Factcheck: nee, Oostenrijkse ongevaccineerden moeten niet ‘minstens 14.400 euro boete’ betalen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Volgens een veel gedeeld Twitterbericht zou de vaccinatieplicht in Oostenrijk komen met een boete van ‘minstens 14.400 euro per jaar’. Die ‘minstens’ klopt niet, het gaat om een hypothetisch maximumbedrag. De boetes zijn meestal 600 euro en in beroep maximaal 3.600 euro.

Op 21 januari tweet (hier gearchiveerd) de Nederlandse Raisa Blommestijn: ‘Gister is er in Oostenrijk een wet aangenomen waardoor ongevaccineerden per jaar minstens €14.400 (!) boete moeten betalen vanwege het simpele feit dat ze ongevaccineerd zijn. Afschuwelijk, ik heb er gewoon geen woorden voor.’ Haar bericht wordt meer dan 2.800 keer gedeeld en bereikt zo honderdduizenden Vlamingen en Nederlanders.

Screenshots van haar twitterbericht circuleren ook op Facebook (o.a. hier gearchiveerd).

Blommestijn is opiniemaker en studeerde rechtsgeleerdheid en filosofie aan de Universiteit Leiden. Door RTL Nieuws wordt ze omschreven als ‘rechtse twitterster’. We contacteren haar met de vraag om de bron van haar bericht, maar kregen tot op heden geen antwoord.

Dat Oostenrijk een vaccinatieplicht invoert, is geweten. Zo schreef het Nederlandse dagblad Trouw op 20 januari: ‘Over nog geen twee weken moeten alle Oostenrijkers boven de achttien jaar een prik hebben gehaald, op straffe van boetes.’ Bij VRT NWS lazen we: ‘Vanaf midden maart zullen controles uitgevoerd worden en zal er ook worden bestraft. Wie het vaccin blijft weigeren, kan een geldboete krijgen tot maximaal 3.600 euro.’ Ook de Britse openbare omroep BBC heeft het over boetes ’tot 3.600 euro’.

Waar haalt Blommestijn het cijfer van 14.400 euro dan vandaan? ‘De boetes kunnen oplopen tot maximaal 3.600 euro en tot vier keer per jaar worden ontvangen’, schrijft Trouw over de nieuwe Oostenrijkse wet. Vier maal 3.600 is 14.400, dus dat zou de verklaring kunnen zijn.

Volgens Blommestijn moeten ‘ongevaccineerden per jaar minstens €14.400 (!) boete’ betalen. Het zou dus gaan om een minimumbedrag van 14.400 euro (1) en dat zou gelden voor alle ongevaccineerden (2). We onderzoeken beide claims.

1) Maximale boete lager

De boetes om de vaccinatieplicht af te dwingen kunnen tot 600 à 3.600 euro oplopen, zo lezen we op de site van het Oostenrijkse ministerie van volksgezondheid. 600 euro is het maximale bedrag voor een boete in kortgeding. Als je daartegen bezwaar maakt en de rechtbank zich erover moet uitspreken, dan kan de boete oplopen tot 3.600 euro. Dat is echter het maximumbedrag. ‘Bij de vaststelling van het bedrag van de sanctie in een gewone procedure wordt rekening gehouden met de financiële omstandigheden en de eventuele zorgverplichtingen van de betrokkene’, stipuleert het ministerie nog. ‘In geen enkele procedure zal een vervangende vrijheidsstraf worden opgelegd.’

Elke drie maanden kan de overheid je een boete geven als je niet gevaccineerd bent, dus dat zou – in het slechtste scenario – kunnen betekenen 4 maal 3.600 euro of 14.400 euro. Zo lijkt het.

Maar de Oostenrijkse regering heeft besloten (hier gearchiveerd), dat er drie fasen zullen zijn. In de eerste fase, die begin februari start, wordt er gewoon aan herinnerd om zich te laten vaccineren zonder boetesysteem. In een tweede fase (vanaf 15 maart) kunnen autoriteiten controleren wie niet gevaccineerd is, maar niet standaard iedereen over heel het land. Het kan dan gaan over sporadische wegcontroles van de politie. Daarna pas, in de derde fase, waarvan niet duidelijk is of die er zelfs komt, zal ieders vaccinatiestatus worden verzameld en zal iedereen die niet is ingeënt, worden beboet.

Het is dus zeer onwaarschijnlijk dat iemand 14.400 euro per jaar zal moeten betalen. Alleen als iemand effectief in een jaar tijd elke drie maanden wordt gecontroleerd en tegen de lamp loopt, elke keer bezwaar maakt én telkens daarbij de hoogste boete krijgt, zou hij/zij 14.400 euro per jaar moeten betalen. Het is wellicht waarschijnlijker dat sommige ongevaccineerden nooit zullen moeten betalen. Mogelijk ontspringen ze in de tweede fase bijvoorbeeld de dans, omdat de overheid niet iedereen standaard controleert. Het kan ook zijn dat de pandemie de komende maanden mildert, waardoor de derde fase waarin ieders vaccinatiestatus zou worden verzameld om te beboeten er niet komt.

Dat de boete ’tenminste 14.400 euro per jaar’ is, is onzin. Maar zelfs of dat maximale bedrag – theoretisch – mogelijk is, is niet zeker. In een parlementair document wordt gesteld dat de boete van 600 euro maximaal vier keer per jaar kan worden gegeven. In geval van beroep kan het bedrag maximaal worden opgetrokken tot 3.600 euro, maar dit slechts maximaal twee keer per jaar. Het maximumbedrag zou daarmee 8.400 euro (2 x 600 plus 2 x 3.600) kunnen zijn.

Op dit moment wijst volgens onze informatie niets erop dat een ongevaccineerde in Oostenrijk überhaupt een boete van jaarlijks 14.400 euro kàn krijgen.

2) Niet voor alle ongevaccineerden

Niet alle ongevaccineerden kunnen deze boete krijgen. De vaccinatieplicht geldt niet voor kinderen en jongeren onder 18, zwangere vrouwen, personen die zich niet kunnen laten vaccineren wegens medische redenen of personen die een bewijs hebben van een positieve corona-PCR-test van minder dan 180 dagen oud, lezen we op de website van het Oostenrijkse ministerie van Volksgezondheid. Die uitzonderingsmaatregelen moeten wel officieel vastgesteld en geregistreerd zijn.

Ben je een ongevaccineerde Oostenrijker die niet binnen die uitzonderingen valt en beboet wordt, ook dan kan je een geldstraf nog ontlopen. Indien je je binnen de twee weken na het uitschrijven van de boete alsnog laat vaccineren (“actief berouw“), dan wordt de geldboete kwijtgescholden.

Oostenrijk is voorlopig het enige land in de EU dat coronavaccinatie voor de hele volwassen bevolking (op de uitzonderingen hierboven na) verplicht, met een boetesysteem als stok achter de deur. In Italië en Griekenland is er vaccinatieplicht voor respectievelijk 50- en 60-plussers, schrijft The Economist. In meer EU-landen, zoals in België, komt of is er vaccinatieplicht voor zorgpersoneel, blijkt uit een overzicht van Euronews.