Factcheck: nee, Time waarschuwde in de jaren 1970 niet voor de afkoeling van Amerika 

In een Facebookfilmpje hekelt een Antwerpse ondernemer de ‘apocalyptische onheilstijdingen’ over het klimaat. In de jaren 1970 zou Time nog voor de afkoeling van Amerika hebben gewaarschuwd, stelt de man, en dat wil hij bewijzen met enkele Time-covers uit die periode. Alleen baseert hij zich op een verkeerde interpretatie van die covers.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 20 maart plaatst de Antwerpse ondernemer Vincent Vandeputte een filmpje op Facebook (hier gearchiveerd) waarin hij het heeft over de vele ‘apocalyptische onheilstijdingen’ over het klimaat.

Volgens Vandeputte hebben die als doel om ons gedrag als burger te veranderen en ons steeds meer geld te laten ophoesten, terwijl de grote vervuilers vrijuit zouden gaan. ‘Het klimaat wordt misbruikt om onze zakken leeg te maken’, stelt Vandeputte in het filmpje, dat ondertussen 8700 keer is bekeken. De Facebookpost is goed voor 860 likes en 191 comments.

Om zijn argumentatie kracht bij te zetten, verwijst Vandeputte naar enkele covers van het Amerikaanse blad Time Magazine. Hij heeft de covers afgedrukt, en  toont in de video een collage met daarop 6 Time-covers (3:08). Volgens Vandeputte zou Time in de jaren 1970 nog hebben gewaarschuwd voor ‘global cooling’ (afkoeling van de aarde) in plaats van ‘global warming’.

We onderzoeken de zes covers die Vandeputte in zijn filmpje toont (van links naar rechts in wijzerzin). Time heeft op zijn website een handig overzicht waar bijna alle covers terug te vinden zijn. 

1)

‘In 1973 kopte Time dat Noord- en Zuid-Amerika aan het afkoelen waren’, zegt Vandeputte in zijn filmpje over de eerste cover in zijn collage. ‘Vergeet niet dat in de jaren 1970 nog een nieuwe ijstijd werd voorspeld. Men had het toen over de global cooling.’

We vinden die cover inderdaad terug op de website van Time, zij het niet bij het jaar 1973, wel bij de covers uit het jaar 1979.

De titel luidt ‘The Cooling of America’ (‘De afkoeling van Amerika’), en het coverartikel ging inderdaad over koudeprikken in Amerika tijdens de oliecrisis. Maar anders dan Vandeputte het voorstelt, gingen die niet over het ‘klimaat’, of over een ‘nieuwe ijstijd’ die eraan zou komen. Het stuk ging over de dure prijzen voor huisbrandolie tijdens de tweede oliecrisis van 1979, waardoor veel gezinnen hun huis niet meer voldoende zouden kunnen verwarmen.

2)

De tweede cover in het overzicht van Vandeputte dateert volgens hem uit 1977. Dat klopt niet: we vinden de cover terug in het overzicht van de Time-covers uit 1973. Voor Vandeputte bewijst de cover dat er ‘nog altijd een ijstijd werd verwacht’. Alleen ging ook ‘The Big Freeze’ (‘De Strenge Vorst’) niet over het klimaat, maar verwijst het stuk naar de oliecrisis van 1973 en het verwachte gebrek aan huisbrandolie voor verwarming.

3)

De derde cover komt inderdaad uit 1992, zoals Vandeputte aangeeft in zijn collage, en gaat over het gat in de ozonlaag. 

4) 

De vierde cover, uit 2000, gaat over het smelten van de ijskappen.  

5)

De vijfde cover, uit 2001, gaat over de opwarming van de aarde.

6)

Ook op de zesde cover, uit 2002, heeft Time het over de gevolgen van de klimaatverandering.

Het filmpje van Vandeputte past in een discours dat vaker terugkomt op sociale media: dat we de klimaatwetenschappers die waarschuwen voor de opwarming van de aarde niet au sérieux hoeven te nemen, omdat ze enkele decennia geleden nog waarschuwden voor de afkoeling van de aarde.

In sommige gevallen beperken die posts zich niet tot verkeerde interpretaties van Time-covers, maar worden ook vervalste covers gebruikt, zoals Knack eerder beschreef in een factcheck, en zoals Knack-journalist Rien Emmery al uitlegde in een twitterdraad.

We stuurden Vandeputte een bericht met de vraag of hij zich bewust is van de verkeerde interpretatie van de covers die hij in zijn video toonde. Een concreet antwoord op die vraag kregen we niet. Wel liet Vandeputte het volgende weten: ‘Ik begrijp dat u zich in uw rol eerder op de details dan op de essentie focust. Mij – en mijn volgers – gaat het om de essentie: in de jaren 1970 werd ons verteld dat er een nakende ijstijd was. Maar goed, alvast dank dat u dit onderwerp zoveel aandacht geeft, rechtstreeks of onrechtstreeks.’