Factcheck: nee, video van Amerikaans wapen toont niet ‘de techniek van 5G’

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Een Facebookvideo toont hoe mensen weglopen nadat een straal wordt afgevuurd. Volgens de titel van de video toont de clip ‘de techniek achter 5G’. Dat klopt niet. Het gaat om een test van een afweersysteem van het Amerikaanse leger om met elektromagnetische energie tegenstanders te stoppen. De nieuwe telecomtechnologie 5G gebruikt veel lagere frequentiebanden.

Op 11 oktober post de Facebookpagina RT Dutch een video met als titel ’20-jarig bestaan van de techniek achter 5G!’. In een clip van 52 seconden wordt uitleg gegeven over het Active Denial System (ADS). We zien hoe onzichtbare stralen mensen doen opschrikken en weglopen. Met een joystick kan de straal gericht worden om mensen met een hittestraal te raken. Volgens het bijschrift zou ‘deze techniek sinds een jaar beschikbaar zijn voor sneller internet’. De video wordt meer dan 1500 keer bekeken.

In de commentaren lezen we dat iemand denkt dat ‘die stralen erg schadelijk lijken voor je lijf’. Iemand anders stelt dat er aan 5G-straling ‘niet te ontkomen valt’. Anderen laten dan weer weten dat ‘5G en ADS echt bestaan, maar dat ze niets, maar dan ook niets met elkaar te maken hebben’.

We onderzoeken (1) de oorsprong van de video en (2) gaan na of die al dan niet iets te maken heeft met 5G, de nieuwste en snelste standaard voor mobiele netwerken.

1) Waar komen de beelden vandaan?

De video lijkt snel en professioneel gemonteerd. We horen een Amerikaans klinkende stem uitleg geven over het Active Denial System. Over 5G wordt in de video met geen woord gesproken. Om andere versies van de video te vinden, nemen we een screenshot en laden die op bij Google Afbeeldingen.

Zo komen we terecht op de Poolse satirische website demotywatory.pl, waar mensen zelf video’s en foto’s kunnen opladen en beoordelen. Onder de Poolse tekst ’test met warmtestralenschieter’ zien we een haast identieke video als op Facebook. De video werd opgeladen op 23 augustus 2021 en is dus ouder dan de versie op Facebook. Rechts bovenaan zien we een logo met de Engelse tekst ‘Not What You Think’ (niet wat je denkt) (rood kader).

We zoeken via Google naar een logo met die tekst.

Zo komen we uit bij het YouTube-kanaal Not What You Think. Wanneer we op dat kanaal zoeken naar video’s over het Active Denial System komen we uit bij onderstaande video, opgeladen op 6 juli 2021:

De video blijkt bijna identiek aan de video op Facebook. Er is slechts één opvallend verschil: het bovenste deel en het onderste deel (rode kaders) ontbreken op de video op Facebook. Zo blijft ook de originele bron onzichtbaar en valt dus niet snel na te gaan of het hier al dan niet over een video over 5G gaat. Bij de video op YouTube vinden we geen enkele verwijzing naar 5G.

Het Active Denial System is ontwikkeld door het Amerikaanse leger om mensen op afstand te houden. Het wapen wordt ook wel ‘pain ray‘ of pijnstraal genoemd. Een elektromagnetische straling kan van op een afstand van meer dan 500 meter 0,4 millimeter binnendringen onder de huid. Het wapen is niet dodelijk, maar veroorzaakt een ‘ondraaglijk warmtegevoel’. Tijdens de oorlog in Afghanistan was een ADS aanwezig bij de Amerikaanse troepen, volgens BBC. Volgens Wired zou het wapen niet zijn ingezet.

2) Heeft ADS iets te maken met 5G?

Noch bij de oorspronkelijke video op YouTube noch bij andere berichten over ADS vinden we ergens een vermelding van 5G. Is er een link tussen beide?

‘Nee’, stelt postdoctoraal onderzoeker Els De Waegeneer (UGent), gespecialiseerd in gezondheidseffecten van elektromagnetische stralingen. ‘Beide technologieën maken gebruiken van radiogolven uit hetzelfde spectrum, maar bij het Active Denial System (ADS) gaat het om een veel hogere frequentie, met name 95 gigahertz. De straling dringt door in de bovenlaag van de huid en veroorzaakt een zeer onaangename brandende sensatie. Bij 5G gaat het om hetzelfde spectrum, maar wordt er gebruik gemaakt van lagere frequenties (700 megahertz – 3,6 gigahertz – 26 gigahertz). De 26 gigahertz-band zal in ons land voorlopig niet gebruikt worden.’

De Waegeneer: ‘De effecten van beide technologieën zijn heel verschillend: zolang de 5G-straling onder de internationaal vastgestelde blootstellingslimieten blijft, zijn er volgens de wetenschappelijke stand van zaken geen nadelige gezondheidseffecten aan verbonden.’

Op onderstaande afbeelding van The New York Times ziet u op welke frequentiebanden 5G-straling zich bevindt.