Factcheck: nee, modebedrijf Hugo Boss schenkt geen 100.000 militaire uniformen aan Oekraïne

Volgens socialemediaposts zou het Duitse kledingmerk Hugo Boss 100.000 militaire uniformen aan het Oekraïense leger doneren. Dat klopt niet. Het modebedrijf bevestigt dat het om nepnieuws gaat.

Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier meer over hoe we werken.

Op 21 januari schrijft de Nederlandse Sonja Van den Ende op haar Twitteraccount dat het Duitse kledingmerk 100.000 militaire uniformen voor het Oekraïense leger zou produceren (hier gearchiveerd). 

‘Hugo Boss heeft aangekondigd dat het 100.000 militaire uniformen zal naaien en aan het Oekraïense leger doneren. Weinig mensen zijn er zich van bewust dat Hugo Boss, de oprichter van het bekende modehuis, uniformen heeft ontworpen voor het Duitse leger in de Tweede Wereldoorlog’, luidt het volledige bijschrift. De post wordt 101.000 keer gezien op Twitter en wordt bijna 490 keer geretweet. De bewering gaat gepaard met wat schijnbaar afbeeldingen van oude reclameaffiches van het Duitse kledingmerk zijn. We vinden de stelling ook op Facebook terug (hier gearchiveerd).

‘Burgerjournaliste’ Van den Ende is geen onbesproken figuur. Sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne reist ze mee in het zog van het Russische leger. Ze publiceert artikels en video’s op haar eigen socialemediakanalen en blog. Van den Ende werd vorig jaar door Knack geïdentificeerd als een van de sleutelfiguren in de verspreiding van Russische propaganda in België en Nederland.

Van den Ende publiceerde de post ook op haar account op de Russische socialemediasite VKontakte. Daar zien we dat de claim al minstens sinds 14 januari circuleert (hier gearchiveerd). De bewering circuleert ook in andere vormen op Facebook en Twitter (hier en hier gearchiveerd).

De bewering legt opnieuw een link tussen Oekraïne en het nazisme. Dat de Oekraïense regering en bevolking nazistisch van gezindte zijn, is een veelgehoord narratief sinds de Russische inval in het land. De Russische president Vladimir Poetin rechtvaardigde de inval in Oekraïne met het argument dat hijhet land louter zou willen ‘denazificeren’ en bevrijden van de neonazistische regering van president Volodymyr Zelensky. Sindsdien verwijzen heel wat socialemediaposts naar uitspraken of symbolen die moeten aantonen dat de Oekraïense bevolking en regering nazistisch van gezindte zijn.

Klopt het dat Hugo Boss 100.000 militaire uniformen voor het Oekraïense leger zal ontwerpen?

Het nieuws dat het modebedrijf uniformen voor het Oekraïense leger zou produceren, is nergens op de geijkte kanalen terug te vinden. Tussen de officiële persberichten die op de website van het kledingmerk zijn gepubliceerd, valt het nieuws niet terug te vinden, en evenmin op de sociale media van Hugo Boss. Ook het Oekraïense leger heeft nooit dergelijk nieuws naar buiten gebracht. We nemen daarom contact op met de persdienst van Hugo Boss en stellen de vraag of het bedrijf inderdaad van plan is om 100.000 uniformen voor Oekraïne te produceren. De reactie is kort en duidelijk: ‘Hugo Boss verwerpt nadrukkelijk deze informatie, die nepnieuws vormt. We hebben al stappen ondernomen om deze zaak onmiddellijk op te volgen en verdere misinformatie te voorkomen.’

Naziverleden Hugo Boss

Van den Ende schrijft ook dat Hugo Boss de uniformen van de Duitse Wehrmacht ontwierp. Het klopt dat Hugo Boss een link heeft met het Duitse naziregime. Dat lezen we in een artikel van de Amerikaanse krant The New York Times, gepubliceerd op 15 augustus 1997. Het management van Hugo Boss deed de ontdekking naar eigen zeggen in 1997, toen de naam van Boss, die in 1948 overleed, op een lijst van slapende Zwitserse bankrekeningen opdook. Daarop vroeg het modebedrijf aan historicus Roman Köster om het verleden van Boss in kaart te brengen. Dat resulteerde in het boek ‘Hugo Boss, 1924-1945’ dat in 2011 verscheen, lezen we op de website van de Britse omroep BBC. 

Boss opende zijn textielfabriek in 1923 in het Duitse stadje Metzingen. In 1933 begon het bedrijf bruine hemden voor de nazipartij te produceren. Dat mondde uit in de productie van legeruniformen en uniformen voor de Waffen-SS, de militaire afdeling van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP).

Boss zette vanaf 1940 ook Poolse, Oekraïense en Russische dwangarbeiders en Franse krijgsgevangen in bij de productie. Dat lezen we in het boek van Köster.

Het bedrijf bood bij de verschijning van het boek zijn excuses aan voor zijn gecontesteerde verleden. Oprichter Hugo Boss werd na de Tweede Wereldoorlog veroordeeld en beboet voor zijn betrokkenheid bij het naziregime. Zijn schoonzoon Eugen Holy nam het roer over en produceerde met het bedrijf onder meer uniformen voor postbodes en politieagenten. In de jaren vijftig begon het bedrijf met het ontwerpen van mannenkostuums. Begin jaren zeventig schakelde het kledingmerk volledig over naar het ontwerpen en creëren van mannenmode.

Foto’s van nazikostuums

Van den Ende tweette ook enkele afbeeldingen van nazi-uniformen die zouden zijn ontworpen door Hugo Boss. 

We vinden dezelfde afbeeldingen onder meer terug op humoristische websites, zoals 9Gag. 

We nemen een screenshot van beide foto’s en laden die op in Google Afbeeldingen. Zo komen we terecht op de website Fake History Hunter, een geschiedenissite die valse online geschiedschrijving ontmaskert. Op de website wordt verwezen naar het boek ‘German Uniforms of the Third Reich 1932-1945’, dat in 1980 verscheen. Op pagina 17 vinden we dezelfde afbeelding terug.In de inleiding (pagina 10)  lezen we dat de afbeeldingen voor het boek werden getekend, en gebaseerd zijn op zwart-witfoto’s van nazifiguren. In 1934 was er dus nog geen sprake van de tekeningen.

We geven ook de tweede foto in. De man op de foto is Josias zu Waldeck und Pyrmont, een Duitse prins die tot de SS behoorde en parlementslid was voor de NSDAP in de Rijksdag.

Het logo dat we zien op de compilatie is het logo dat het modebedrijf tot 2022 gebruikte. Het eerste logo zag er anders uit, vinden we in een scriptie (p. 34) van de Duitse historica Elisabeth Timm. 

De combinatie van het verkeerde logo en tekeningen die pas in 1980 werden gepubliceerd doet ons concluderen dat de afbeeldingen knip- en plakwerk zijn.