Factcheck: Nee, niet slechts een fractie van de vrouwen lijdt aan overgangsklachten

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op zijn Facebookpagina schrijft gezondheidstherapeut The Healthman dat slechts ‘een fractie’ van de vrouwen last heeft van overgangsklachten. Dat klopt niet, zeggen specialisten. Zij vinden dat The Healthman het probleem minimaliseert en vrouwen met zware symptomen een schuldgevoel aanpraat.

Op 3 augustus 2020 post de Oost-Vlaamse gezondheidstherapeut Daniël Derweduwen, die zichzelf The Healthman noemt, onderstaand bericht op zijn Facebookpagina, die 2496 volgers telt.

‘Van alle vrouwen over de gehele wereld is er slechts een fractie die lijdt aan overgangsklachten. Deze fractie vrouwen woont in de geïndustrialiseerde ontwikkelde wereld’, stelt The Healthman. Hij preciseert daarbij niet wat hij bedoelt met ‘een fractie’ en zegt ook niet op welke bron hij zijn uitspraken baseert. Op onze vraag naar meer informatie hierover krijgen we geen reactie.

Opvliegers

Volgens de specialisten die wij raadpleegden, klopt het echter niet dat slechts ‘een fractie’ van de vrouwen te lijden zou hebben onder overgangsklachten.

‘Ongeveer een derde van de vrouwen ondervindt geen last van de overgang. Een derde heeft lichte tot middelmatige symptomen en nog een derde van de vrouwen heeft er ernstig last van’, zegt professor Johan Verhaeghe, kliniekhoofd gynaecologie en verloskunde aan UZ Leuven.

‘Dat is wat wij bij UZ Leuven zelf vaststellen in onze consultaties, en dat is ook wat blijkt uit onderzoek’, legt Verhaeghe uit. In 2011 werd SWAN (Study of Women’s Health Across the Nation) gepubliceerd, een Amerikaanse bevolkingsstudie waarvoor 3198 vrouwen werden gevolgd van 1996 tot 2002. 60% tot 80% van de in die studie gevolgde vrouwen rapporteerde in de middenjaren (tussen 40 en 60 jaar) last te hebben van opvliegers, een vaak voorkomende klacht tijdens de overgang en in de menopauze, en ook de klacht waarvoor menopauzale vrouwen in de westerse samenleving het vaakst een dokter raadplegen.

‘Een andere, minder omvangrijke maar zeker ook grondige studie werd uitgevoerd in het Zweedse Göteborg,’ vervolgt professor Verhaeghe. 1462 vrouwen, geboren in 1930, 1922, 1918, 1914, en 1908, werden er gevolgd van 1968 tot 1992. ‘Ook uit die studie kwam naar voor dat opvliegers een vaak voorkomend symptoom waren. Op de leeftijd van 54 jaar had 64% van de vrouwen er last van’, aldus Verhaeghe. Uit diezelfde studie bleek ook dat 86% van de vrouwen in de middenjaren minstens 1 medisch contact had in verband met een menopauzale klacht.

Verder verwijst Verhaeghe nog naar andere cijfers uit de Verenigde Staten. ‘Toen hormoonsubstitutie als behandeling voor overgangsklachten daar op het hoogtepunt van haar populariteit zat, maakte een derde van de vrouwen er gebruik van. Je kunt er vanuit gaan dat vrouwen niet voor zo’n behandeling kiezen wanneer ze geen klachten ondervinden.’

Ook professor gynaecologie Herman Depypere van UZ Gent vindt dat The Healthman het probleem minimaliseert. ‘De studies die professor Verhaeghe aanhaalt zijn inderdaad meticuleus uitgevoerde onderzoeken. Samen met een aantal collega’s heb ik in 2016 een artikel gepubliceerd in Maturitas, het belangrijkste internationale wetenschappelijke tijdschrift over de menopauze. Op basis van een studie bij Belgische vrouwen schreven we daarin dat 77 % van de vrouwen klachten heeft. Dat cijfer is getoetst aan de Europese cijfers en is vrij gelijkend voor de rest van Europa.’

Geografische verschillen

The Healthman schrijft in zijn post ook dat de vrouwen die last hebben in de geïndustrialiseerde wereld wonen. Volgens professor Verhaeghe zijn er inderdaad geografische verschillen. ‘Studies in Zuidoost-Azië hebben aangetoond dat vrouwen er minder klagen over overgangssymptomen.’

De vraag is waarom vrouwen in die gebieden minder klachten rapporteren. ‘Er zijn twee hypothesen’, zegt Verhaeghe. ‘De eerste is dat er in Zuidoost-Azië minder klachten gerapporteerd worden omdat de sociale en culturele normen het daar niet tolereren. Dat zou kunnen kloppen en het zou ook verklaren waarom Aziatische vrouwen die in de Verenigde Staten wonen, wél meer klachten rapporteren.’

De tweede hypothese betreft de rol van soja. ‘Het zou kunnen dat vrouwen in Zuidoost-Azië minder klachten ervaren door het veelvuldige gebruik van sojaproducten in de voeding. Soja bevat namelijk isoflavonen, dat zijn plantaardige stoffen die lijken op het vrouwelijk hormoon oestrogeen en een vergelijkbaar effect hebben op het lichaam. In de westerse wereld worden daarom voedingssupplementen met isoflavolenen gebruikt voor de behandeling van overgangsklachten. Maar die genereren niet hetzelfde effect, omdat je de dosis geconcenteerd en op één moment van de dag binnen krijgt.’

Professor Depypere ziet nog een andere verklaring voor de geografische verschillen bij de rapportering van overgangsklachten: ‘In niet-geïndustrialiseerde landen of in ontwikkelingslanden ligt de levensverwachting van de vrouw vaak nog rond de 55 jaar of lager. Bovendien zijn er niet echt goede studies die het probleem in die landen onderzoeken.’

Schuldgevoel

‘Dit soort berichten maakt mij kwaad,’ zegt Verhaeghe. ‘Omdat ze vrouwen met ernstige overgangsklachten frustreren en onnodig een schuldgevoel aanpraten. Het is precies door dat soort misinformatie dat wij op onze raadplegingen vrouwen over de vloer krijgen die ondanks zware klachten bijvoorbeeld niet durven te vragen naar hormoonsubstitutie of andere behandelingen. Door dit soort uitspraken krijgen ze het gevoel dat ze maar moeten ‘volhouden’ en ‘flink zijn’, en dat kiezen voor een behandeling een mislukking is. Terwijl geen enkele vrouw schuld heeft aan overgangsklachten en iedere vrouw recht heeft op de best mogelijke behandeling.’