Factcheck: nee, niet 40 procent van alle Belgen ziet onscherp of heeft geïrriteerde ogen

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

‘40% van de Belgen ziet ondanks een bril onscherp of heeft last van pijnlijke of branderige ogen.’ Dat lazen we onlangs in Plus Magazine. Maar het cijfer is overdreven.

Een opvallend weetje, onlangs in Plus Magazine: ‘40% van de Belgen ziet ondanks een bril onscherp of heeft last van pijnlijke of branderige ogen.’ Als bron werd verwezen naar Week van het Zien, een initiatief van de Algemene Opticiens- en Optometristenbond van België (APOOB), waarbij mensen gratis een bezoekje kunnen brengen aan deelnemende opticiens-optometristen. In hun persbericht lezen we twee uitspraken die in Plus Magazine vermengd zijn: ‘ruim 4 op de 10 Belgen zien onscherp of hebben last van pijnlijke, branderige, gevoelige of rode ogen’ en ‘slechts 30% had een perfect zicht, al dan niet met bril of contactlenzen’. Wanneer we bellen met het APOOB blijken die cijfers gebaseerd op rapporteringen van deelnemende opticiens-optometristen tijdens de vorige edities.

Minstens één afwijking

Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg publiceerde in 2013 een rapport over ‘refractieve oogafwijkingen’ bij volwassenen: bijziendheid, verziendheid, ouderdomsverziendheid en astigmatisme. Uit een enquête bij ruim 4000 Belgen bleek dat 7 op de 10 minstens één afwijking rapporteerden. Maar bijna 90 procent gaf aan een goede tot perfecte gezichtsscherpte te hebben, met of zonder correctiemethode. Dat is een subjectieve ervaring, maar toch opvallend méér dan de 30 procent die de APOOB rapporteert.

Oogarts Karel Van Keer (UZ Leuven) geeft aan dat de stelling zeer breed geformuleerd is. ‘Als je alle mensen optelt die onscherp zien én last hebben van geïrriteerde ogen, kom je misschien wel aan 40 procent – zeker als je je baseert op een groep die uit eigen beweging naar de opticien gaat, wat niet representatief is voor de hele bevolking. Geïrriteerde ogen komen vrij veel voor: uit een Nederlands onderzoek blijkt dat 9,1 procent van de bevolking er last van heeft, maar dit neemt sterk toe met de leeftijd. Wat betreft “perfect” zicht: dat is een vaag begrip. Er zijn gestandaardiseerde scherptes, die worden uitgedrukt in punten op 10. Iemand met 10/10 ziet in principe “perfect”, maar heel wat jonge mensen behalen een score van 12/10. Om met de auto te mogen rijden, moet je 5/10 halen, met of zonder bril of andere oogcorrectie. Dat wil zeggen dat je een nummerplaat kunt lezen van 20 meter afstand. Uit een studie bij 2422 chauffeurs uit vijf Europese landen bleek dat slechts 1,7 procent die standaard níét haalde, bij 75-plussers was dat 5,1 procent. De uitspraak lijkt me dus overdreven.’

Niet representatief

Ook hoogleraar oogheelkunde Marcel ten Tusscher (UZ Brussel) wil de uitspraak nuanceren. ‘Als je de ogen van alle mensen heel gevoelig zou meten, vind je altijd wel een afwijking: niemand heeft een “perfect” zicht. Maar dat wil niet zeggen dat iedereen een correctie moet krijgen. Ik vind deze uitspraak dus weinig waard. Naar zo’n Week van het Zien komen vooral mensen die al last hebben van onscherp zicht of irritatie, dus het is ook totaal niet representatief.’

Hoogleraar oogheelkunde Catherine Cassiman (UZ Leuven) treedt haar collega’s bij. ‘Dit lijkt me in de eerste plaats een promotiestunt. Je kunt mensen voor de minste afwijking een bril geven, maar niet iedereen vindt het nodig om als een havik te zien. Wel is het belangrijk om te weten waarom het zicht niet perfect is: kan het beter met een bril, of is er een onderliggende oogaandoening?’

Knack maakt onderdeel uit van Roularta Media Group.