggerechtshof. De rechter oordeelde dat zij promotie misliep op basis van genderstereotypen. Het gebeurt dus zeker dat vrouwen benadeeld worden omdat ze zich “te assertief” opstellen.’

Ook sociaal en cultureel psycholoog Loes Meeussen (KU Leuven en Thomas More) vindt de resultaten niet verbazingwekkend. ‘Uit onderzoek blijkt dat genderstereotypen de afgelopen decennia weinig zijn geëvolueerd. Vrouwen worden gemiddeld als liever en emotioneler beschouwd, mannen als ambitieuzer en assertiever. Zulke stereotypen komen met bepaalde verwachtingen, waar veel mensen zich ook naar gedragen. Als van je wordt verwacht dat je anderen helpt, voel je ook meer druk om “ja” te zeggen. Anderzijds zullen mannen die druk minder voelen, aangezien van hen verwacht wordt dat ze assertief zijn. Al is het wel belangrijk om te benadrukken dat dit gesocialiseerd gedrag is. Vrouwen worden niet geboren met het onvermogen om “nee” te zeggen. Het wordt hen bewust en onbewust wel vaker aangeleerd.’