Factcheck: nee, niet alle landen die een vermogensbelasting invoerden, schaften die daarna ook weer af

Volgens Sander Loones (N-VA) hebben alle landen die een vermogensbelasting hebben ingevoerd, die ondertussen weer afgeschaft. Dat vertelde hij op 25 mei 2024 in het ontbijtgesprek met Michaël Van Droogenbroeck op Radio 1. Maar het klopt niet. Enkele landen hebben hun vermogensbelasting ondertussen weer afgevoerd, maar in landen als Zwitserland, Noorwegen en Spanje bestaat de taks nog altijd. Dat blijkt uit onderzoek in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Tijdens het ontbijtgesprek van VRT-journalist Michaël Van Droogenbroeck op Radio 1 was op zaterdag 25 mei Sander Loones te gast. Loones is de begrotingsspecialist van N-VA en is West-Vlaams lijsttrekker voor het Vlaams Parlement. Het interview verscheen ook op YouTube.

Halverwege het gesprek peilt Van Droogenbroeck naar Loones’ reactie op de doorrekening van het Federaal Planbureau en de impact van de partijvoorstellen op de begroting en de belastingen (8:30).

Nadat Loones de plannen van de N-VA uit de doeken heeft gedaan, vraagt Van Droogenbroeck of de partij graten ziet in een ‘rijkentaks, of een taks voor mensen met een heel groot vermogen’. ‘Als ik kijk naar alle andere landen die dat gedaan hebben, dan zou dat misschien nog geen miljard kunnen opbrengen. Alle landen die dat hebben ingevoerd, hebben het ook weer afgeschaft,’ luidt het antwoord van Loones (11:00).

Maar klopt dat wel? Hebben alle landen die ooit een vermogensbelasting invoerden, die achteraf weer teruggeschroefd?

Spanje, Noorwegen en Zwitserland

We nemen contact op met Sander Loones. Die benadrukt dat zijn kernboodschap was dat men zich niet te snel rijk moet rekenen als het gaat om de opbrengst van een vermogensbelasting. ‘Ik had inderdaad moeten zeggen “zowat” alle landen die het hebben ingevoerd hebben het intussen terug afgeschaft’, geeft hij toe.

‘Van de twaalf landen die een dergelijke belasting hebben ingevoerd in de jaren 1990, hebben de meeste die belasting ondertussen weer afgevoerd. Slechts drie landen in Europa hebben een echte belasting op nettovermogen inderdaad gehandhaafd’, schrijft Loones nog. ‘In het geval van Spanje gaat het trouwens om een tijdelijke crisismaatregel die sinds 2011 steeds wordt verlengd.’

Het klopt dat, zoals Loones schrijft, heel wat landen die een vermogensbelasting ingevoerd hebben, die achteraf weer hebben laten vallen. Het bekendste voorbeeld is de Franse taks die, op enkele aanpassingen en een intermezzo tussen 1986 en 1989, na 35 jaar door president Emmanuel Macron en zijn premier Édouard Philippe werd afgeschaft en in 2018 werd vervangen door een belasting op onroerend goed. Dat lezen we bij VRT NWS.

Rond de eeuwwisseling schaften een aantal andere Europese landen zoals Duitsland, Denemarken, Luxemburg en Italië hun nationale vermogensbelasting af. Dat lezen we in een studie van het Federaal Planbureau uit 2023 (p. 9, 34). Duitsland deed dat toen een rechter ze in 1997 ongrondwettig verklaarde. Sommige Duitse partijen willen zo’n belasting wel weer in een andere vorm invoeren. Dat lezen we bij Deutsche Welle.

In Spanje, Noorwegen en Zwitserland bestaat inderdaad nog altijd een vermogensbelasting of ‘rijkentaks’ die enigszins vergelijkbaar is met de voorstellen van Groen, Vooruit en PVDA. Ook die landen spreken van een echte belasting op nettovermogen en niet op inkomsten uit vermogen zoals de roerende voorheffing die momenteel in België al bestaat. Bovendien denken de Belgische partijen aan gelijkaardige heffingsvoeten als degene die bovengenoemde landen hanteren. Ook dit valt te lezen in de studie van het Federaal Planbureau (p. 9, 34).

Deze factcheck kwam tot stand in het kader van de factcheckmarathon van de Lage Landen met als partners Knack, VRT NWS, RTBF, Factcheck Vlaanderen, Pointer-NCRV, Het Algemeen Dagblad, en deCheckers.