Factcheck: nee, oud-ruimtevaarder Buzz Aldrin heeft de maanlanding niet ontkend

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Online circuleert een video waarin de Amerikaanse oud-ruimtevaarder Buzz Aldrin de maanlanding zou ontkennen. Dat klopt niet. Het fragment is uit zijn context gehaald. 

Op Telegram circuleert een video waarin voormalig Amerikaans ruimtevaarder Buzz Aldrin zou ontkennen dat de maanlanding ooit heeft plaatsgevonden (hier gearchiveerd). Aldrin  en Neil Armstrong landden op 20 juli 1969 als eerste mensen op de maan.

In de video vraagt een vrouw aan Aldrin ‘wat het griezeligste moment van de reis was’. Aldrin antwoordt daarop het volgende: ‘Niets, het is niet gebeurd. Het had griezelig kunnen zijn’, waarna Aldrin nog iets onverstaanbaars mompelt. Daar eindigt het fragment. In het bijschrift lezen we ‘Buzz Aldrin, wat was het meest angstige moment van de reis. Het is niet gebeurd, de maanlanding.’ De video circuleert ook op andere sociale media zoals Facebook en TikTok, waar een versie meer dan 137.000 views heeft (hier gearchiveerd).

Dat de maanlanding nooit heeft plaatsgevonden, is een klassieke complottheorie. ‘Grondlegger’ van de theorie is de Amerikaan Bill Kaysing, die werkte bij een bedrijf dat modules leverde voor de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA. Met zijn boek We never went to the moon verspreidde hij het gerucht dat de maanlanding nooit heeft plaatsgevonden. De bewering begon een eigen leven te leiden en werd door de jaren heen opgepikt door andere complotdenkers, zoals de Amerikaan Bart Sibrel en de veroordeelde televisiepresentator Alex Jones. Dat lezen we in een artikel van The New York Times. 

Daarnaast is het verspreiden van korte videofragmenten een populaire vorm van desinformatie. De fragmenten zijn vaak afkomstig uit langere video’s. Uitspraken worden door knip- en plakwerk uit hun context gerukt en krijgen zo vaak een andere betekenis.

Ontkende oud-astronaut Buzz Aldrin dat de maanlanding heeft plaatsgevonden?

We nemen enkele screenshots van de video, en komen zo terecht op een Youtube-video van de Universiteit van Oxford. Op 15 maart 2015 organiseerde de universiteit een interview met Aldrin. Dat lezen we ook op de website van Aldrin. Het bewuste fragment begint op 30:15. 

‘Wat was het griezeligste moment van de reis?’, horen we de vrouw vragen. ‘Griezeligste? Het is niet gebeurd’, antwoordt Aldrin met een monkellach. Zoals eerder gezegd, spreekt Aldrin in het korte filmfragment daarna een woord uit dat niet te begrijpen valt. In de originele video is het woord wel verstaanbaar en horen we Aldrin circuit breaker, vermogenschakelaar, uitspreken. De interviewster pikt in en vraagt Aldrin naar het verhaal van ‘de vermogenschakelaar en de pen.’

Daarop vertelt Aldrin dat hij na de maanwandeling op de grond van de cabine een knopje vond dat waarschijnlijk afbrak toen Armstrong en Aldrin de landingsmodule verlieten. Het ding maakte deel uit van de vermogenschakelaar van de lander, die diende om de motoren van de Eagle aan te steken. Zonder het knopje in te drukken konden de motoren niet starten en was het onmogelijk voor de mannen om terug naar huis te vliegen. Een reddingsactie zou maanden kosten. Uiteindelijk raakten beide mannen uit de benarde situatie nadat Aldrin met een pen het knopje alsnog kon indrukken waardoor de motoren toch opstartten. Met ‘het had griezelig kunnen zijn’ verwees Aldrin dus naar het scenario waarin de mannen op de maan zouden komen vast te zitten.

Dezelfde anekdote haalde Aldrin ook aan in zijn biografie Magnificent Desolation: The Long Journey Home from the Moon en in een interview voor het Kennedy Space Centre. Nergens in het interview aan Oxford, dat grotendeels over de maanlanding ging, beweert Aldrin dat de maanlanding niet plaatsvond. Aldrin heeft zijn ruimte-ervaring ook in verschillende andere interviews, zoals dat met de Amerikaanse radiopresentator Howard Stern, beschreven. De Amerikaanse factcheckorganisatie Politifact checkte de claim dat de maanlanding niet zou hebben plaatsgevondenop 4 oktober en beoordeelde hem als onwaar. 

Zelf lijkt Aldrin weinig op te hebben met complotdenkers. In 2002 kwam Aldrin hardhandig in aanraking met de Amerikaanse complotdenker Bart Sibrel. Die laatste benaderde Aldrin, verweet hem een leugenaar te zijn en daagde hem uit om te zweren op de Bijbel dat hij op de maan was geweest. Daarop verkocht Aldrin hem een slag in het gezicht. Het incident valt te bekijken op het YouTube-account van Sibrel.