Factcheck: nee, Nederlandse regering wil geen 3000 boeren onteigenen

Volgens een video op Twitter zou de Nederlandse regering 3000 boeren willen onteigenen tegen 2030. Dat klopt niet. De Nederlandse regering wil 3000 piekbelasters minder stikstof doen uitstoten, maar legt hen geen onteigening op en het gaat niet enkel om landbouwbedrijven.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Begin februari deelde de Nederlandse opiniemaker Eva Vlaardingerbroek een video op haar populaire twitterkanaal (hier gearchiveerd). De video handelt over de stikstofcrisis in Nederland en is gericht op een Engelstalig publiek.

In die video maakt ze de claim dat de Nederlandse overheid 3000 boerderijen zou willen onteigenen voor 2030. Ze maakt daarbij de link met klimaatverandering en noemt het ‘diefstal in de naam van klimaatverandering’. 

In het bijschrift gebruikt Vlaardinger de term ‘double down’. Daarmee impliceert ze dat die plannen voor onteigening niet nieuw zouden zijn en voor een tweede keer doorgedrukt zijn geweest. 

In de video roept ze op om de Nederlandse boeren te steunen door de video te delen en een boodschap van steun achter te laten. Die oproep bleef niet onbeantwoord. Maar liefst 20.000 mensen hebben de tweet gedeeld. Al meer dan 3 miljoen mensen zagen de tweet passeren op hun tijdlijn.

Eén van die 3 miljoen mensen was de Amerikaanse ondernemer en Twitter-eigenaar Elon Musk. Hij reageerde op een Amerikaanse twitteraar die het filmpje deelde en daarmee 7,7 miljoen mensen bereikte (hier gearchiveerd). Musk zijn boodschap was dat de situatie ‘messed up’ was en dat de aanpak van stikstof geen verschil zou maken in de strijd tegen klimaatverandering. 

Voorlopig geen onteigening

Net zoals in Vlaanderen beroert ook in Nederland de stikstofcrisis de gemoederen. De Nederlandse overheid moet hard snoeien in de stikstof-uitstoot en vooral de zogenaamde ‘piekbelasters’ zijn daar het slachtoffer van. Dat zijn bedrijven die heel veel stikstof uitstoten.

De Nederlandse regering heeft in november 2021 3000 piekbelasters een aanbod gedaan om hun activiteiten te stoppen. Indien ze hun activiteiten zouden stilleggen, wachtte hen een compensatie van 120 procent van de marktwaarde van hun bedrijf op. Het gaat om ‘een eenmalige vrijwillige regeling voor ondernemers die piekbelaster zijn’ volgens de Nederlandse overheid en dus geen gedwongen ‘onteigening’ zoals Vlaardingerbroek beweerde.

Ondertussen heeft de regering de 3000 bedrijven een nieuw aanbod gedaan. Dit is waarschijnlijk het aanbod waar Vlaardingerbroek naar verwees met de term ‘double down’. Vanaf april zal een loket opengaan waarbij ze tussen één van drie opties kunnen kiezen: verduurzamen, verhuizen of stoppen met hun activiteiten. Ook hier is geen sprake van een gedwongen onteigening, maar probeert de regering de bedrijven tegemoet te komen.

Bovendien gaat het om zowel agrarische als industriële ondernemers. Landbouw heeft de grootste invloed op stikstof, maar volgens de Nederlandse overheid zijn het niet enkel landbouwbedrijven die worden aangepakt. Om hoeveel landbouwbedrijven het exact gaat is onduidelijk. De lijst met ondernemingen die het aanbod van de Nederlandse overheid hebben ontvangen, is namelijk niet openbaar.

Milieu- en geen klimaatprobleem

Vlaardingerbroek beweert ook dat de zogenaamde onteigening voor 2030 zou moeten plaatsvinden. Ook die bewering klopt niet. De Nederlandse overheid wil piekbelasters dit jaar nog aanpakken en heeft voorlopig nog geen onteigening aan de landbouwbedrijven opgelegd.

Het jaar 2030 is weliswaar niet uit het ongerijmde gegrepen. De Nederlandse regering wil de stikstofuitstoot van de landbouw namelijk reduceren tot 41% tegen 2030 en ook de broeikasemissies van de landbouw moeten fors krimpen tegen dat jaar. 

Maar de keuze van Vlaardingerbroek voor het jaar 2030 heeft waarschijnlijk te maken met alle klimaatplannen die 2030 als eerste deadline hebben. Ze maakt in de video de link met klimaatverandering en stelt dat deze zogenaamde ‘diefstal’ in de naam van klimaatverandering zou gebeuren. Vlaardingerbroek staat bekend als een rabiate tegenstander van die klimaatplannen van de Nederlandse overheid en Europese Unie.

De aanpak van piekbelasters kadert in de stikstofcrisis die in de eerste plaats evenwel een milieucrisis is. Stikstof heeft namelijk een gigantische invloed op de omliggende natuur, maar heeft niets met broeikasgassen te maken. Indirect heeft het terugdringen van de stikstofuitstoot wel een effect op het klimaat. Zo is een kleinere veestapel ook gunstig voor het klimaat.