Factcheck: nee, verkiezingsrally Erdogan in Istanboel telde geen 1,7 miljoen aanwezigen

Zondag zijn er presidentsverkiezingen in Turkije. De AK-partij van zittend president Recep Tayyip  Erdogan heeft op sociale media in België verspreid dat op een recente verkiezingsbijeenkomst in Istanboel 1,7 miljoen Turken aanwezig waren. Dat klopt niet. Het terrein waar de meeting werd gehouden, biedt volgens een aannemelijke schatting plaats aan maximaal 280.000 personen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 8 mei plaatste de Belgische tak van de Turkse conservatieve AK-partij een afbeelding (hier gearchiveerd) op haar Facebookpagina. We zien een beeld van een mensenmassa en de Turkse tekst ‘Bijeenkomst van de eeuw – ongeziene menigte – 1,7 miljoen’. De Facebookpagina van de Belgische tak van de partij van de Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft 87.000 volgers.

Ook in Knack van 10 mei 2023 stond in een bijschrift van een foto op p. 69 bij dit artikel dat ‘1,7 miljoen aanhangers van Erdogan dit weekend een verkiezingsbijeenkomst in Istanboel bijwoonden’.

Op 14 mei zijn er presidentsverkiezingen in Turkije. De huidige president Erdogan kan zijn presidentschap verlengen met vijf jaar. Sinds 2003 leidt hij het land: eerst als premier en vanaf 2014 als president.  

Op 7 mei hield Erdogan zijn ‘Bijeenkomst van de Eeuw’ als hoogtepunt van zijn verkiezingscampagne, zo lezen we in Turkse media. Zij spreken over miljoenen aanwezigen. Het evenement waarop Erdogan speechte werd gehouden op het tarmac van de Atatürk-luchthaven in de hoofdstad Istanboel. 

Klopt het dat we hier een menigte van 1,7 miljoen mensen zien?

Wanneer je twijfelt aan een bericht op sociale media is het steeds een goed idee om in de commentaarsectie te gaan kijken of anderen ook twijfels uiten. Zo deelt iemand een screenshot van een tweet waarin de mensenmassa naast een satellietbeeld wordt gelegd. 

Met de tool Copyfish kunnen we via Optical Character Recognition (OCR) de tekst op op het screenshot kopiëren. 

Als we die tekst ingeven in Google komen we uit op de oorspronkelijke tweet (hier gearchiveerd) van het Turkse nieuwsplatform BPT. Naar eigen zeggen ‘onderzoekt en deelt BPT nieuws […] wanneer het zeker is van de juistheid ervan’. 

Nu kunnen we die tweet van BPT automatisch vertalen uit het Turks: ‘Het bleek dat het 55.000 m2 grote terrein, waar volgens officiële cijfers 1,7 miljoen aanwezigen waren, maximaal 277.000 mensen kan herbergen.’

BPT vergeleek een luchtfoto (boven) met satellietbeelden op Google Earth (onder) en schatte zo de grootte van het terrein in. Onder deze tweet vinden we verschillende dronebeelden van de bijeenkomst.

Op basis van dergelijke beelden en foto’s kunnen we de oefening die BPT deed ook zelf overdoen en zo verifiëren. We gebruiken hiervoor de wetenschappelijk onderbouwde tool mapchecking.com. We tekenen de oppervlakte van het terrein waarop we de menigte zien (rode figuur). Zelfs indien het hele terrein gevuld zou zijn met mensen die heel dicht bij elkaar staan – vijf personen per vierkante meter – dan zouden er nog slechts naar schatting 280.967 mensen aanwezig zijn. 

Volgens een conservatieve schatting kunnen we dus stellen dat er maximaal 280.000 mensen aanwezig konden zijn. Honderdduizenden aanwezigen is plausibel, maar dat een menigte van 1,7 miljoen aanwezig was, is sterk overdreven. 

Ook de Turkse factcheckers van Teyit onderzochten de claim. Zij werken met andere aannames en schatten het aantal aanwezigen zo op maximaal 690.000. Dat is nog steeds ruim een miljoen minder dan wat de AK-partij claimt.  

Hoe kwam de overschatting in Knack terecht?

Dat de overschatting van 1,7 miljoen aanwezigen ook opdook in Knack heeft te maken met Getty Images. Knack nam deze foto over uit de Getty-beelddatabank en nam ook het bijschrift bij de foto over. Dit is het letterlijke bijschrift bij Getty Images: ‘De Turkse president en voorzitter van de AK-partij Recep Tayyip Erdogan spreekt aanhangers toe tijdens de “Grote Istanboel Rally” van de AK-partij op 7 mei 2023 in Istanbul, Turkije. Ongeveer 1,7 miljoen mensen woonden naar verluidt de verkiezingscampagne van president Recep Tayyip Erdogan bij in de aanloop naar de verkiezingen van 14 mei.’

In Knack van 17 mei wordt een rechtzetting geplaatst. De foto met het foute bijschrift verscheen niet op Knack.be.