Factcheck: nee, neuspeuteren veroorzaakt geen alzheimer

Op sociale media en op verschillende mediakanalen wordt de stelling gedeeld dat neuspeuteren de ziekte van Alzheimer kan veroorzaken. Daar is geen wetenschappelijk bewijs voor, zeggen experts. Alzheimer is een ziekte die vooral genetisch bepaald is.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 21 februari stuurt een lezer een suggestie door naar de factcheckorganisatie deCheckers, waartoe ook Knack behoort. In het screenshot, afkomstig van de Facebookpagina 8Fact, lezen we dat ‘mensen die regelmatig neuspeuteren een hoger risico lopen op de ontwikkeling van de ziekte van Alzheimer’.

Ook nieuwssites zoals de Amerikaanse krant New York Post en de Britse tabloid Daily Mail en Nederlandstalige X-gebruikers delen de bewering.

Klopt het dat neuspeuteren alzheimer kan veroorzaken?

Voor de bron van het nieuws verwijst 8Fact naar een studie van de Western Sydney University. We zoeken die studie op en spelen die door aan professor Rik Vandenberghe, neuroloog verbonden met het Universitair Ziekenhuis Leuven, en Tim Van Langenhove, neuroloog bij het UZ Gent.

Professor Vandenberghe is duidelijk: ‘Dit is superfake nieuws. Ten eerste is het belangrijk om te benadrukken dat het tijdschrift een zogenaamd ‘predatory journal’ is.’ Een predatory journal, of een rooftijdschrift in het Nederlands, publiceert wetenschappelijke studies en vraagt daar meestal geld voor aan de auteurs, maar biedt geen peer review aan. ‘Zulke tijdschriften gaan niet op een wetenschappelijk integere manier te werk’, zegt Vandenberghe. 

‘Ten tweede gaat het niet om een wetenschappelijke studie’, zegt Vandenberghe. ‘Het gaat over een literatuuroverzicht waarin een verwijzing staat naar een studie uit 2009.’ Die studie stelde dat een infectie in de neus de ziekte van Alzheimer zou kunnen uitlokken. Een eerdere factcheck van Knack toonde aan dat daar geen bewijs voor is.

Barrière

‘Daarnaast is het wetenschappelijk niet mogelijk dat men via neuspeuteren pathogene kiemen in de hersenen zou kunnen introduceren’, zegt Vandenberghe. ‘Het klopt dat vanuit de neus de geurzenuwen, de zogenaamde olfactorische zenuwen, via een bepaald deel van de schedel, de zeefvormige lamina cribrosa, verbonden zijn met de hersenen. Maar het is niet zo dat die zomaar vrij spel zouden hebben. 

Volgens Vandenberghe zijn de hersenen heel sterk afgeschermd voor pathogene kiemen door de bloedhersenbarrière. ‘Soms kan het dat er in uitzonderlijke omstandigheden bepaalde kiemen door die barrière breken. Dan krijg je een infectieziekte. Maar het idee dat we via de neus een pathogene kiem kunnen inbrengen en dat dat alzheimer zou veroorzaken, is je reinste onzin.’

‘De conclusie is veel te ver gezocht’, zegt ook Tim Van Langenhove. ‘Er is al langer interesse in de relatie tussen infecties en de ziekte van Alzheimer, maar een duidelijke link is er niet.’ 

Genetisch

Het adagium ‘voorkomen is beter dan genezen’ gaat voor de ziekte van Alzheimer niet zomaar op, zegt Vandenberghe. ‘Alzheimer is iets dat mensen treft en waar ze zelf weinig invloed op hebben.’ De ziekte kan vooral genetisch verklaard worden. Vandenberghe: ‘Ondertussen zijn er 80 à 100 genen ontdekt die een rol kunnen spelen bij het ontstaan van de ziekte.’ 

Er zijn ook bepaalde omgevingsfactoren die het risico op de ziekte kunnen verhogen. ‘De klassieke vasculaire risicofactoren, zoals een hoge bloeddruk en een hoge cholesterol op middelbare leeftijd spelen een rol’, zegt Vandenberghe. ‘Die risicofactoren zijn in onze maatschappij goed gecontroleerd, wat tot een reductie van dementie met ongeveer 12 procent per leeftijdsgroep per  aantal inwoners heeft geleid.’ Ook een goede mondhygiëne kan een rol spelen bij de ziekte. ‘Een gezonde mondhygiëne en het voorkomen van tandvleesontsteking en tandsteen is een factor die volgens sommige studies een gunstig effect zou kunnen hebben op de kans op cognitieve achteruitgang op oudere leeftijd.’

Alcohol

‘Een gezonde levensstijl, zoals niet roken, voldoende beweging en niet te veel alcohol kan ook helpen’, zegt Van Langenhove. ‘Wat goed is voor het hart is ook goed voor de hersenen.’ Op het vlak van medicatie beweegt er wel het een en het ander. Van Langenhove: ‘Momenteel is er medicatie die de evolutie van de ziekte moet afremmen onder nazicht bij het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA). Dat moet beoordelen of de medicatie effectief en veilig is voor de Europese markt.’ Een beslissing werd deze winter al verwacht, maar is verschoven naar dit voorjaar. Daarna moet België zelf ook nog een goedkeuring geven. ‘Dat proces zal nog wel enkele maanden duren’, zegt Van Langenhove.